NEOTECTONIC CHARACTERISTICS OF BEŞPINAR-HAVZA SEGMENT OF NORTH ANATOLIAN TRANSFORM FAULT ZONE

Yıl 1994, Cilt: 116 Sayı: 116, 46 - 46, 01.09.1994

Kadir Dirik

Öz

The Beşpınar-Havza segment of North Anatolian Transform Fault Zone (NATFZ) is dominated by a well
developed right lateral strike-slip fault system. This system consists of well developed single fault and/or fault sets. These fault
sets are: (1) Köprübaşı fault set, (2) Dereköy fault set, (3) Çeltek fault set and (4) Beyviran fault set. According to the
interpretation of these faults, direction of the compressional strees is 150°. Morpho-tectonic features with dextrally offset stream
channels (7 km) and ground ruptures of the 1943 Ladik-Ilgaz earthquake of M 7.2 strongly suggest that the first fault system is
an active right lateral strike-slip fault zone

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Abdüsselamoğlu, M,Ş., 1950, Almacıkdağı ile Mudurnu ve Göynük civarının jeolojisi: ist. Üniv. Fen Fak. Monograf.. 14, istanbul.
• Allen, C.R., 1969, Active faulting in Northern Turkey: Contribution No. 1577, Div. of Geol. Sci.. Calif. Int. of Technology. 1982, Comparİsions between the North Anatolian Fault of Turkey and the San Andreas Fault of California: Işıkara. A.M. ve Vogel, A., eds., Multidisciplinary approach to Earthpuake Prediction da., Wiesbaden, Friedrich, Vieweg and Sohn, 67-85.
• Ambraseys. N.N., 1970, Some characteristic features of the North Anatolian Fault Zone: Tectonophysics, 9, 143-165.
• Anderson, E.M., 1951, The dynamics of faulting: Edinburg, Oliver and Boyd, 206.
• Arpat, E. ve Şaroğlu, F., 1975, Türkiye'deki bazı önemli genç tektonik olaylar: TJK Bült., 18, 1,91 -101. Barka, AA, 1981, Seismo-tectonic aspacts of the North Anatolian fault zone: Ph. D. Thesis in University of Bristol, England, p. 335 (yayımlanmamış).
• 1984, Kuzey Anadolu Fay Zonundaki bazı NeojenKuvatemer havzalarının jeolojisi ve tektonik evrimi: Ketin Simpozyumu, TJK Bült., 209-227.
• ve Gülen, L., 1987, Age and total displacement of the North Anatolian fault zone and its significance for the betler understandng of tectonic history and preseni day dynamics of the Eastern Mediterranean region: (abstract), Melih Tokay Geology Symposium 87,57-58.
• ve Hancock, P.L, 1984, Neotectonic deformation pattems in the convex-northward arc of the North Anatolian fault zone: Dixon, J. E, and Robertson, A.H.F., eds. The Geological Evolution of the Eastern Mediterraneân da., Geological Sodety of London, Special Publication, 17, 285-296.
• Başkan ve Bulutçu, 1970, Havza (Samsun) kaplıcası hidrojeoloji etüdü raporu: MTA Rap., 4373 (yayımlanmamış), Ankara.
• Bergougnan, H. ve Forquin, C., 1982, "Paleo-, Tardi- and Neotectonic mechanism of the present North Anatolian Fault Zone in the light of structural history of the Eurasian margin in the Pontic ranges: Işıkara, A.M. and Vogel, A., eds., Multjdsciplinary approach to Earthouake Prediction da, Wiesbaden, Friedrich, Vıeweg and Sohn, 23-40.
• Bicar, Z. ve Serdar, S., 1981, Bafra-Vezirköprü-Havza-Kavak Samsun sınırlı sahanın jeolojisi ve petrol olanakları: TPAO Rap., 1519, (yayımlanmamış).
• Bidde, KT. ve Christie-Blick, N., 1985, Strike slip deformation and sedmentation: Soc. Econ. Paleon. and Miner., Spec. Publ., 37, Tulsa. Oklahoma, USA.
