II. Abdülhamid Döneminde Yabancı İşçilerin Çalıştırılmasının Kontrol Edilmesine Dönük Yeni Bir Bürokratik Uygulama

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 13 - 24, 30.12.2023

Salih Kalkan

Öz

Batılılara verilen kapitülasyonlar sonucunda yabancı sermaye ve yabancı işçiler Osmanlı Devleti’nde etkili olmuştu. Ülkedeki nitelikli işgücünün yoksunluğundan kaynaklı gittikçe nüfusları artan yabancı işçiler zaman zaman sorun olarak görülmekteydi. XIX ve XX. yy arasında ortaya çıkan fikir akımlarının etkisinde kalan işçiler önemli bir sınıf haline gelmişti. İşçi sınıfının ortaya çıkışı dönemin politika ve yönetimlerini de etkilemişti. Dünya’daki işçi hareketleri yabancı devletleri zor durumda bırakmaktaydı.
Osmanlı yabancı işçilerin ülkeye girişlerinde çok titiz çalışmalar yürütmekteydi. Sosyalist ve anarşist düşüncelere mensup olan işçiler ülkede kabul edilmemekteydi. Yabancı işçi sayılarında ilk dönemlerde artış sağlanmıştı. Fakat XIX. yüzyılın sonlarına doğru (II. Abdülhamid dönemi) işçilerin sayısının daha fazla artmaması için denge politikası yürütülmüştü. Bu bağlamda etkili olan dönemin sosyalist ve anarşist işçilerin kontrolünün bir sorun haline gelmesiyle alakalıydı.

Anahtar Kelimeler

Yabancı İşçi, Nitelikli İşgücü, İstihdam, Anarşist, Güvenlik

A New Bureaucratic Practice For Controlling the Employment of Foreign Workers During The Reign of Abdulhamid II.

Öz

As a result of the capitulations given to the Westerners, foreign capital and foreign workers had become influential in the Ottoman State. Foreign workers, whose population is growing due to the lack of skilled labor in the country, were sometimes seen as a problem. Influenced by the currents of ideas that emerged between the 19th and 20th centuries, the workers became. The emergence of the working class also affected the policies and management of the period. Labour movement around the world have left foreign states in a difficult position.
The Ottoman Empire carried out very meticulous work on the entry of foreign workers into the country. Workers of socialist and anarchist ideas were not accepted in the country. In the first period, the number of foreign workers increased. But 19.towards the end of the Century (II. Abdulhamid period) balance policy was carried out in order not to increase the number of workers any more.

Anahtar Kelimeler

Foreign worker, Skilled Workforce, Employment, Anarchist, Security

Kaynakça

• Adanır, F. (1995). Osmanlı İmparatorluğu’nda Ulusal Sorun ile Sosyalizmin Oluşması ve Gelişmesi: Makedonya Örneği, Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalizm ve Milliyetçilik 1876-1923, Der: Mete Tunçay-Erik J. Zürcher, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çetinkaya, Y. Doğan- Alkan Mehmet Ö. (2015), Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi 1839-2014. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Ortaylı, İ. (1981). II. Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorluğunda Alman Nüfuzu, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Quataert, D. (1987). Osmanlı Devleti'nde Avrupa İktisadi Yayılımı Ve Direniş (1881 -1908), Ankara: Yurt Yayınları.
• Tanör, B. (2019), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yıldırım, K. (2017). Osmanlı’da İşçiler (1870-1922) Çalışma Hayatı, Örgütler, Grevler. İstanbul: İletişim Yayınları
• Aydoğan, Enver-Altuncu, Zeynep, (2016). Son Dönem Osmanlı İşgücünde Farklılık Yönetiminden Kopuş: Yabancılaşma Sorunu. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 51, (2), 1- 23.
• Baktıaya, A. (2007). 19. Yüzyılda Teröre Karşı Uluslararası Güvenlik İş Birliği Geliştirme Çabaları: 1898 Roma Konferansı Bilgi ve Bellek Dergisi, 50-76.
• Erdem E. (2016), Sanayi Devriminin Ardından Osmanlı Sanayileşme Hamleleri: Sanayi Politikalarının Dinamikleri ve Zaafiyetle, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 48, 17-44.
• Karabulut, U. – Özkul, Ömer F. (2017). II. Meşrutiyetin İlanından Tatil-İ Eşgal Kanunu’na (1909) Osmanlı Payitahtında İşçi Hareketleri, Belgi Dergisi, II, 14, Denizli, 568-579.
• Özcan U.(2012-2) Sultan Abdülhamit Dönemi Osmanlı Devletinde Yabancı İşçiler: Karadağlılar, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, (Temmuz-Aralık) (Balkan Özel Sayısı-II, 83-106.
• Sarı, H. (2014). Bir Yabancı Mühendisin Osmanlı Demiryollarında Çalışma Tecrübesi: Friedrich Emil Mielke’nın Günlüğü (1912-1919), Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 13 (25-26), 235-278.
• Tamçelik, S. (2000) Osmanlı Dönemi Demiryollarının Tarihî Gelişim İçerisinde Siyasî, İktisadî ve Sosyal Etkileri, Erdem Dergisi, XII (35), 483-535.
• Kırpık, C. (2004). Osmanlı Devleti’nde İşçiler ve İşçi Hareketleri (1876-1914), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi SBE Tarih ABD, Isparta
• Naim Ürkmez, (2006). II. Abdülhamit’in Modernleşme Anlayışı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı, Erzurum.