AN AUTOCHTHONOUS. RECENT LATERITIC OCCURRENCE IN THE EASTERN TAURUS BELT: BÜYÜKBELEN (FARAŞA-YAHYALI) IRON OCCURRENCE

Yıl 1999, Cilt: 121 Sayı: 121, 18 - 19, 01.02.1999

Şuayip Küpeli İsrafil Kayabalı Mehmet Arslan , Hakan Aydın Saka

Öz

In the study area, which is located 28 km southeast of the Yahyalı (Kayseri) village, are croppet out Upper
Cretaceous aged pelagic sediments and ophiolitic rocks. These lithologies of the Bozkır unit are studfed into the two main groups
as Çavdaruşağı olistostrome and Pozantı-Faraşa peridotite nappe. Büyükbelen Laterities are comopsed of recent, autochthonous
lateritic iron crust and red soils derived from pelagic carbonates intercalated with chert of the Upper Cretaceous aged
Çavdaruşağı olistostrome. Above mentioned ores were formed by lateritization and partly karstification processes affected after
Miocene. Lateritic iron ore is principaly composed of goethite. hematite, ferrihydrite, quartz, illite. kaolinite, malahite, azurite and
amorphous matter agregates. Major oxide percentages of the laterites are. in average, 49.71 % Fe2O3
. 3.12 % AI2O3
. 30.75 %
SiO2
and 0.09 % CaO. Above mentioned lateritic ore was enriched in Fe, but was depleted in Si and Ca compared to the parent
rock. Al component was also removed under poorly asidic-neutral weathering conditions. The red soils including average
4.05 % Fe2O3
. 7.13 % AI2O3
. 79.49 % SiO2
and 1.73 % CaO are made up of quartz, montmorillonite, calcite. illite. opal-CT and
amorphous matter. In electron microscopic investigation, it is observed that thin-fibrous goethite and euhedral hematite crystals
in the laterite samples are authigenic. and transformations between these two minerals are common. The studied laterites are
relatively rich in Cu, Cr. Co, Zn, Ba. Ni but poor in Ce. La. Th and Zr. On the other hand Cr, Cu and Mo concentrations are also
high in the parent rock.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Abdüsselamoğlu. Ş., 1958, Yukarı Seyhan bölgesinde Doğu Toroslar'ın jeolojik etüdü; MTA Rap., 2668 (yayımlanmamış), Ankara.
• Aleva, G.J.J., 1981. Bauxitic and other duricrusts on 1he Guiana Shield, South America: Proc. First interna- tional seminar on lateritization processes (Tri- vandrum), Oxford and IBH publishing Co., New Delhi, 261-268.
• Arıkan. Y.. 1968, Mansurlu demir zuhurları (Feke-Yahya- lı, Adana-Kayseri): MTA Rap., 410 (yayımlanma- mış), Ankara.
• Ayhan, A. ve Lengeranlı, Y. , 1986, Yahyalı-Demirkazık (Aladağlar yöresi) arasının tektonostratigrafik özellikleri: TMMOB Jeoloji Müh. Odası Derg., 27. 31-45.
• , Küpeli. Ş. ve Amstutz. G,C., 1992. Pyrite oc- currences next to the Attepe iron deposits, Feke- Adana, Turkey: MTA Derg., 114, 65-74.
• Blumenthal, M.M.. 1939. Karakızolugu tepesindeki (Faraş mıntıkası) cevher zuhuratı: MTA Rap., 1064 (ya- yımlanmamış). Ankara.
• . 1952. Toroslarda yüksek Aladağ silsilesinin coğrafyası, stratigrafisi ve tektoniği hakkında yeni etütler: MTA Rap.. 6 (yayımlanmamış), Ankara.
• Menden, i. ve önder, E., 1980, Attepe (Mansurlu) demir madeninin jeolojisi: Türkiye Jeol. Kur. Bült., 23, 1, 153-163.
• Küpeli, Ş., 1986. Attepe (Mansurlu-Feke) yöresinin demir yataktan: Yüksek Lisans Tezi. S.Ü. Fen Bilimleri Enst., 111 s., (yayımlanmamış), Konya.
• —., 1991, Attepe (Mansurlu-Feke) yöresi demir yataklarının jeolojik petrografik ve jenetik incele- mesi: Doktora tezi, S.Ü. Fen Bilimleri Enst., 227 s.. (yayımlanmamış), Konya.
• . 1993, Attepe (Mansurlu-Feke-Adana) yöresi demir yataklarının jenetik incelemesi: 46. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri özleri, 22-23.
• Lucius, M,, 1927, Anlitoros silsilesinde, Zamantı suyu ile Göksu arasında Faraşa demir madeni zuhurunda yapılan jeolojik taharriyat hakkında rapor; MTA Rap.. 421 (yayımlanmamış), Ankara.
• Maynard, J.B. ve Okita, P.M.. 1991, Bedded barite depo- sits in the United States. Canada. Germany and China: Two majör types based on tectonic setting; Econ. Geol.,86, 364-376.
• Milnes, A.R., Bourman, R.P. ve Fitzpatrick, R.W., 1987, Petrology and mineralogy of 'laterites'in southem and eastren Australia and Southern Africa: Chemi- cal geology, 60, 237-550.
• Norton, S.A.. 1973. Laterite and bauxite formation: Econ Geol., 68, 353-361. Önder, E., 1978, Kayseri-Yahyalı-Faraşa Asilik demir ma deni jeolojisi: MTA Rap.. 1656 (yayımlanmamış) Ankara.
• Öncel, S., 1989, Sazak-Karaköy-Delialiuşağı (Yahyalı Kayseri} köyleri arasının jeolojisi ve maden yatak lan: Yüksek Lisans Tezi, S.Ü. Fen Bilimleri Enst. 89 s., (yayımlanmamış). Konya.
• Özgül, N., 1976, Toroslar'ın bazı temel jeoloji özellikleri Türkiye Jeol. Kur. Bült., 19,1 , 65-78.
• Schellmann, W., 1983. A new defination of laterite: Natu ral resources and development, 18. 1-7.
• , 1986, On the geochemistry of laterites: Chem Erde, 45, 39-52.
• Tekeli, O.. 1980, Toroslarda Aladağların yapısal evrimi Türkiye Jeol. Kur. Bült. 23. 11-14.
• , ve Erler, A., 1980, Aladağ ofiyolit dizisindeki diyabaz dayklarının kökeni; Türkiye Jeol. KurBült., 23, 1,15-20.
• Ulakoğlu, S., 1984, Aladağlarda Yahyalı (Kayseri) bölgesinin jeolojisi: i.Ü. Müh. Fak. Yerbilimleri Derg.. 1.Trolard, F. ve Tardy, Y., 1987, The Stabilities of gibbsite, 1. 31-41
• Trolard, F. ve Tardy, Y., 1987, The Stabilities of gibbsite, boehmite, aluminous goethites and aluminous he-matites m bauxıtes. ferricretes and laterites as function of water activitiy, temperature and partie-le size: Geochim. Cosmoc. Acta, 51, 945-957.
• Ünlü, T. ve Stendall, H.. 1986, Divriği bölgesi demir yatak- larının element korelasyonu ve jeokimyası (Orta Anadolu-Türkiye): TMMOB Jeol. Müh. Bült., 28, 5-19.