GEOLOGY, GEOCHEMISTRY AND GEOTECTONIC SETTING OF VOLCANICS COMPRISING KÜRE (KASTAMONU) ORE MINERALIZATION

Yıl 1995, Cilt: 117 Sayı: 117, 40 - 41, 01.10.1995

Şükrü Koç , Ahmet Ünsal Yusuf Kağan Kadıoğlu

Öz

The rock formations cropping out
in the area have the following stratigraphic sequence: The basement rocks are
commonly serpentinized peridotite of pre-Jurassic age associated with
occasional pyroxenite and dunite. This is overlain by the Küre formation of
pre-Lias/Lias age composed of basaltic volcanics at the lower section and a
thick sedimentary portion at the upper part Next is the Karadana formation of
Upper Dogger-Lower Malm age consisting of reef limestones with interlayers of
sandstone. In addition, gabbro, diorite, dacite, and basaltic dikes intruding
these formations are also observed. Küre volcanics are determined as tholeiitic
basalts based on their petro-chemical properties. These rocks are island-arc
type volcanics produced from the mixture of continental crust and magma originated
from mantle. The pyritic copper deposits are of the Kieslager-type
mineralizations which were determined as Cyprus-type in the earlier studies.
This new and important finding was obtained after a detailed study on the
geotectonic setting host rock types, geochemical properties, and paragenesis of
the ore mineralization.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Adamia. S.A.; Zakariadze, G.S. ve Lordkipanidze. M., 1977. Evalutıon ot the active Continental margin as illustrated by Alpine history of the Caucasus: Geotectonics, 40, 183-'99.
• Asloğlu. K., 1919, Küre yatakları rapor özeti hakkında: Küre Bakirli Pirit işletmesi Müessesesi. Küre (ya¬yımlanmamış).
• Bailey, H.E.; Barnes, J.W. ve Kupfer, D.H., 1966, Geolo¬gy and ore deposits of the Küre district Kastamo¬nu province, Turkey: Cento summer traming pro¬gram in Geological mapping tecniques, 11-94.
• Bektaş. O., 1983, Kuzeydoğu Pontid magmatik yayındaki (l) tipi granitik kayaçlar ve jeotektonik konumları: 37. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiri Özleri, 49-50.
• ; Pelin, S. ve Korkmaz, S., 1984. Doğu Pontid yay gerisi havzasında manto yükselimi ve polijenetik ofiyolitik olgusu: TJK Ketin Simpozyumu, 175-188.
• ve Van., 1986, Doğu Pontidlerde (Kuzeydoğu Tür¬kiye) Jura vdkanisması ve jeotektoniği: 40. Tür¬kiye Jeoloji Kurultayı, Bildri Özleri, 29.
• Biju-Duval. B.; Dercourt, J. ve Le Ffchon, X., 1977, From the Tethys Ocean to the Mediterranean seas: A plate tectonic model of the evolution of the west- tern Alpine System; B. Biju-Duval ve D. Montadert, ed., Structural History of the Mediterranean Ba¬sins de. Editions Technip, Paris, 143-160.
• Bloomer. S.H. ve Hawkins. J.W., 1983, Gabbroic and ul- tramafic rocks from the Manana Trench-An Island- are ophiolite: American Geophysical Union Mon- ography. 27,294-317.
• Coleman, R.G., 1984, The diversity of ophiolites: Geol. Mijnbouw. 63. 141 -150.
• Constantinov, G. ve Govett, G.J.S.. 1972, Genesis of sul¬phide deposits, ochre and umber of Cyprus: Trans IMM, 8, B. B34-B46.
• Çağatay. N.. 1979, Yeni gelişmelerin ışığında Türkiye'nin volkanik kökenli masif sülfid yatakları: l. Bilimsel ve Teknik Kongre, Jeoloji Müh. Odası Yayl., 6, 35¬56.
• ; Pehlivanoğlu, H. ve Altun.Y., 1980, Küre piritli ba¬kır yataklarının kobatt-altın mineralleri ve yatakları¬nın bu metaller acısından ekonomik değeri: MTA Derg., 93/94,110-117.
