A New Age Finding In The Central Sakarya Region (NW Turkey)

Yıl 2013, Cilt: 146 Sayı: 146, 1 - 25, 01.03.2013

M. Fuat Uğuz

Öz

The existence of a metamorphic basement cut by granitoids is known in the Central Sakarya region of northwest Turkey according to the previous studies. Over this metamorphic basement, there is a Liassic unit which contains ammonite, brachiopod and some benthic foraminifers and has a sequence starting with fluvial deposits at the base and grading into coastal, subtidal and shallow marine sediment character towards the top in the vicinity of Sarıcakaya district, Eskişehir City. At different levels of this unit which is called as the “Kapıkaya Formation”, the Campanian age fossils such as; Ceratolithoides aculeus (Stradner), Pervilithus varius Crux, Watznaueria barnesae (Black), Tortolithus sp., Biscutum sp. Quadrum sissinghii Perch-Nielsen, Watznaueria barnesea Black, Ellipsagelosphaera fosscincta were identified in this study. These fossil findings clearly reveal the presence of a Campanian aged unit in the region. This unit is composed of flyschoidal facies deposits and includes exotic limestone blocks of Liassic age and is overlain by Malm – Early Cretaceous limestones at the same time. The overlying of Malm – Early Cretaceous rocks to Campanian deposits is closely related to the tectonics that has been effective in the region during or post-Campanian

Anahtar Kelimeler

Central Sakarya Region, Kapıkaya Formation, A New Age Data, Campanian, Tectonics

Kaynakça

• Abdüsselamoğlu, M. Ş. 1956. Göynük-Mudurnu-Beydili Bölgesinin Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Derleme Rapor No: 2391, Ankara.
• Abdüsselamoğlu, M. Ş. 1959. Almacık Dağı ile Mudurnu- Göynük Civarının Jeolojisi. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Monografi 14, İstanbul.
• Akyazı, M., Toprak, Ö., Erdoğan, T., Karabaşoğlu, A., Ursavaş, T. Ş. 2001. Bilecik Yöresi’nin Mesozoyik Stratigrafisi. Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Seri A, Yerbilimleri, 18, 1, 27- 48.
• Akyürek, B., Bilginer, E., Akbaş, B., Hepşen, N., Pehlivan, Ş., Sunu, O., Soysal, Y., Dağer, Z., Çatal, E., Sözeri, B., Yıldırım, H., Hakyemez, Y. 1982. Ankara-Elmadağ-Kalecik Dolayının Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi Rapor No:7298, Ankara (unpublished)
• Akyürek, B., Soysal, Y. 1983. Biga Yarımadası güneyinin (Savaştepe-Kırkağaç- Bergama-Ayvalık) temel jeoloji özellikleri. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi 95/96, 1-13.
• Akyürek, B., Bilginer, E., Akbaş, B., Hepşen, N., Pehlivan, Ş., Sunu, O., Soysal, Y., Dağer, Z., Çatal, E., Sözeri, B., Yıldırım, H., Hakyemez, Y. 1984. Ankara-Elmadağ-Kalecik dolayının temel jeolojik Özellikleri. Jeoloji Mühendisliği 20, 31-46.
• Alkaya, F. 1981. Bilecik Yöresi Liyas Ammonit Zonları. İstanbul Yerbilimleri 2, 297-302.
• Alkaya, F. 1982. Taxonomic Revision of the Lower Jurassic (Liassic) Phylloceratides of Northern Turkey. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 25, 13-40, Ankara.
• Alkaya, F. 1983. Kuzey Anadolu Alt Jura (Liyas) Phylloceratidlerinin taksonomik revizyonu (II. Bölüm). Türkiye Jeoloji Bülteni 26/1, 65-72.
• Alkaya, F. 1991. Hasanoğlan (Ankara) Yöresi Sinemuriyen-Alt Pliyensnbahiyen Ammonit zonları ve Taphonomisi. Ahmet Acar Jeoloji Sempozyumu,11-21.
• Alkaya, F., Meister, C. 1995. Liassic Ammonites From the Central and Eastern Pontides (Ankara and Kelkit areas, Turkey). Revue de Paleobiologie 14, 125- 193.
