ORIGIN AND PETROLOGY OF EKECİKDAĞ GRANITOID IN WESTERN CENTRAL ANATOLIAN CRYSTALLINE MASSIF

Yıl 1993, Cilt: 115 Sayı: 115, 13 - 14, 01.08.1993

T. Kemal Türel M. Cemal Göncüoğlu Orhan Akıman

Öz

A belt formed by a number of granitoid intrusions is situated at the western part of the Central Anatolian
Crystalline Massif. One of the granitoid intrusion at the southwest of the belt cropsout between Aksaray and Ortaköy and is
called Ekecikdağ. Ekecikdağ granitoid, which is composed of monzogranites and granodiorites. intruded both the metamorphic
and ophiolitic host rocks. Ekecikdağ granitoid is differentiated into following subunits with respect to their petrographical and
chemical composition: Borucu granodiorite-monzogranite, Sinandi mikrogranite, Hisarkaya porphyribc granite, Kalebalta
teucogranite and aplite granite. All these subunits are genetically related to each other. Borucu granodiorite-monzogranite
represents the main magmatic phase whereas aplite granite the latest. Ekecikdağ granitoid has a calcalkaline character and
show aluminocafemic trend. It has features which favour both I and S types of granite. Enclaves observed in granitoid is thought
to be xenoliths derived from pre-existing gabbroic rocks during the emplacement of the granitic magma. The geochemical data
suggest a post collisional tectonic setting and a continental crustal source for Ekecikdağ granitoid. In regard to regional data,
during Upper Cretaceous, the existence of an ensimatic arc to the north of the Central Anatolian Crystalline Massif is
suggested. It is also proposed that collision and obduction of this ensimatic are on to the Central Anatolian continental crust
caused crustal thickening and increase in the geothermal gradient in the region. This gave rise to the partial melting of the
continental crust and to the formation of a granitic magma.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Allegre, C.J. ve Othman, D., 1980, Nd-Sr isotopic relationship in granitoid rocks and Continental crust development: a chemical approach to orogenesis, Nature., V. 286, p. 335-342.
• Atabey, E.; Tarhan, N.; Akarsu, B. ve Taşkıran, A., 1987, Şereflikoçhisar, Panlı (Ankara)-Acıpınar (Niğde) yöresinin jeolojsi: MTA Rap., 8155, (yayımlanmamış), Ankara.
• Ataman, G., 1972, Ankara'nın güneydoğusundaki granitik granodioritik kütlelerden Cefalık dağının radyometrik yaşı hakkında ön çalışma: Hacettepe Fen ve Mühendislik Bilimleri Derg., C. 2, s. 44-49. Ayan, M., 1963, Contribution a l'etude petrographique et geologique de la region situee au Nort-Est de Kaman: MTA yayl., 115, 332, Ankara.
• Aydın, N., 1984, Orta Anadolu masifinin Gümüşkent batısı (Nevşehir) dolayında jeolojik petrografik incelemeler: A.Ü. Fen ve Müh. Fak. Doktora tezi., 400 s., (yayımlanmamış), Ankara.
• Bayhan, H., 1966, iç Anadolu granitoyid kuşağındaki Çelebi Sokulumunun jeokimyası ve kökensel yorumu: Jeoloji Mühendisliği, C. 29 s. 11 -16.
• , 1987, Cefalıkdağ ve Baranadağ plutonlarının (Kaman) petrografik ve kimyasal-mineralojik özellikleri: Jeoloji Mühendisliği., C. 30, s. 11-16.
• , 1990, Ortaköy Granitoyidlerinin (Tuzgölü doğusu) mineralojik, petrografik ve jeokimyasal özellikleri: TÜBiTAK projesi, TBAG-841, (yayımlanmamış), Ankara.
• Buchardt, W.S., 1954, Geology of Central Anatolia: MTA Rap., 2675 (yayımlanmamış), Ankara. Chappel, B.W. ve VVhite, A.J.R., 1974, Two contrasting granite types, Pasific Geol., V. 8, p. 173-174.
• Debon, F. ve Le Fort, P., 1988, A cationic dassification of common plutonic rocks and their magmatic associations: principles, method, applications: Bull. Mineral., V. 111, p 493-510.
• Erkan, Y., 1976, Kırşehir çevresindeki rejyonal metamorfik bölgede saptanan izogradlar ve bunların petrolojik yorumları: H.Ü. Yerbilimleri., C 2/1, s. 213- 216.
