Some Stratigraphic and Tectonic Characteristics of the Area Around Hınıs (Southeast of Erzurum)

Yıl 1988, Cilt: 108 Sayı: 108, 1 - 21, 01.01.1988

Ali Yılmaz İsmail Terlemez Şükrü Uysal

Öz

The study area is situated between Hınıs-Tekman and Karayazı southeast of Erzurum. The aim of
this study was to investigate some geological characteristics of the region. The rock units constituting the lowermost
sections of the study area consist of alternating gneiss, amphibolite, schist and marble, from bottom to top,
are exposed beneath the ophiolitic complex, as a tectonic window. The ophiolitic complex consists essentially of
diabase, gabbro, and locally of serpentinite and peridotite. The acidic intrusions cut both the metamorphics and
ophiolitic complex. The rocks ranging from Maestrichtian to Pliocene in age are made up of regular alternations
of transgressive and regressive sequences, and rest upon the older rocks, unconformably. The study area became
a piece of land during the Middle(?) — Upper Miocene. The Oligocene sequence of the sedimentary cover contains
thin intercalations of andesitic basalt. In the Miocene-Pliocene sequence of the cover, firstly, volcanic rocks
varying from dacite to andesite in composition, and then, in turn, andesitic basalt and basaltic pyroclastic rocks
and lavas took place. Overthrusts which are of pre-Maestrichtian and Late Eocene age were also defined in the
study area. Along the Late Eocene overthrusts the ophiolitic complex has thrusted over the Eocene rocks which
are situated to the south of the complex. Parallel and oblique fault zones which have NW-SE striking right lateralslips
and NE-SW striking left lateral-slips were developed, as well as approximately E-W trending folds and
overthrusts under the control of compressional tectonic regime, during the Late and post-Miocene. In addition,
some other structures have been also developed in the Plio-Quaternary formations lying within both of two fault
zones, by the effects of approximately E-W trending compressional forces.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Altınlı, İ.E., 1963, 1:500 000 ölçekli Türkiye Jeoloji haritası(Erzurum) izahnamesi :MTA Publ., 131, Ankara.
• 1964,1:500 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Harita- sı, Van izahnamesi : MTA Publ., 90, Ankara.
• Aziz, A., 1971, Erzurum İ46b4 ve İ46cl paftalarının detay jeolojisi ve petrol olanakları : MTA Rep., 5222 (unpublished), Ankara.
• Barka, A., 1984, Erzincan Havzasının Bazı Neotekto- nik Özellikleri : Kuzeydoğu Anadolu I. Ulusal Deprem Simpozyumu, 223 - 247, Erzurum.
• Demirtaşlı, E. and Pisoni, C., 1965, Ahlat-Adilcevaz bölgesinin Jeolojisi (Van Gölü kuzeyi) : MTA Bull., 64, 22-36, Ankara.
• Erdoğan, T., 1966, Erzurum Karayazı bölgesi İ47c2,c3 İ48d4 paftalarına ait jeolojik rapor : MTA Rep., 4193 (unpublished), Ankara.
• , 1967, Erzurum Hınıs bölgesi 1:25 000 ölçekli Er- zurum j47dl, d2 paftalarının detay petrol etüdü: MTA, Jeotermal ve Petrol Dairesi, Rep.77 (un- published), Ankara.
• , 1972, Erzurum-Karayazı bölgesinin jeolojisi ve petrol imkanları (Erzurum I47cl,c2 ve Karaköse I48dl,d4) MTA Rep.,4845 (unpublished), Ankara. Erentöz, C., 1949, Hınıs 65/2 paftasının raporu: MTA Rep., 2159 (unpublished), Ankara.
• —- 1954a, Oltu 31/4, Kars 32/3 ve Hasankale 48/2, 1:100 000 ölçekli jeolojik paftalarına ait memuar-MTARep.,2159,38 (unpublished), - Ankara.
• Erentöz, C., 1954b, Aras Havzası jeolojisi : Türkiye Jeol. Kur. Bull., V, 1-2, Ankara
• Havur, E., 1972, Erzurum I47cl,c2,d2,d3 paftaları- nın jeolojisi ve petrol imkanları : MTA Rep., 4581 (unpublished), Ankara.