• Altıner, D., Koçyiğit, A., Farrinacci, A., Nicosia, U., Conti, M. A. 1991. Jurassic-Lower Cretaceous Stratigraph and Paleogeographic Evolution of the Southern Part of North-Western Anatolia (Turkey): Geology and Paleontology of Western Pontides, Turkey. (Ed.). A.Farrinacci, D. V. Ager, U. Nicosia), Geologica Romana, v. XXVII, Roma.
• Altıner, D., Koçyiğit, A. 1992. Kuzeybatı Anadolu Güneyinin Jura-Kretase’de Paleocoğrafik Evrimi. Doğa 1, 1-11, Ankara.
• Altınlı, İ. E. 1973a. Bilecik Jurasiği. Cumhuriyetin 50. yılı Yerbilimleri Kongresi, 159-187, Ankara.
• Altınlı, İ. E. 1973b. Orta Sakarya’nın Jeolojisi. Cumhuriyetin 50. yılı Yerbilimleri Kongresi, 105-114, Ankara.
• Altınlı, İ. E. 1974. Orta Sakarya’nın Jeolojisi ve Bilecik Jurasiği. Maden Tetkik ve Arama Derleme Rapor No: 5101, Ankara (unpublished).
• Altınlı, E. İ. 1975. Bilecik Jurassic (Turkey). International Geodynamics Project, Report of Turkey, MTA Instute, Ankara.
• Aras, M., Kuru, F., Batı, Z., Ertuğ, K. 1991. Sakarya Baseninde Ölçülen Yüzey Kesitlerine Ait Örneklerde Yürütülen Sedimentolojik, Petrografik ve Biyostratigrafik İncelemelere Ait Ön Rapor. TPAO Araştırma Merkezi Yayınları, Rapor No:1621, Ankara.
• Arni, P. 1939. Doğu Anadolu ve Mücavir Mıntakalarının Tektonik Ana Hatları. Maden Tetkik ve Arama Yayınları. Seri B, no. 4, Ankara.
• Ayaroğlu, H. 1978. Bozöyük-Söğüt Bölgesinin Jeolojsi ve Petrografisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara (unpublished).
• Ayaroğlu, H. 1979. Bozöyük Metamorfitlerinin (Bilecik) Petrokimyasal Özellikleri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 22/1, Ankara.
• Bingöl, E., Akyürek, B., Korkmazer, B. 1973. Biga Yarımadası’nın Formasyonu’nun bazı özellikleri. Cumhuriyetin 50. yılı Yerbilimleri Kongesi, 70-76, Ankara.
• Bouma, A. H. 1962. Sedimentology of some Flysch Deposits. A Graphic Approach to Facies Interpretation: Elsevier, Amsterdam.
• Bremer, H. 1965. Zur Ammonitenfauna und Stratigraphie des Unteren Lias (Sinemurium bis Carixium) in der Umgebung von Ankara (Türkei). Neues Jahrbuch für Geologie und Palaontologie 122, 127-221.
• Cope, J. C. W. 1991. Ammonite Faunas of the Ammonitico Rosso of the Pontide Mauntains. Geologica Romano v. XXVII, Roma.
• Çoğulu, E., Krummenacher, D. 1967. Problèmes géochronométriques dans le partie NW de l’Anatolie Centrale (Turquie). Schweiz. Mineral. Petrogr. Mittl 47, 825-831.
• Deli, A., Orhan, H. 2007. Geological importance of paleokarsts and neptunian dykes in the Lower Jurassic rocks at the Beytepe village- Çayyolu area (South west Ankara, Turkey), 17. Annual V.M. Goldschmidt Conference Cologne, Germany August 2007. Geochimica et Cosmochimica Acta, Volume 71, Issue 15, Supplement 1, A215.
• Demirkol, C. 1973. Üzümlü-Tuzaklı (Bilecik) Dolayının Jeolojisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul (unpublished).
• Demirkol, C. 1977. Üzümlü-Tuzaklı (Bilecik) Dolayının Jeolojisi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 20/1, Ankara.
