İlahiyat Düzeyi Kur’ân Okuma Dersleri Sorunu: Yapısal Problemlerin Çözümü ve Çerçeve Öğretim Programı/Müfredat Önerisi

Yıl 2024, Sayı: 9, 141 - 172, 31.12.2024

Hasan Hüseyin Havuz

https://doi.org/10.59932/burdurilahiyat.1540946

Öz

İlahiyat Fakülteleri dinî alanda görevli yetiştirme amacında olup açılışından bu yana mesleki Kur’ân öğretiminde önemli görev üstlenmiştir. Ancak son yıllarda Kur’ân okuma, lisans düzeyi yeterliliğinde yapılamamakta ve Âsım kıraati Hafs rivayetinde ihtisaslaşmış görevli adayı yetiştirilememektedir. Ayrıca mevcut durumda dersler, öğrenciler tarafından birbirinin tekrarı mahiyetinde görülebilmektedir. Dersler arasında öğretim seviyesi de gözetilememektedir. Halbuki İHL ile İlahiyat düzeyi kazanım açısından farklılık arz etmelidir. Lisans düzeyi mesleki Kur’ân öğretimi tashîh-i hurûf düzeyinde olmalıdır. Zikredilen problemin -birçok tali sebebi olmakla birlikte- en temel sebebi lisans öncesi dönemde Kur’ân kursları ve İHL okulları olarak hiyerarşik bir sistemin oluşturulmamasıdır. Ayrıca, İlahiyat Fakültelerine giriş yeterliliği aranmamakta, Kur’ân okuma dersleri öğrenme alanlarına ayrılmamakta, ders çeşitliliği ve kazanım düzeyi belirginleştirilememektedir. Lisans düzeyinde mesleki Kur’ân öğretiminin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için mevcut yapısal sorunlar çözülmelidir. Bu çalışma, sorunu ortaya koyma, yapısal problemlerin çözümüne ve Kur’ân okuma derslerinin lisans düzeyinde yapılabilmesine katkı sağlama amacına yöneliktir. Lisans düzeyinde Kur’ân okuma dersinde teknik, yöntem ve fiziki problemleri ele alan çalışmalar yapılmıştır. Ancak bu çalışmada temel problem yapısal olarak görülmekte olup yükseköğretim ve ortaöğretim mesleki Kur’ân öğretiminin düzeyini ve verimini artırmak için üniversite giriş sınavında İHL meslek derslerinden soruların olması gerektiğinden bahsedilmekte, Kur’ân kursu ile ilahiyat programı uygulaması gereken İHL okullarının İlahiyat Fakültelerinin en önemli alt yapısı olması gerektiği üzerinde durulmakta ve müfredat dersleri önerilmektedir. Bunun için İHL ve İlahiyat alanında yapılan çalışmalar taranmış, gözlem ve tecrübe eşliğinde söz konusu problemler ortaya konmuş ve uygulanabilir önerilerde bulunulmuştur. Öncelikle bu alanda görev yapacak kişilerin Kur’ân kursu ve İmam Hatip Lisesinde Kur’ân’ı doğru, hatasız ve tecvidli olarak okumada temel yeterliliğini sağlamış olması gerekir. Bu çerçevede İlahiyat düzeyi Kur’ân okuma dersleri için Kur’ân kursu ve İHL basamak oluşturmalıdır. Böylece her öğretim kademesinde Kur’ân öğretimi, harf öğretimiyle yeniden başlamamalıdır. Kur’ân okuma dersleri ortak ve zorunlu olarak “yüzüne okuma, ezber okuma ve tecvid bilgisi” şeklinde öğrenme alanlarına göre çeşitlendirilmelidir. Tercih edilecek görev alanı veya öğrencilerin ilgi ve kabiliyetlerine göre -İlahiyat Fakültelerinde alan bölümleşmesi olsun veya olmasın- seçmeli dersler zenginleştirilmelidir. Kur’ân öğretimi Kur’ân kursu ve İHL’de orta düzey ve yükseköğretimde de tashîh-i hurûf yani ileri düzey olarak planlanmalıdır. Bunun için Kur’ân kursu ve öğrencilerin özel yetenekle girdiği Mesleki/İlahiyat Proje İHL ana öğrenci kaynağı olmalıdır. Bununla birlikte İlahiyat Fakültelerine giriş sınavında -diğer meslek dersleri ile birlikte- Kur’ân okuma yeterliliği -gerektiğinde- ölçülmelidir. Temel yeterlilikleri sağlayan öğrencilere göre yeni bir müfredat oluşturulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kıraat İlmi, Kur’ân Okuma, Tecvid, İlahiyat Fakültesi, Yapısal Problemler, Çerçeve Öğretim Programı/Müfredat.