• Derkmann, K. ve Klemm, D.D., 1977. Strata-bound Kies- ore deposits in ophiolitic rocks of the Tauemfen- ster” (eastem Alps, Austria/İtaly): Klemm, D.D. ve Schneider, H.S., ed.. Time and sıratabound are deposits de: New York, Springerverlag. 305-313.
• Dercourt. J.; Zonenshain, L.P.; Ricou. L.E.; Kaarrin, V.G.; Le Pichon. X.; Knipper, A.L.; Grandjacquet, C.; Sbonshikon. l.M.; Geyssant, U.: Lapurier, C.; Per- hersky. D.H.; Boulin, J.; Sibuet, J.C.; Savostin, L.A.: Sozokhtrn, O.: Wfestphal. M.; Bazhenov.
• M L.. Lover, J.F. ve Biju-Duval, B., 1986, Geologi¬cal evolution of the Tethys belt from the Atlantic to the Pamirs since the liassic: Tectonophysics, 123, 241 315.
• Dewey, J.F.; Pitman, W.C.; Ryan, W.B.F. ve Bonnin, J., 1973, Plate tectonics and the evolution of the Al¬pine System: Geol. Soc. Am. Bull.. 84, 3137¬3180
• Poi, M., 1961, Geology and cuprifreous pyrite deposits (Besshi type) of the sambagawa metamorphic zona including the Besshi and the Sazare mines: Mining Geology. 11, 610-626.
• Ercan, T. ve Gedik, A, 1983, Pontidlerdeki volkanizma: Jeoloji mühendisliği, 18, 3-30.
• Ewart, A. ve Bryarı, W.B., 1972, Petrology and geochem¬istry of the igneous rocks from Eva, Tonga is¬lands: Geol. Soc. Am. Bul., 83, 3281 -3298.
• Fox, J.S., 1984, Besshi-type volcanogenic sulphide de¬posits: a review: CİM Bull., 77/864, 57-88.
• Floyd. P.A. ve Winchester, J.A., 1975, Magma type and tectonic setting discrimination using immobile ele¬ments; Earth Planet. Sci. Lett., 27, 211-218.
• Franklin. J.M.; Lydon, J.W. ve Sangster, D.F., 1981, Vol¬canic-associated massive sulfide deposits: Econ Geol., 75 th. Anniversary Vol., 485-627.
• Gill, S.B., 1970, Geochemistry of Viti Lou., Fiji and its ev¬olution as and island arc: Contr. Mineral. Petrol., 27, 179-203.
• Gottini, V., 1968, The TİO2 frequency in Volcanic rocks: Geol. Rundsch., 57, 930-935.
• , 1969, Serial characler of the Volcanic rocks of Pentelleria: Bull. Vole., 3, 818-827.
• Güner, M., 1980, Küre civarının masif sülfid yatakları ve jeolojisi, Pontidler (Kuzey Türkiye): MTA Derg., 93/94,65-109.
• Hamilton, W.B., 1963, Metamorphism in the Riggins re¬gion, VVestern doha: U.S. Geol. Surv. Prof. Paper 436, 95 s.
• Hawkins, J.W., 1980, Petrology of back-arc basins and is¬land-arcs: their possible role in the origin of ophio- lites: A. Panayiotou, ed., Ophiolites, Proceedings of International Ophiolite Symposium. Cyprus, 244-254.
• ; Bloomer, S.H,; Evans, C.A. ve Melchior, J.T., 1984, Evolution of intra-oceanic arc-trench sys' tem: Tectonophysics, 102, 174-205.
• Hutchinson, R.W.. 1973, Volcanogenic sulfide deposits and their metallogenic significance: Econ. Geol. 68, 1223-1246.
• , 1980, Massive base metal sulphide deposits as guides to tectonic evolution: Geol. Ass. of Car Spec. Paper 20, 659-684.
• Irvine, T.N. ve Baragar, W.R.A., 1971, A guide to ta Chemical classification of the common rocks: Can J. Earth Sci., 8, 523-548.
• Jakes, P. ve Gill, J.B., 1970, Rare earth elements and the island arc tholeiitic Series: Earth Planet. Sci. Lett- 9, 17-28.
• Jensen, L.S., 1976, A new cation plot for classifying sub alkalic Volcanic rocks: Ontorio Dep. Mines., Mise Paper, 66, 1-22.