• Eroskay, S. O. 1965. Paşalar Boğazı-Gölpazarı Sahasının Jeolojisi. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası, B. XXX, 3-4, 135-170, İstanbul.
• Galacz, A. 1984. Jurassic of Hungary: A review. Acta Geologica Hungarica 27, 359-377.
• Gedik, İ., Aksay, A. 2002. 1/100.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, No. 38, Adapazarı H 25 Paftası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Genç, Ş., Selçuk, H., Cevher, F., Gözler, Z., Karaman, T., Bilgi, C., Akçören, F. 1986. İnegöl (Bursa) – Pazaryeri (Bilecik) arasının jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Derleme Rapor No: 7912, Ankara (unpublished).
• Göncüoğlu, M. C., Turhan, N., Şentürk, K., Uysal, Ş., Özcan, A., Işık, A. 1996. Orta Sakarya’da Nallıhan Sarıcakaya Arasındaki Yapısal Birliklerin Jeolojik Özellikleri. Maden Tetkik ve Arama Derleme Rapor No: 10094, Ankara (unpublished).
• Göncüoğlu, M. C., Dirik, K., Kozlu, H. 1997. Pre-Alpine and Alpine Terranes in Turkey: Explanatory Notes to the Terrane Maap of Turkey. Annales Geologique de Pays Hellenique 37, 515-536.
• Göncüoğlu, M. C., Turhan, N., Şentürk, K., Özcan, A., Uysal, Ş. 2000. A Geotraverse Across NW Turkey: Tectonic Units of the Central Sakarya Region and Their Tectonic Evolution. Bozkurt, E., Winchester, J. ve Piper , J. A. (Ed.). Tectonic and Magmatism in Turkey and the surrounding Area. Geological Society, London, Special Publications 173, 139- 161.
• Görür, N., Şengör, A. M. C., Akkök, R., Yılmaz, Y. 1983. Pontidler’de Neo-Tetis’in Kuzey Kolu’nun Açılmasına İlişkin Sedimentolojik Veriler. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 26, 11-20.
• Granit, Y., Tintant, H. 1960. Observation Preliminaires Sur le Jurassic de la Region de Bilecik Turquie). Comptes Rendus Academi Science 251, 1801-1803, Paris.
• Gugenberger, O. 1929. Palaontologisch-Stratigraphie Studien über den Anatolischen Lias. Neues Jahrbuch fur Geologie und Palaontologie 62, 235- 300.
• Hallam, A.1969. Faunal Realms and Facies in the Jurassic. Palaeontology 12, 1-18.
• Kaya, O. 1991. Stratigraphy of the Pre-Jurassic sedimentary rocks of the western parts of Turkey; type area study and tectonic considerations. type area study and tectonic considerations. Newsletter for Stratigraphy 23, 123-140.
• Kaya, O., Wiedmann, J., Kozur, H. 1986. Preliminary report on the stratigraphy, age and structure of the so-called Late Paleozoic and/or Triassic “melange or “suture zone complex” of Northwestern and western Turkey. Yerbilimleri 13, 1-16.
• Ketin, İ. 1966. Anadolu’nun Tektonik Birlikleri. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 66, 20-34, Ankara.
• Kibici, Y. 1982. Sarıcakaya (Eskişehir ili) Masifinin Jeolojisi, Petrografisi ve Petrolojik Etüdü, Masife ait Kalay Araştırması, Eskişehir Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi, Doktora tezi, 224 s., Eskişehir (unpublished).
• Koçyiğit, A. 1987a. Hasanoğlan (Ankara) yöresinin tektono-stratigrafisi: Karakaya orojenik kuşağının evrimi. Yerbilimleri 14, 269-294.
• Koçyiğit, A. 1987b. Tectono-stratigraphy of the Hasanoğlan (Ankara) region: evolution of the Karakaya orogen. Yerbilimleri 14, 269-293.
• Koçyiğit, A., Altıner, D., Farinacci, A., Nicosia, U., Conti, M. A. 1991. Late Triassic-Aptian Evolution of the Sakarya Divergent Margin: Implications for the Opening History of the Northern Neo-Tethys, in North-Western Anatolia, Turkey: Geology and Paleontology of Western Pontides, Turkey: (Ed.). A.Farrinacci, D. V. Ager, U. Nicosia). Geologica Romana, v. XXVII, Roma.