• Blumenthal, M., 1937, Kızılırmak ile Yeşilırmak arasındaki mıntıkada bulunan linyit, idrakarbür ve bitümlü şist yataklan: MTA Rap., 164, (yayımlanmamış), Ankara.
• 1943. Şimal Anadolu zelzele bölgesinin jeolojisi ve 1942 yılı sonunda buralarda yapılan makrosismik müşahedeler: MTA Derg.. 1/29, 33-58.
• 1945, Ladik deprem hatlı: MTA Derg., 1 /33,153-174.
• Canıtez, N., 1973, Yeni kabuk hareketlerine ilişkin çalışmalar ve Kuzey Anadolu Fay problemi: Kuzey Anadolu Fayı ve Deprem kuşağı Simpozyumu, MTA Yayl. 35-38.
• Crowel, J.C., 1974, Origin of late Cenozoic basins in Southern Califomia: Society of Economic Paleotologist and Mineralogists, Special Publication, 22,190-204.
• Dirik, K., 1991, Tectono-stratigraphy of the Vezirköprü Area (Samsun-Turkey): Ph. D. Thesis, METU (yayımlanmamış), Ankara.
• 1993a, Geological history of the northward arched segment of North Anatolian Transform Fault Zone, Geological Journal, 28,3/4,251 -266.
• 19930. Vezirköprü havzasının jeolojisi ve tektonik evrimi: ODTÜ Araştırma Fonu Projesi, No: AFP. 88-03- 09-02 (yayımlanmamış).
• Hancock, P.L ve Barka, AA, 1983, Tectonic interpretations of enigmatic structures in the North Anatolian Fault Zone: Jour. Struc. Geol., 5, 2, 217-220.
• Inoue, E., 1967, Report on the geotogy and lignite resources of the Beyviran Sgnite field: MTA Rap., 4402 (yayımlanmamış), Ankara.
• Irrlitz. W., 1971, Neogene and older Pteistocene intramontane basins in the Pontic region of Anatolia: Newsl. Stratigr., 1,3,33-36.
• 1972, Lithostratigraphie und tektonische Entwicklung des Neogens in Nordostenatolien: Beih. Geol. Jb., 120.
• ve Bering, D., 1968, Havza-Ladik (Samsun) havzasının linyit etüdü: MTA Rap., 6049 (yayımlanmamış), Ankara.
• Ketin, l.. 1949, Son on yılda Türkiye'de vukua gelen büyük depremlerin tektonik ve mekanik neticeleri hakkında: TJK Bült, 1,1-10.
• 1957, Kuzey Anadolu deprem fayı: iTÜ Derg., 15, 49-52.
• 1969, Kuzey Anadolu Fayı hakkında: MTA Derg., 72, 1-28.
• Koçyiğit, A., 1983, Kuzey Anadolu Fay kuşağı ve Erzincan depreminde oluşmuş kırıklar: Türk. Jeol. Bilimsel Tek. Kurultayı, 37, 73-74.
• 1988, Tectonic setting of the Geyve Basin: age and total displacement of the Geyve Fault Zone, East Marmara. Turkey: METU Jour. Püre Appl. Sc., Tokay Volume, 21,1-3,81-104.
• 1989, Suşehri Basin: an active fault-wedge basin on the North Anatolian Fault Zone, Turkey: Tectonophysics, 167,13-29.
• Koçyiğit, A., ve Tokay. M., 1985, Çatalçam (Zevker)- Erzincan arasında Kuzey Anadolu Fay Kuşağı'nın sismotektonik incelemesi, Fay kuşağı'nın tektonostratigrafisi, sistematiği ve neotektonik özellikleri: ODTÜ Uygulamalı araştırmalar Proje., No. 82-04- 06-00-01 (yayımlanmamış).
• ve Rojay, B.F., 1988, Merzifon ve Geyve (Adapazarı) bölgelerinde Kuzey Anadolu Fay Kuşağının revizyonu: ODTÜ Araştırma Fonu Projesi, No: AFP. 86- 03-09-02 (yayımlanmamış).
• Öztürk, A., 1976, Ladik-Destek arasının jeolojisi ve faylarının özellikleri: Doçentlik tezi, AÜ. Fen Fakültesi, (yayımlanmamış), Ankara.
• 1980, Ladik-Destek yöresi'nin tektoniği: TJK Bült., 23,31-38. Reading, H.G., 1986, Sedimentary environments and facies: Blackwell Scientific Publ., Oxford, p. 615.
• Reidel, W., 1929, Zur Mechanik geologishcer Brucherscheinugen: Centraiblatt für Mineralogie und Paleontologie, 1929B, 354-368.