• Kanehira, K., 1970, Comformable copper-pyrite deposiis on the Limon mining district; Tatsumi, T., ed., W canism and Ore Genesis de, Tokyo, Univ. Tokyo Press, 93-104.
• ve Tatsumi, T., 1970, Bedded cupriferous irm sul¬phide deposits in Japan, a review: Tatsumi, T ed., Volcanism and Ore Genesis de: Tokyo, Unu Tokyo Press, 51-76.
• Ketin. L, 1962, 1: 500 000 ölçekli Türkiye jeoloji haritas Sinop paftası izahnamesi: MTA Yayl.. 111 s., Ar kâra.
• Kılıç, M.; Tüfekçi, Ş.; Çamaşırcıoğlu, A.; Tezel. N.; Çetin- kaya, N. ve Biçer, Z., 1977. Kastamonu-Küre ba kırlı pirit aramaları jeoloji ön raporu: MTA Ger Md. Maden Etüd Dairesi Arşiv no. 1940 (yayımlan mamış).
• Klau, W. ve Large, D.E., 1980, Submarine exhalativeCu Pb-Zn deposits, a discussion of their classification and metallogenesis: Geol. Jahrb., D 40, 13-58.
• Kovenko, V., 1944, Küre'deki eski bakır yatağı ile yer keşfedilen Aşıköy yatağının ve Karadeniz orta ve doğu kesimleri sahil bölgesinin metallojenisi: MTA Derg., 2/32. 180-212.
• Kuno, H., 1968, Dıfferentiation of basalt magmas: H.H Hess ve A. Poldervaart, ed., Basalts da. Interso ence, New York, 623-688.
• Letouzey, J.; Biju-Duval, B.; Dorkel. A.; Connard, R Kristcheu, K.; Montadert, L. ve Sungurlu, O., 1977, The Black Sea; A marginal basin. Geophys¬ical and geological data: Biju-Duval, B. ve Monta¬dert. L., ed., Structural History of the Mediterrane¬an Basins de: Editions. Teenni, Paris., 363-376.
• Mac Donald, G.A. ve Katsura, T., 1964, Chemical compo¬sition of Hawaiian lavaş: J. Petrol., 82-133.
• Miyashiro, A., 1974, Volcanic rock Series in island arcs and active Continental margins: Am. J. Sci., 274, 321-355.
• —1975,Classification, characteristics and origin of ophiotites: J. Geol.. 83, 218-228.
• Mitchell, A.H. ve Reading, H.G., 1971, Evolution of island arcs: J. Geol.. 79, 253-284.
• Mizumoto, H.. Unsal. A.; Matano, Y.; Yiğit, L.; Şato, K.; Çelik. N.; Sugawane, K.: Öztürk. M.; Yoshizawa, M.; Akkuş, T.; Takahashi, İ.; Ersöz, O. ve Sugiya- ma. S., 1992, The Republic of Turkey Report on the Mineral Exploration of Küre Area: Phase L, 335 s. Nikitin, V., 1926, Küre bakır madeni: MTA Derleme, Rap., 850. (yayımlanmamış), Ankara.
• Norman, T., 1985, The role of the Ankara melange in ihe development of Anatolia (Turkey): Dixon J.E. ve Robertson A.H.F., ed.. The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean de, Special Publica- lion of the Geological Society. 17, Blackwell Sci¬entific Publications, 441 -447.
• Öner, Ö.. 1971, Küre civarındaki Ar: 2733-3313-3314¬3325-3331 -5463-5712-5754 no.lu ruhsat sahaları¬nın prospeksiyon raporu: MTA Derleme Rap., 4735, (yayımlanmamış), Ankara.
• Pearce, J.A., 1980. Geochemical evidence for the gene¬sis and eruptive setting of lavaş from Tethyan ophiolıtes: A. Panayiotou, ed., Ophiolites da, Pro¬ceedings of International Ophiolite Symposium, Cyprus, 261-272.
• — ve Cann, J.R., 1973, Tectonic setting of basic vol¬canic rocks determined using trace element analy¬sis: Earth Planet. Sci. Lett., 19, 290-300.
• Pehlivanoğlu, H., 1985, Kastamonu-Küre piritli bakır ya¬takları (Bakibaba-Aşıköy) ve çevresinin jeoloji ra¬poru: MTA Derleme Rap., 1744, (yayımlanma¬mış), Ankara.