The Problem of Qur’ān Recitation Lessons at the Faculty of Theology: Solution to Structural/ Systemic Problems and Framework Curriculum Proposal

Öz

Faculties of Theology aim to train specialist/attendant in the religious field. To this day, he has undertaken an important role in professional Qurʾān teaching. However, in recent years, the Qurʾān recitation course, which is the most important course in the field of duty of graduates, cannot be taught at the undergraduate level. It is not possible to train candidates for officials who are specialized in the Hafs riwāyā of ʿĀṣim’s qirāʾāt. In addition, in the current situation, courses are seen as repeating each other and the education level cannot be taken into consideration between courses. However, the gains of Imam Hatip High School and Faculty of Theology level should be different. License level professional Qurʾān teaching should be at the level of Tashīh al-hurūf. The main reason for the mentioned problem is - with many problems- that a hierarchical system was not established as Qurʾān Courses (Religious Affairs Administration) and Imam Hatip High School in the pre-graduate period. Additionally, there is no entrance qualification required for the Faculty of Theology. The domains of learning the Qurʾān recitation course are not divided. Course diversity and gains level cannot be clarified. Existing structural problems must be solved in order to provide professional Qurʾān teaching at the theology/license level in a healthy way. The aim of the study is to prevent the problem from arising, to ensure that structural problems are experienced. To represent Qurʾān recitation lessons in a higher quality. Studies have been carried out addressing technical, methodological and physical problems in the Qur’ān recitation course at the undergraduate level. However, the main problem in this study is seen as structural. It is said that in order to increase the level and efficiency of professional Qurʾān teaching in higher and secondary education, there should be questions from Imam Hatip High School professional courses in the university entrance exam. It is emphasized that Qurʾān Course and Professional/Theological (Academic) (Project) should be the most important pillar of Imam Hatip High Schools and curriculum courses are recommended. For this purpose, studies in the field of Imam Hatip and Theology were scanned, the problems in question were revealed with systematic observation and experience, and reasonable suggestions were made. First of all, those who will work in this field must have the underlying proficiency of reciting the Qurʾān correctly, without errors and with tajwīd in the (Religious Affairs Administration) Qurʾān Course, Professional/Theological (Academic) (Project) Imam Hatip High School. In this context, Quran courses and Imam Hatip High schools should form a stepping stone for Qurʾān recitation courses in theology faculties. Qurʾān teaching should not start over with teaching letters in all schools. Qur’ān recitation course should be diversified according to common/compulsory recitation from the al-muṣḥaf, memorization and tajwīd learning domain. -Depending on the institution to be employed, whether or not there is a division- Optional courses should be enriched according to the type of task to be preferred/interests and abilities of the students. Teaching the Qur’ān should be planned at the secondary level in the Religion Qur’ān Course/IHHS and at the tashīh al-hurūf level in higher education. For this, the Religion Qur’ān Course and the Professional/Theological (Academic) (Project) IHHS which students enter with special talents, should be the main student resources. With this, the sufficiency in Qur’ān recitation should be measured in the entrance exam to the Faculty of Theology - along with other professional courses. A new curriculum should be created according to students who meet the underlying proficiency.

Anahtar Kelimeler

The Science of Qirāʾāt, Qur’ān Recitation, Tajwīd, Faculty of Theology, Structural Problems, Frame Curriculum.