• ve Ataman, G., 1981, Orta Anadolu Masifi (Kırşehir yöresi) metamorfizma yaşı üzerine K/Ar yöntemi ile bir inceleme: H.Ü. Yerbilimleri., C. 8, s. 27-30.
• Erler, A.; Akıman, O.; Unan, C.; Dalkılıç, F.; Dalkılıç, B.; Geven, A. ve Önen, P., 1991, Kaman (Kırşehir) ve Yozgat yörelerinde Kırşehir masifi magmatik kayaçlarının petrolojisi ve jeokimyası: Doğa Tr. J. of Engineering and Environmental Sciences., C. 15,8.76-100.
• Faure, G., 1986, Principles of isotope geology: John Wiley and Sons, USA, 588 p. Göncüoğlu, M.C., 1977, Geologie des vvestlichen Niğde Massivs: Bonn Univ., Ph. D. Thesis, 181 sayfa, (yayımlanmamış), Ankara.
• , 1981, Niğde Masifinin Jeolojisi, iç Anadolu'nun Jeolojisi Simpozyumu: Türkiye Jeol. Kur. Yayını, s. 16-19.
• , 1986, Orta Anadolu masfinin güney ucundan jeokronolojikyas"bulguları: MTA Derg., C. 105/106, s. 111-124.
• . Toprak, G.M.V.; Kuşçu, L; Erler, A. ve Olgun, E., 1991, Orta Anadolu masifinin batı bölümünün jeolojisi: Bölüm 1, güney kesim, TPAO Rap., 2909, (yayımlanmamış), Ankara.
• Görür, N.; Oktay, F.Y.; Seymen, I. ve Şengör, A.M.C., 1984, Paleotectonic Evolution of Tuz gölü basin complex, Central Turkey, in: The Geological evolution of the Eastern Mediterranean, J.E. Dixon and A.H.F. Robertson (Eds), Special Publication of the Geological Society, No. 17, p. 81 -96 . Hine, R.; VVİlliams, I.S.; Chappel, B.W. ve VVhite, A.J.R., 1978, Contrasts betvveen l and S type granitoids of the Kosciusko batholith: Jour. Geol. Soc. Australia., V. 25-4, p. 219-234.
• Irvine, T.N. ve Baragar, VV.R.A., 1971, A guide to the chemical dassification of the common volcanic rocks: Can J. Earth Sci., V. 8, p. 524-548.
• Kadıoğlu, Y.K., 1991, Geology, Petrography and geochemistry of Ağaçören (Aksaray) magmatic rocks: ODTÜ, Yüksek lisans tezi 141 s. (yayımlanmamış), Ankara.
• Ketin, l., 1955, Yozgat bölgesinin jeolojisi ve Orta Anadolu masifinin tektonik durumu: Türkiye Jeol. Kur. Bült., C. 6, s. 1-40.
• , 1963, 1:500.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritası, Kayseri paftası izahnamesi; MTA Yayl., 83 sayfa.
• Kuno, H., 1968, Differentiation of basaltic magmas, in: Basalts, H.H. Hess and A. Poldervaart, (Eds), Interscience., V. 2, p. 623-688.
• Mc Donald, G.A. ve Katsura, T., 1964, Chemical composition of Hawaiian lavaş: J. Petrol., V. 5, p. 82- 133.
• Oygür, V.; Alkan, M.; Cihnioğlu, M.; Gülseren, E.; Güyer, F. ve Yıldırım, S., 1987, Ekecikdağ (Aksaray) yöresi demir prospeksiyonu jeoloji raporu: MTA Rap., 8205 (yayımlanmamış), Ankara.
• Özgül, N., 1976, Torosların bazı temel jeoloji özellikleri: Türkiye Jeol. Kur. Bült., C. 19, s. 65-78.
• Pearce, J.A.; Harris, B.W. ve Tindle, A.G., 1984, Trace element discrimination diagrams for the tectonic interpretation of granitle rocks: J. Petrol., V. 25, p. 956-983.
• Pitcher, W.S., 1983, Granite: typology, geological environment and melting relationships: in: Migmatites, Melting and Metamorphism. M.P. Atherton and C.D. Gribble, (Eds), Shiva Publishing Ltd, Cheshire, p. 277-285.
• Seymen, L, 1982, Kaman dolayında Kırşehir masifinin jeolojisi: iTÜ Doçentlik tezi, 164 s. (yayımlanmamış), Ankara.
• Streckeisen, A.L., 1976, To each plutonic rock its propet name: Earth Sci. Rev., V. 1 2, p. 1 -33. Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y., 1981, Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach: Tectonophysics., V. 75, p. 181-241.
• Tarhan, N., 1987, Orta Anadolu metamorfik ye granitik kayalarının kökeni ve evrimi: istanbul Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Derg., C. 6, s. 57-68.
• Taylor, S.R. ve Mc Lennan, S.M., 1985, The Continental Crust: its Composition and Evolution, Oxford Press, 312 p.
• Türeli, T.K., 1991, Geology, Petrography and Geochemistry of Ekecikdağ Plutonic Rocks (Aksaray RegionCentral Anatolia): ODTÜ, Doktora tezi, 194 s. (yayımlanmamış), Ankara.