The GEOLOGY of GÖKÇEADA (ÇANAKKALE)

Yıl 2015, Cilt: 150 Sayı: 150, 1 - 18, 30.06.2015

Ramazan Sarı Ahmet Türkecan Mustafa Dönmez Şahset Küçükefe Ümit Aydın Öner Özmen

https://doi.org/10.19111/bmre.42119

Cited By: 3

Öz

The geology and especially the magmatic rocks of Gökçeada, which is the biggest island of Turkey and located at 20 km’s west of Biga Peninsula, constitute the subject of this study. Late Ediacaran/Early Paleozoic aged Çamlıca metamorphics which crop out with a tectonic uplift in a narrow area in northwest of Gökçeada are the oldest rocks of the island. Early Eocene aged Karaağaç Formation which is formed by submarine fan deposits unconformably overlies Çamlıca metamorphics. As for the Dağiçitepe volcanic member which is formed by rhyolitic lavas, tuff and tuffites emplaced into Karaağaç Formation cutting Çamlıca metamorphics is the oldest volcanic unit of the study area. On Karaağaç Formation, Koyunbaba Formation has unconformably been deposited which consists of Middle Eocene shallow marine sediments. Then it has conformably been overlain by Soğucak Formation which consists of SE-NW ex- tending reefal limestone. Middle-Upper Eocene aged Ceylan Formation which conformably overlies the Soğucak Formation and the early Oligocene aged Mezardere Formation which conformably overlies Ceylan Formation have been deposited due to turbiditic currents in deep marine environment. Late Eocene(?) – Oligocene aged subvolcanics which cut Me- sozoic and Eocene units and emplaced into Eocene aged sedimentary units in the form of crypto dome and dome form the recent rigid topography of the study area and are the second magmatic phase called the “Gökçeada Domes”. Diorite-monzonites porphyry which crys- tallized in lower zones of subvolcanics on the other hand constitutes Mutludere intrusion. In eastern and southern parts of Gökçeada, Late Oligocene Gökçeada ignimbrites are located which are observed in the form of pumice flows on Mezardere Formation. These ignimbrites are then overlain by Early Miocene aged Kesmekaya volcanics which are formed by blocky ash flows. Middle Miocene aged Eşelek volcanics consisting of lava and pyroclastics with composition basaltic andesite and andesite are observed on a large area in east of Gökçeada. Upper Miocene aged Çanakkale Formation which is generally formed by the intercalation of poor consolidated conglomerate, sandstone, siltstone and marl crops out in narrow regions at east, southeast and south of Gökçeada. Quaternary alluvial deposits and debris composed of loose, unconsolidated sand, silt and other sediments unconformably overlie all previous units and complete the succession. Main tectonic structures of Gökçeada are formed by right lateral oblique faults which developed in Neo-tectonic period

