AŞIKÖY-TOYKONDU (Küre-Kastamonu) MASİF SÜLFİD YATAKLARININ JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ

Yıl 1995, Cilt: 117 Sayı: 117, 29 - 40, 01.10.1995

Üner Çakır

Öz

 Aşıköy.Toykondu masif sülfid yatakları Küre
ofiyolit birliğinin üst birimini oluşturan bazaltik sen içerisinde yer alır.
Altta masif, üste doğru yastık lavları ve hiyaloklastitler şeklinde gözlenen bu
serinin jeokimyasal yönden okyanus sırtı bazaltları karakterinde olduğu
bilinmektedir. Bazaltlar, altta şeyl seviyelerinin hâkim olduğu, yukarıya doğru
şeyl kumtaşı ardalanmaları 9995 gösteren kırıntılı sedimanter bir seri
tarafından örtülür. Cevher genellikle bazaltik serinin üst seviyelerinde, bazaltlar
ile şeyl ırasında belirli bir geometrik şekle sahip olmayan devamsız kütleler
halinde gözlenir. lavantası konumunda olan şeylin hemen •altında yüksek tenörlü
ve masif yapıda olan cevher, alt seviyelere doğru kısmen ağsı, sonra saçınımlı
yapıdaki cevhere geçiş gösterir. Yapısal yönden Aşıköy yatağı
kuzeybatı-güneydoğu doğrultulu, güneydoğu dalımlı bir sırt görünümünde olup.
genellikle eksone paralel faylarla dilimlenmiş durumdadır. Aşıköy ve Toykondu
yatakları görünür kategorisinde % 1. 99 Cu ve % 35.13 S tenörlü toplam 10.4
milyon ton cevher içerirler. Esas cevher mineralleri pirit ve kalkopirittir.
Ekonomik açıdan önemli kobalt minerallerinden linneit, bravoit ile nabit altına
rastlanmaktadır. Diğer sülfürlü ve oksitli birincil mineraller ile ikincil
mineraller ekonomik yönden önemli görülmemektedir. Cevherleşmenin esas olarak
Liyasdaki denizaltı volkanizması ve onu takibeden hidrotermal süreçler sonucu,
dar ve kısa ömürlü, muhtemelen yay ardı kenar bir havzanın yayılma ekseni
civarında oluştuğu, Doggeroeki plütonik sokulumlara bağlı olarak
remobilizasyona uğradığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

-

GEOLOGICAL CHARACTERISTICS OF THE AŞIKÖY-TOYKONDU (Küre-Kastamonu) MASSIVE SULFIDE DEPOSITS

Öz

Massive sulfide deposits of Küre occur in a basaltic sequence, the uppermost unit of the Kure ophiolite. This unit is massive at the bottom and passes into the pillow lavas and hyaloclastites towards the top. Geochemical analyses indicate an origin of oceanic ridge basalt. The basalts are overlain by a detritic sedimentary sequence represented essentially by shales at the base and shale-sandstone alternations at the upper levels Beneath the shale, the ore is generally massive and has a high grade, and towards the tower levels of the basalts it becomes stockworked and disseminated Structurally, the Aşıköy ore deposit has a form of ridge with a general direction of N45 W The average grade of the ore is 1 96 % Cu and 35 % S. Main ore minerals are chalcopyrite and pyrite. Cobalt minerals like linneite, bravoite and native gold minerals are also present. Ore mineralization is mainly thought to be the result of submarine volcanism and hydrothermal processes occurred during the Lias It probably developed near a spreading axis of a narrow and short-lived back-arc marginal basin and remobilized later due to granitic intrusions of Dogger age. 