Kaynakça

• Ablay, Rıfat. Ana Hatlarıyla Âsım Kıraatı Köprülüzâde Abdullah Paşa ve Şifâül’l-hâim fî tahlîsi kırâeti Âsım Adlı Eseri (Edisyon-Kritik). İstanbul: Siyer Akademi, 2023.
• Acar, Mehmet Maşuk - Genç, Muhammet Fatih. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersine Karşı Tutumları (Kocaeli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Kocaeli İlahiyat Dergisi 6/2 (2022), 605-630.
• Adem, Mahmut. Eğitim Planlaması. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 1981. Ağırbaş, Abdulhekim. “İlahiyat/İslami İlimler Fakültelerinde Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersleri Eğitim-Öğretimiyle İlgili Tespitler, Teklifler (ÇAKÜ İslami İlimler Fakültesi Örneği)”. Diyanet İlmi Dergi 59/1 (2023), 89-120.
• Ağırbaş, Abdulhekim. Kıraat Eğitim Öğretim Geleneği ve Günümüzdeki Uygulamalar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2. Basım, 2023.
• Akdağ, Soner. Kur’ân Dilinin Fonetik Yapısı. Ankara: Fecr Yayınevi, 2022.
• Akdemir, Mustafa Atilla. Tecvîd-i Mâhir. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2019.
• Akdemir, Mustafa Atilla. Miftâhu’l-mehârati fî tecvîdi’l-kıraat. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2018.
• Alemdar, Yusuf. “İlâhiyat Fakültelerinde Kur’ân Dersleri İle İlgili Problemler ve Çözüm Önerileri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2008), 177-212.
• Alemdar, Yusuf. İstanbul’da Kur’ân Okulları. Ankara: TDV Yayınları, 2007.
• Algur, Hüseyin - Özasma, Halil İbrahim. “Öğrencilerin Gözüyle Yüksek Din Öğretimi (Giresun Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Örneği)”. Dini Araştırmalar 23/59 (Aralık 2020), 397-424.
• Altaş, Nurullah. Din Eğitimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2022.
• Altaş, Nurullah - Kaya, Umut. Türkiye’de Din Eğitimi Genel Görünüm ve Eğilimler (2012-2022). Eğitim Raporu. İstanbul: İLKE İlim Kültür Eğitim Vakfı, 2023. İLKE İlim Kültür Eğitim Vakfı.
• Altıntaş, Muhammet Esat – Kirenci, Hatice Kübra. “İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Öğretimi ile İlgili Problemeler ve Çözüm Önerileri (Nitel Bir Araştırma)”. Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı I. Cilt. ed. İbrahim Aşlamacı. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınları, 2019.
• Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “İlahiyat Fakültelerinin Eğitim Öğretime Katkıları ve Kaliteye Yolculuk”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2005), 1-9.
• Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Kur’ân Öğretiminde Yeni Anlayış ve Yaklaşımlar”. Etkili Din Öğretimi. 549-560. İstanbul: Türkiye İlahiyat Tedrisatına Yardın Eden Dernekler Federasyonu, 3. Basım, 2010.
• Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Yüksek Öğretimde Din eğitim ve Öğretimi”. Din Eğitimi El Kitabı. ed. Recai Doğan - Remziye Ege. 183-199. Ankara: Grafiker Yayınları, 4. Basım, 2016.
• Aşlamacı, İbrahim. “İmam Hatip Liselerindeki Din Eğitiminin Niteliği ile İlgili Sorunlar: Okul Yöneticilerinin Görüşlerine Dayalı Nitel Bir Araştırma”. Turkish Studies = Türkoloji Araştırmaları (Dergi) 12/10 (2017), 49-80.
• Aşlamacı, İbrahim. Öğrenci ve Öğretmenlere Göre İmam Hatip Liseleri (Profiller, Algılar, Memnuniyet, Aidiyet). İstanbul: Dem Yayınları, 2017.
• Ata, Mehmet Mahfuz. “Kur’ân Öğretim Yöntem ve Teknikleri Problem ve Çözüm Yolları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (Ocak 2013), 167-189.
• Atay, Hüseyin. Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi: Medrese programları - icazetnameler ıslahat hareketleri. İstanbul: Dergah Yayınları, 1983.