Anahtar Kelimeler

Gökçeada, Geology, Volcanism, Magmatism

Kaynakça

• Akartuna, M. 1950. İmroz Adasında bazı jeolojik müşahadeler. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 2/2, pp.8-17.
• Akartuna, M. Atan, O.R. 1978. Gökçeada’nın (Çanakkale) jeoloji ve sedimantaloji hakkında ön rapor. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Dairesi Rapor Arşivi Rapor No: 105. Ankara. (unpublished).
• Atabey, E., Ilgar, A., Saltık, A. 2004. Çanakkale havzasının Orta-Üst Miyosen stratigrafisi, Çanakkale, KB Türkiye. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 128, pp.79-97.
• Barr, S.R., Temprley, J., Tarney, J. 1999. Lateral growth of the continental crust through deep level subduction-accretion: Are-evaluation of central Greek Rhodope. Lithos 46, pp.69-94.
• Dönmez, M., Akçay, A. E., Genç, C.Ş., Acar, Ş. 2005. Biga Yarımadasında Orta-Üst Eosen volkanizması ve denizel ignimbiritler. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 131, pp.49-61.
• Dönmez, M., Akçay, A. E., Duru, M., Ilgar A., Pehlivan, Ş. 2008. 1/100.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Çanakkale H17 Paftası. No: 101. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Duru, M., Pehlivan, Ş., Ilgar A., Dönmez, M., Akçay, A. E. 2008. 1/100.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Ayvalık İ17 Paftası. No: 98. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Ercan, T., Satır, M., Dora, A., Sarıkoğlu, E., Yıldırım, T., Adis, C., Walter, H.J., Özbayrak, İ.H. 1995. Biga Yarımadası, Gökçeada, Bozcaada ve Tavşan Adaları’ndaki Tersiyer yaşlı volkanitlerin petrolojisi ve bölgesel yayılımı. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 117, pp.55-86.
• Esso Standard, 1960. I sayılı Marmara petrol bölgesi AR/ EST/105, 106, 108 ve 109 hak sıra numaralı sahalara ait terk raporu. TPAO Arama Grubu Arşivi. Rapor No: 131. Ankara, (unpublished).
• Fytikas, M., Innocenti, F., Manetti, P., Mazzuoli, R., Peccerillo, A., Villari, L. 1984. Tertiary to Ouaternary evolution of volcanism in the Aegean region: The Geological Evolution the Eastern Medditrranean. J. E. Dixon, A. H. F. Robertson (Ed.). Geological Society of London. Special Publication. 17, pp.687- 699.
• Hüryılmaz, H. 2011. Gökçeada-Yenibademli Höyük 2010 Yılı Kazıları. 33. Kazı sonuçları toplantısı, 23-28 Mayıs 2011. Malatya. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 155-1. pp.1-18.
• Ilgar A., Demirci, E.S., Duru, M., Pehlivan, Ş., Dönmez, M., Akçay, A. E. 2008. 1/100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Çanakkale H15 ve H16 Paftaları. No: 100. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Innocenti, F., Manetti, P., Mazzuoli, R., Pertusati, P., Fytikas, M., Kolios, N. 1994. The geology and geodynamic significance of the island of Limnos, North Aegean Sea, Greece. Neues jahrbuch für Geologie und Palaontolgie-Monatshefte. H.11,661-691
• Kasar, S., Bürkan, K., Siyako, M., Demir, O. 1983. Tekirdağ- Şarköy- Keşan – Enez bölgesinin jeolojisi ve hidrokarbon olanakları. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Arama Grubu Rapor No. 1771. Ankara, (unpublished).
• Keskin, C. 1974. Ergene Havzası ve kuzeyinin stratigrafisi. Türkiye İkinci Petrol Kongresi Bildiriler Kitabı 131-163
• Kesgin, Y., Varol, B. 2003. Gökçeada ve Bozcaada’nın Tersiyer jeolojisi (Çanakkale). Türkiye. Maden Tetkik ve Arama Dergisi. 126, pp.49-67.
• Koral, H., Öztürk, H., Hanilçi, N. 2008. Tectonically induced coastal uplift mechanism of Gökçeada Island, Northern Aegean Sea, Turkey. Quaternary International 197 (2009) pp.43–54.
• MTA. 2006. Trakya Litostratigrafi Birimleri Kitabı. Stratigrafi Komitesi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Okay, A.İ., Siyako, M., Bürkan K. A. 1990. Biga Yarımadası’nın jeolojisi ve tektonik evrimi. Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni 2/1, pp.83-121
• Okay, A.İ., Satır, M. 2000. Coeval plutonism and metamorrphism in a Latest Oligocene metamorphic core complex in Northwest Turkey. Geological Magazine 137/5, pp.495-516.
• Okut, M. 1975. Çanakkale ili, Gökçeada ilçesi hammadde prospeksiyon raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Kuzeybatı Anadolu Bölge Müdürlüğü Rapor No: 297. Balıkesir. (unpublished)
• Papanikolaou, D., Panagopoulos, A. 1981. On the structural style of Southern Rhodope, Greece. Geologica Balcanica 11, pp.12-22.
• Pe-Piper, G., Piper, J. W., Koukouvelas, I., Dolansky, L. M., Kokkalas S. 2009. Postorogenic shoshonitic rocks and their origin by melting underplated basalts. The Miocene of Limnos, Greece. Geological Society of America Bulletin 1-2, pp.39-54.
• Seymour, K. S., Tsikouras, V., Kotopouli, K., Hatzipanayiotou, K., Pe-Piper, G. 1996. A window to the operation of microplate tectonics in The Tethys Ocean: the geochemistry of the Samothrace granite. Aegean Sea. Mineralogy and Petrology 1, pp.251–272.
• Sfondrini, G. 1961. Surface geological report on Ar/ TPAO/1/538 and 537. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Arama Grubu Rapor No: 1429. Ankara. (unpublished).
• Sümengen, M., Terlemez, l.,Şentürk, K., Karaköse, C. 1987. Gelibolu Yarımadası ve güneybatı Trakya havzasının stratigrafisi, sedimentolojisi ve tektoniği. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 8128. Ankara. (unpublished).
• Sümengen, M., Terlemez, İ. 1991. Güneybatı Trakya yöresi Eosen çökellerinin stratigrafisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 113, pp.17-30.
• Şentürk, K. Karaköse, C. 1987. Çanakkale Boğazı ve dolayının jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 9333. Ankara. (unpublished)
• Temel, R. Ö., Çiftçi, N. B. 2002. Gelibolu Yarımadası, Gökçeada ve Bozcaada Tersiyer çökellerinin stratigrafisi ve ortamsal özellikleri. Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni 14, pp.17-40.
• Tunç, İ. O., Yiğitbaş, E., Şengün, F., Wazeck, J., Hofmann, M., Linnemann, U. 2002. U-Pb zircon geochronology of northern metamorphic massifs in the Biga Peninsula (NW Anatolia-Turkey): new data and a new approach to understand the tectonostratigraphy of the region. Geodinamica Acta. 25, 3-4, Special Issue: Tectonics of the Eastern Mediterranean - Black Sea Region: Part A Dedicated in honor of Aral Okay’s 60th birthday. doi:10.1080/09853111.2013.87724
• Ünal, O. 1967. Trakya jeolojisi ve petrol imkanları. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Arama Grubu Rapor No: 391, 103p. Ankara (unpublished).
• Varol, B., Baykal, M. 2008. Trakya Tersiyer karbonatlarının sedimantolojik ve kronostratigrafik özellikleri. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Araştırma Merkezi. 104p. Ankara. (unpublished).