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Aydın, M.; Şahintürk, O.; Serdar, H.S.; Özçelik, Y.; Akarsu, İ.; Üngör, A.; Çokuğraş., R. and Kasar, S., 1986, Ballıdağ-Çangaldağı (Kastamonu) arasındaki bölgenin jeolojisi. Geol. Bull of Turkey, 29, 1-16.
• Bailey, E.H.; Barnes, J.W. and Kupfer, D.H., 1967, Geology and ore deposits of the Küre District, Kastamonu Province, Turkey: Shields, L.L. (Ed.) CENTO summer training program in geological mapping techniques Küre, Turkey, part II, CENTO, 17-75, Ankara.
• Corliss, J.B.; Dymond, J.; Gordon, L.I.; Edmond, J.M.; vanHerzen, P.P.; Ballard, R.D.; Green, K.; Williams, D.; Bambridge, A.; Crane, K. and vanAndel, T.H., 1979, Submarine thermal springs on the Galapagos Rift: Science, 203, 1073-1082.
• Çağatay, A.; Pehlivanoğlu, H. and Altun, Y., 1980, Küre piritli bakır yataklarının kobalt-altın mineralleri ve yatakların bu metaller açısından ekonomik değeri: MTA Bull., 93/94, 110-117, Ankara, Turkey.
• Çakır, Ü. and Genç, Y., 1995, Küre ofiyolitinde flogopitl and granatli lerzolit intruzyonlan: 30th. Ann. Sym. of the Geol. Dept. at KTÜ, Abstracts, 23, Trabzon.
• Demirbaş, T.T., 1984, Aşıköy rezerv hesabı raporu: Etibank Rep., Maden Arama Dairesi Başkanlığı (unpublished), Ankara.
• Güner, M., 1980, Küre civarının masif sülfid yatakları ve jeolojisi, Pontidler (Kuzey Türkiye): MTA Bull., 93/ 94, 65-109, Ankara, Turkey.
• Haymon, R.M. and Kastner, M., 1981, Hot spring deposits on the East Pacific Rise at 21 °N: preliminary description of mineralogy and genesis: Earth Plan. Sci. Let, 53, 363-381.
• J.I.C.A. and M.M.A.J., 1992, The Republic of Turkey report on the mineral exploration of Küre area: Etibank Rep., Etibank Genel Müdürlüğü (unpublished), Ankara.
• Kamitani, M. and Çamasırcıoğlu, A., 1976, Kastamonu Küre'nin batı kısımlarındaki cevherleşme ve jeolojisi: MTA Rep., 1335 (unpublished), Ankara.
• Ketin, I. 1962, 1:500 000 ölçekli jeolojik harita ve izahnamesi (Sinop): MTA Yayl., Ankara, Turkey.
• and Gümüş, Ö., 1962, Sinop, Ayancık ve güneyinde, III. bölgeye dahil sahaların jeolojisi hakkında rapor: TPAO Rep. No. 288 (unpublished), Ankara, Turkey.
• Kovenko, V., 1944, Küre'deki eski bakır yatağı ile yeni keşfedilen Aşıköy yatağının ve Karadeniz Orta ve Doğu kesimleri sahil bölgesinin metallojenisi: MTA Bull., 2/32, 180-211, Ankara.
• Kutluk, H. and Bozdoğan, N., 1981, IV. Bölge Üst Paleozoyik-Alt Mesozoyik çökelleri palinoloji ön raporu: TPAO Rep., 1545 (unpublished), Ankara, Turkey.
• Önder, F.; Boztuğ, D. and Yılmaz, O., 1987, Batı Pontidlerdeki Göynükdağı-Kastamonu yöresi Alt Mesozoik kayaçlarında yeni paleontolojik (Konodont) bulgular: Melih Tokay Geol. Symp., 87, Abstracts, 127-128, Ankara.
• Pehlivanoğlu, H., 1985, Kastamonu-Küre piritli bakır yatakları (Bakibaba-Aşıköy) ve çevresinin jeoloji raporu: MTA Rep., 1744: (unpublished), Ankara, Turkey.
• Şengör, A.M.C.; Yılmaz, Y. and Ketin, İ., 1980, Remnants of a pre-Late Jurassic ocean in northern Turkey: Fragments of Permian-Triassic Paleo-Tethys?. Geol. Soc. Am. Bull. Part 1, v. 91, 599-609.
• Teknomad, 1986, Etibank-Küre masif sulfid yatakları (Aşıköy-Toykondu-Bakibaba) Jeoloji ve rezerv-kalite raporu: Etibank Rep. (unpublished), Ankara, Turkey.
• , 1988, Aşıköy-Toykondu-Bakibaba masif sülfid yatakları cevherleşmenin oluşum modeli ve aramaprogamı raporu: Etibank Rep. (unpublished), Ankara, Turkey.
• , 1991, Etibank-Küre Aşıköy yeraltı işletme projesi, cevher yatağı modellemesi ve rezerv hesapları revizyonu raporu: Etibank Rep. (unpublished), Ankara.
• Tüysüz, O., 1986, Kuzey Anadolu'da iki farklı ofiyolit topluluğu: Eski ve Yeni Tetisin artıkları: Doğa Tr. Müh. and Çev., 10, 2, 172-179.
• Ustaömer, T. and Robertson, A.H.F., 1994, Late Palaeozoic marginal basin and subduction-accretion: The Palaeotethyan Küre Complex, Central Pontides, northern Turkey: Jour. Geo. Soc., 151, 291-305, London.
• Yılmaz, O., 1979, Daday-Devrekani masifi kuzeydoğu kesimimetamortik petrolojisi: Docentlik Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Jeo. Müh. B61.176 p. Ankara.
• Yılmaz, O. and Boztuğ, D., 1986, Kastamonu granitoid belt of northern Turkey: First arc plutonism product related to the subduction of the paleo-Tethys. Geology,14,