• Koçyiğit, A., Altıner, D. 2002. Tectonostratigraphic Evolution of the North Anatolian Palaeorift (NAPR): Hettangian-Aptian Passive Continental Margin of the Northern Neo-Tethys, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 11, 169-191.
• Kuenen, H. Ph. 1959. Geosynclinale sedimemte. Geologische Rundschau, 56, 1-59.
• Kupfahl, H. G. 1954. 55/2, 4, 56/1, 3 Paftalarının Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Derleme Rapor No: 2247, Ankara.
• Kuru, F., Aras, M. 1994. Bayırköy Formasyonu’nun Nannoplankton Sedimentolojisi. Türkiye 10. Petrol Kongresi ve Serisi Bildiriler Kitabı, 78-90, Ankara. ve
• Kuznetsova, K. I., Bragin, N., Tekin, U. K., Vosnesensky, A. I. 2001. Jurassic foraminiferal Assemblages From Ankara Region, Turkey. Initial Report, 4 th. International Symposium on Eastern Mediterranean Geology, Süleyman Demirel University, Isparta, Proceedings, 123-138.
• Meister, С. 2010. Worldwide Ammonite Correlation at the Pliensbachian Stage and Substage Boundaries (Lower Jurassic). Stratigraphy, 7, 1, 83-101.
• Nicosia, U., Conti, M. A., Farinacci, A., Altıner, D., Koçyiğit, A. 1991. Western Anatolian Ammonitico Rosso type sediments: Depositional History and Geodynamic Meaning. Geologica Romana 27, 101-110.
• Okan, Y., Hoşgör, İ. 2007. Kösrelik (Ankara) Civarında Ammonitiko Rosso Fasiyesinin Geç Sinemuriyen- Erken Pliyensbahiyen Bivalviya, Gasropoda Faunası ve Türkiye’de ilk kez Saptanan Annelid Polychaete Türünün Varlığı, Paleoocoğrafik ve Paleoekolojik Özellikleri. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 135, 19-29, Ankara.
• Okay, A. İ. 1984. Kuzeybatı Anadolu’da Yeralan Metamorfik Kuşaklar. Proceedings Ketin Symposium, 83-92, Ankara.
• Okay, A. İ., Siyako, M., Bürkan, K. A. 1990. Biga Yarımadasının Jeolojisi ve Tektonik Evrimi. Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni 2, 83- 121, Ankara.
• Okay, A. İ., Siyako, M., Bürkan, B. A. 1991. Geology and tectonic evolution of the Biga Peninsula, northwest Turkey. Bulletin of the İstanbul Technical University 44, 191-256.
• Okay, A. İ., Monod, O., Monié, P. 2002. Triassic blueschists and eclogites from northwest Turkey: vestiges of the Paleo-Tethyan subduction. Lithos 64, 155-178.
• Özcan, A., Armağan, F., Keskin, E., Oral, A., Özer, S., Sümengen, M., Tekeli, O. 1980. Kuzey Anadolu Fayı ile Kırşehir Masifi Arasında Kalan Alanın Temel Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Derleme Rapor No: 6722, Ankara (unpublished).
• Pompeckj, J. F. 1897. Palaontologische und Stratigraphische Notizen aus Anatolien. Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft 49, 713-828.
• Rigo de Righi, Cortesini. 1960. Regional Studies Central Anatolian Basin, Progress Rapor 1: Turkish Gulf Oil Com. Pet. İş. Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Saner, S. 1977. Geyve-Osmaneli-Osmaneli-Taraklı Alanının Jeolojisi: Eski Çökelme Ortamları, Çökelmenin Evrimi. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Saner, S. 1980. Mudurnu, Göynük Havzasının Jura ve Sonrası Çökelim Nitelikleri ile Paleocoğrafya Yorumlaması. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 23, 39-52, Ankara.
• Seilacher, A. 1959. Tektonischer, Sedimentologischer öder Biologischer Flysch. Geol. Rundschau, 56, 189- 199.
• Seymen, İ. 1993. Mecitözü dolayının stratigrafik Gelişimi. A. Suat Erk Jeolojisi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 129-141, Ankara.