• İlker, S., 1966a, Erzurum I47cl,c4,d2,d3 paftalarının , and Soytürk.N., 1974, Tekman baseni jeolojisi ve hidrokarbon imkanları raporu :TPAO, Arama Gru- bu Başkanlığı, Jeoloji Müdürlüğü,Rep.870,20,An- kara. detay petrol etüdü hakkında rapor : MTA Rep., 4236 (unpublished), Ankara.
• İlker, S., 1966b, Erzurum-Muş Bölgesinde Karaköse j48a4,dl paftalarının 1: 25 000 ölçekli detay pet- rol etüdü hakkında rapor: MTA Rep., 4177 (un- published), Ankara.
• Koçyiğit, A., 1985, Karayazı fayı : Türkiye Jeol. Kur.Bull., 28, 67-72, Ankara.
• ; Öztürk, A.; İnan; S. and Gürsoy, H., 1985, Karasu Havzasının (Erzurum) tektonomorfolojisi ve mekanik yorumu : Cumhuriyet Üniversitesi, Bull., Seri A-Yerbilimleri, 2/1, 3-16.
• Mercier, J., 1948, Hınıs 65/2 paftasının raporu : MTA Rep., 2258 (unpublished), Ankara.
• Özcan, A., 1967, Erzurum-Hınıs Bölgesinde Erzurum j47a3,a4 paftalarının detay petrol etüdü : MTA Rep., 4128 (unpublished), Ankara.
• ; Erkan, A.; Keskin, E.; Oral, A.; Özer, S.; Sümen- gen, M. and Tekeli, O., 1980, Kuzey Anadolu fa- yı - Kırşehir Masifi arasının temel jeolojisi : MTA Rep., 6722 (unpublished), Ankara.
• Özocak, R., 1967, Erzurum-Hınıs bölgesinde 1:25 000 ölçekli Erzurum j47d3,d4 paftalarının detay petrol etüdü : MTA Jeotermal ve Petrol Dairesi Rep., 73 (unpublished), Ankara.
• Rathur, R.O., 1965, Pasinler - Horasan (Erzurum) sahasına ait genel jeolojik rapor (H47c3c4; H48c4, d3, d4; I48al, a2, bl): MTA Rep., 4168 (unpublished), Ankara.
• , 1969, Pasinler - Horasan (Erzurum) sahasına ait genel jeolojik rapor : MTA Rep., 52, (unpub- lished), Ankara.
• Soytürk, N., 1973, Murat Baseni Jeolojisi ve hidro- karbon imkanları raporu : TPAO, Arama Grubu Başkanlığı, Jeoloji Müdürlüğü Rep.,791, Ankara.
• Sungurlu, O., 1967, Erzurum — Hınıs bölgesinde 1: 25 000 ölçekli Erzurum j47b3, b4 paftalarına. ait jeolojik detay raporu : MTA Rep., 4176 (un- published), Ankara.
• Şaroğlu, F.; Güner Y.; Kidd, W.S.F. and Şengör, A.M.C., 1980, Neotectonics of Eastern Turkey: New evidence for crustlal shortening and thickening in a collision zone : Eos Transactions, American Geophysical Union, 61-17, 360.
• and Yılmaz, Y., 1984, Doğu Anadolu'nun neo- tektoniği ile ilgili magmatizması : 1. Ketin Sim- pozyumu, TJK Publ., 149-162.
• and Yılmaz, Y., 1986, Doğu Anadolu'da neo- tektoniğin jeolojik gelişime başlıca etkileri :Tür- kiye Jeoloji Kurultayı 1986, Bildiri özetleri, 5.
• Şenalp, M., 1966, Erzurum - Muş bölgesi 1:25000 ölçekli Erzurum j47 a2, bl ve Karaköse j48cl, c2, c3, c4, b3 paftalarının detay petrol etüdü : MTA Rep., 4188 (unpublished), Ankara. Tanrıverdi, K., 1971, Erzurum(Söylemez) yöresinin Jeolojisi ve petrol olanakları : MTA Rep., 6239 (unpublished), Ankara.
• Tokel, S., 1979, Erzurum-Muş Bölgesi 1:25 000 ölçekli Erzurum j46c3,c4 paftalarına ait jeolojik rapor : MTA Rep., 4175 (unpublished), Ankara.
• Turner, F.J. and Verhoogen, J., 1960, Igneous and metamorphic petrology; Mc. Graw-Hill Book. Co., 694 NewYork.
• Tütüncü, K., 1967, 1 : 25 000 ölçekli Erzurum j47 c1,c2,c3,c4 paftalarına ait genel Jeoloji ve petrol imkanları MTA Rep., 4120 (unpublished), Ankara.
• Winkler, H.G.F., 1967, Petrogenesis of metamorphic Rocks : 2.edition, Springer-Verlag, 237, New York
• , 1976, Petrogenesis of metamorphic rock : 4. edi- tion. Springer-Verlag, 334 New York Heidelberg, Berlin. Yılmaz, A., 1980, Tokat ile Sivas arasındaki bölgede ofiyolitlerin kökeni, iç, yapısı ve diğer birimlerle ilişkisi : AÜ Jeoloji Kürsüsü, doktora tezi, 136, Ankara.
• , 1982, Dumanlı dağı (Tokat) ile Çeltek dağı (Sivas) dolaylarının temel Jeoloji özellikleri ve ofiyolitli karışığın konumu : MTA Rep., 7230 (unpublished), Ankara.
• Yılmaz, 1., 1967, Hınıs-Varto bölgesi 1:25 000 ölçekli Erzurum j47d3,d4 paftalarının detay petrol etüdü:MTA Rep.,4246 (unpublished), Ankara.