• Pieniazek. J.. 1945, Küre araştırmaları kati raporu: Eti- bank Küre Bakirli Pirit işletmesi Müessesesi (ya¬yımlanmamış).
• Pollak, A., 1964, Küre pirit-bakır yatağı hakkında rapor: MTA Derleme Rap., 3693, (yayımlanmamış). An¬kara.
• Pouit, G., 1990, Besshi-type massive sulphide deposits and their geotectonic setting: a literatüre review: Chron. rech. min., 501, 13-21.
• Romberg, H. ve Eymir, D.. 1963, Kastamonu Küre civarı jeolojik haritası izahatları; Etibank Maden Arama Dairesi Rap. no. 569, (yayımlanmamış), Ankara.
• Shervais, J.W. ve Kimbrough, D.L. 1985, Geochemical evidence for the Coast Range ophiolite-A com¬posite island arc-oceanic crust terrane in western California: Geology, 13, 35-38.
• Saner, S., 1980, Batı Pontidlerin ve komşu havzaların olu-şumlarının levha tektoniği kuramıyla açıklanması, Kuzeybatı Türkiye: MTA Derg., 93/94, 1 -19.
• Şengör, A.M.C.; Yılmaz, Y. ve Ketin, l., 1980, Remnants of a pre-late Jurassic ocean in northern Turkey: Fragments, of Permian-Triassic Paleo-Tethys. Geo). Soc. Am. Bull., 91, 559-609.
• — ve Yılmaz, Y., 1981, Tethyan evolution of Turkey A plate tectonic approach: Tectonophysics, 75, 181-241.
• Şengün, M.; Keskin, H.; Akçören, F.; Altun, l.; Sevin, M., Akat, U.; Armağan, F. ve Acar, Ş., 1990, Kasta¬monu yöresinin jeolojisi ve Paleotetisin evrimine ilişkin jeolojik sınırlamalar: Türkiye Jeol. Bült. 33, 1-16.
• Tokeİ, S., 1983, Liyas volkanitlerinin Kuzey Anadolu'daki dağılımı, jeokimyası ve Kuzey Tetis ada yayı siste¬mi evriminin açıklanmasındaki önemi: 37, Türkiye Jeoloji Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Bildiri Özleri, 42-44
• , 1991, Pontidlerin jeokimyasal evrimleri ve masif sülfid yalaklarının jenezi; 44. Türkiye Jeoloji Kurul tayı, Bildiri Özleri, 63.
• Toktaş, F., 1969, Die Kupfererzlagerstaetlen von Küre Kastamonu-Türkei: Doktora Tezi, Maînz-Batı Al¬manya, 55 s.
• Unsal, A. ve Dirim, M.S., 1990, Küre ve civarındaki bakır zuhurlarında yapılan çalışmalar hakkında rapor: Etibank Maden Arama Dai. Bşk. Rap. no 1445. (yayımlanmamış), Ankara.
• Üşümezsoy, Ş., 1990, Istranca orojeni; Karadeniz çevresi Kimmerid orojen kuşakları ve masif sülfid yatakla¬rı: Türkiye Jeol. Bült., 33/1, 17-28.
• Wilson, M. ve Hyman, U., 1988, igneous Petrogenesis: Department of Earth Sciences University of Laods, 446 s.
• Yılmaz, O., 1979, Daday-Devrekani masifi kuzeydoğu ke¬simi metamorfik petrolojisi: Doçentlik tezi, Hacet¬tepe Üniv., 1-76.
• , 1980, Daday-Devrekani masifi kuzeydoğu kesimi litostratigrafi birimleri ve tektoniği: Yerbilimleri, 5¬6,101-135.
• Yılmaz, O. ve Boztuğ, D., 1986, Kastamonu granitoid belt ot northern Turkey: First arc plutonizm product re¬lated to the subduction of the paleo-Tethys: Geol¬ogy, 14, 179-183.
• , ve Tüysüz, O., 1984, Kastamonu-Boyabat- Vezirköprü-Tosya arasındaki bölgenin jeolojisi (II- gaz-Kargı Masifinin Etüdü): MTA Derleme Rap., 7838 (yayımlanmamış), Ankara.