• Rojay, F.B., 1993, Tectonostratigraphy and neotectonic characteristics of the Southern margin of MerzifonSuluova basin (Central Pontides, Amasya): Ph. D. Thesis, ODTÜ (yayımlanmamış), Ankara.
• Seymen, L, 1975, Kelkit vadisi kesiminde Kuzey Anadolu Fay Zonunun tektonik Özelliği: iTÜ Maden Fak. Yayl., istanbul.
• Sipahioğlu, S., 1984, Kuzey Anadolu Fay Zonu ve çevresinin deprem etkinliğinin incelenmesi: Deprem Araştırma Bülteni, 45, 1-139.
• Şengör, A.M.C., 1979, The North Anatolian transform fault: its age, offset and significance: Jour. Geol. Soc. of London, 136,269-282.
• Burke, K. ve Dewey, J.F.. 1982, The North Anatolian Fault: Işıkara, A.M, ve Vogel, A., eds., Multidisciplinary approach to Earthquake Prediction da., Wiesbaden. Friedrich, Vieweg and Sohn, 3-22.
• ve Canıtez, N., 1982, The North Anatolian Fault: Alpine Mediterranean Geodynamics, American Geophysical Union Geodynamics series, 7, 205-216.
• Görür, N. ve Şaroğlu, F., 1985, Strike slip faulting and related basin formation in zone of tectonic escape: Turkey as a case study: Biddle, K. ve Christie-Blick, N., eds, The Soc. of Econ. Paleon, and Miner., 227-264.
• Tatar, Y., 1975, Tectonic structures along the North Anatolian Fault Zone, northeast of Refahiye (Erzincan): Pavoni N. ve Green R., ed., Recent Crustal Movements, Tectonophysics, 29, 1 -4, 401 -409.
• 1978, Kuzey Anadolu Fay Zonunun ErzincanRefahiye arasındaki bölümü üzerinde tektonik incelemeler: H.Ü. Yerbilimleri Derg., 4, 1-2, 201-236.
• Tatar, O.; Temiz, H.; Tutkun, S.Z.; Park, R.G. ve Stimpson, l.G,, 1993, Surface deformation and Tectonic setting of the 13 March 1992 Erzincan Earthquake, Eastern Turkey: Geological Journal, 28. 3/4, 327-333.
• Tokay, M., 1973, Kuzey Anadolu Fay Zonunun Gerede ile İlgaz arasındaki kısmında jeolojik gözlemler: Kuzey Anadolu Fayı ve Deprem Kuşağı Simpozyumu, MTA, 12-29.
• 1982. Faulls and recently active breaks along the North Anatolian Fault Zone between Gerede and İlgaz: Işıkara, A.M. ve Vogel, A., eds., Muitidisciplinary approach to Earthquake Prediction da., Wiesbaden, Friedrich, Vieweg and Sohn, 173-184.
• Öztürk, A. ve Koçyiğit, A., 1974, Arkotdağı Formasyonunun litolojisi, kökeni ve Kuzey Anadolu Fay Zonu ile muhtemel bağlantısı: TÜBiTAK, TBAG Proje No. 43, 53 s. (yayımlanmamış).
• Toprak, G.M.V,. 1983, Geology of the Havza-Vezirköprü area, Samsun-Turkey: M.S. Thesis ODTÜ (yayımlanmamış), Ankara.
• 1989, Tectonic and Stratigraphic characteristics of the Koyulhisar segment of the North Anatolian Fault Zone (Sivas-Turkey): Ph. D. Thesis, ODTÜ (yayımlanmamış), Ankara.
• Wilcox, R.E.; Harding, T.P. ve Seely, D.R., 1973, Basic wrench tectonics: Am. Assoc. Pet. Geol. Bull., 57, 74-96.
• Yılmaz, Y. ve Tüysüz, O., 1984, Kaslamonu-BoyabatVezirköprü-Tosya arasındaki bölgenin jeolojisi: MTA Rap., 7838 (yayımlanmamış), Ankara.
• Tüysüz, O.; Gözübol, A.M. ve Yiğitbaş. E., 1981, Abant (Bolu)-Dokurcun (Sakarya) arasında Kuzey Anadolu Fay Zonunun kuzey ve güneyinde kalan tektonik birliklerin jeolojik evrimi: istanbul Yerbilimleri, IÜYBF Yayın organı. 2, 3-4, 239-261,
• Gözübol, A.M. ve Tüysüz, O., 1982, Geology of an area İn and around the North Anatolian Transform Fault Zone betvveen Bolu and Akyazı: Işıkara, A.M. ve Vogel, A., eds., Multidisciplinary approach to Earthquake Prediction da., Wiesbaden, Friedrich, Vieweg and Sohn, 45-66.