• Seymen, İ. 1997. Tokat Masifi tektonostratigrafisinde yeni bulgular. Selçuk Üniversitesi 20. Yıl Jeoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 405-414.
• Soussi, M., Boughdiri, M., Enay, R., Mangold, C. 1998. Ammonitico rosso-like facies of Late Toarcian Age in the Northwestern Tunisian Atlas Belt: consequences for correlations and palaeogeography. Comptes Rendus de l’Académie des Sciences 327, 135-140.
• Soussi, M., Enay, R., Boughdiri, M., Mangold, C., Zaghbib- Turki, D. 1999. Ammonitico Rosso (Zaress Formation) of the Tunisian Dorsale. Comptes Rendus de l’Académie des Sciences 329, 279-286.
• Stchepinsky, V. 1940. Göynük, Mudurnu, Nallıhan Mıntıkasının Umumi Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Derleme Raporu No: 975, Ankara (unpublished).
• Şengör, A. M. C., Yılmaz, Y. 1983. Türkiye’de Tetis’in Evrimi: Levha Tektoniği Açısından Bir Yaklaşım. Türkiye Jeoloji Kurumu Yerbilimleri Özel Dizisi No. 1, Ankara.
• Şentürk, K., Karaköse, C. 1979. Orta Sakarya Dolayının Temel Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Derleme Rapor No: 6642, Ankara (unpublished).
• Şentürk, K., Karaköse, C. 1981. Orta Sakarya Bölgesinde Liyas Öncesi Ofiyolitlerin ve Mavişistlerin Oluşumu ve Yerleşimi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 24, 1-10, Ankara.
• Şentürk, K., Karaköse, C. 1982. Geology of the Middle Sakarya Region: ISGB-92, Guidebook, 12-20, Ankara.
• Tuna, E. 1974. Çatak-Soğukçam (Bolu İli) Alanının Jeoloji İncelemesi. Master tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. (unpublished).
• Ustaömer, P. A., Ustaömer, T., Robertson A. H. F. 2011. Ion-Prob U-Pb Dating of the Central Sakarya Basement: A Peri-Godwana Terrane Intruded by Late Lower Carboniferous Subdiction/Collision- Related Granitic Rocks. Turkish Journal of Earth Siences, 21, Ankara.
• Ünalan, G., Yüksel, V., Tekeli, O., Gönenç, O., Seyrit, Z., Hüseyin, S. 1976. Haymana-Polatlı Yöresinin (Güneybatı Ankara) Üst Kretase-Alt Tersiyer Stratigrafisi ve Paleocoğrafik Evrimi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 19, 159-176, Ankara.
• Ürgün, S. 1956. Gölpazarı-Geyve-Taraklı-Göynük Civarının Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Derleme Rapor No: 2711, Ankara (unpublished).
• Varol, B., Gökten, E. 1994. The Facies Properties and Depositional Environments of Nodular Limestones and Red Marly Limestones (Ammonitico Rosso) in the Ankara Jurassic Sequence, Central Turkey. Terra Nova 6, 64-71.
• Yılmaz, Y. 1977. Söğüt-Bilecik Dolayındaki “Eski Temel Karmaşığı” nın Petrjenik Evrimi. Doçentlik Tezi, İstanbul Üniversitesi Yerbilimleri Fakültesi, 169 s., İstanbul. Yılmaz, Y. 1979. Söğüt-Bilecik Dolayındaki Polimetamorfizma ve Bunların Jeotektonik Anlamı. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 22/1, 85- 101, Ankara.
• Yılmaz, Y. 1981. Sakarya Kıtası Gündey Kenarının Tektonik evrimi (Tectonic Evolution of the Southern Margin of the Sakarya Continent), İstanbul Yerbilimleri 1, 33-52, İstanbul.
• Yılmaz, Y., Serdar, H. S., Genç C., Yiğitbaş, E., Gürer, Ö. F., Elmas, A., Yıldırım, M., Bozcu, M., Gürpınar, O. 1997. The Geology and evolution of the Tokat Massif, South Central Pontides, Turkey. International Geology Review 39, 365-382.