• Atik, Bilal. “Kur’ân Öğretiminde Ta’lîm Usûlünün Yeri ve Önemi”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/2 (2021), 674-689.
• Ay, Sena. Velilere Göre İmam Hatip Liselerindeki Din Eğitimi (İstanbul Örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Aydın, M. Şevki. “İlahiyat Lisans Programının Amaç Sorunu”. Türkiye’de Yüksek Din Eğitimi Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu, 19-25.
• Bakırcı, Fetullah. Kur’ân Kıraatinde Fem-i Muhsin Kavramı. İstanbul: Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Baltacı, Cahit. “Türk Eğitim Sisteminin Tarihi Gelişimi”. Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi. İstanbul: İslam Medeniyeti Vakfı, 1993.
• Başkonak, Mustafa. Türkiye’deki Lise Mezunu İşitme Engellilerin Din Eğitiminde Karşılaştıkları Güçlüklerin Öğrenci ve Eğitimci Görüşleri Açısından Değerlendirilmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Başyiğit, Nurettin. Güzel Kur’ân Okuma Usûlü. Bursa: Emin Yayınları, 2013.
• Bayraktar, Mehmet Faruk. “İmam Hatip Liseleri ve İlahiyat Fakülteleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”. Din Eğitiminde Kalite (Sempozyum Bildirileri 10 Mayıs ). ed. Fahri Kayadibi. 32-42. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• Bekiroğlu, Ayhan. İlahiyat Fakültesindeki Öğrencilerin Kur’ân-ı Kerim Okuma ve Tecvid Dersine Yönelik Duyuşsal Hazır Bulunuşlukları (Kastamonu Örneği). Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Benli, Abdullah. “İlahiyat Fakültelerinde Yürütülen Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersleri için Bir Program Önerisi”. Bilimname : Düşünce Platformu 28 (Ocak 2015), 125-165.
• Biceğez, Yunus. Kur’ân Öğretiminde Temel İlkeler, Yöntem ve Teknikler. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Birışık, Abdülhamit. Kıraat İlmi ve Tarihi. Bursa: Emin Yayınları, 3. Basım, 2018. BUÜ, Bursa uludağ Üniversitesi. “Vizyon ve misyon”. Erişim 14 Ocak 2024. http:// www.uludag.edu.tr/ilahiyat/default/konu/1283
• BUÜ, Bursa Uludağ Üniversitesi. "Bilgi Paketi & Ders Kataloğu, Makam Uygulamalı Tilavet I”. Erişim 25 Temmuz 2023. http://bilgipaketi.uludag.edu.tr/Ders/Index/1233128
• Buyrukçu, Ramazan. “İlahiyat Fakültelerinin Yeniden Yapılandırılması Problemi”. Türkiye’de Yüksek Din Eğitimi Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu, 509-520.
• Buyrukçu, Ramazan. “Türkiye’de Din Görevlisi Yetiştirme Problemi ve Çözüm Önerileri”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47/2 (2006), 99-126.
• Cankurt, Fatih. “İlâhiyat/İslâmi İlimler Fakültelerinde Kur’ân-ı Kerîm Dersleri: Ezber mi, Yüzünden Okuma mı?” Mîzânü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi 15 (2022), 467-490.
• Cebeci, Suat. Din Eğitimi Bilimi ve Türkiye’de Din Eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2005.
• Coştu, Yakup. “Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde Uygulanan Zorunlu İngilizce Hazırlık Programı Üzerine Boylamsal Bir Araştırma”. Hitit Üniversitesi (Gazi Üniversitesi) Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/20 (2011), 61-80.
• Çelik, Ömer Faruk. Katsayı Uygulamasının Kaldırılması Sonrasında İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Davranış, Tutum ve Özellikleri. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’ân İlimleri ve Kur’ân-ı Kerim Tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları, 2. Basım, 2012.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’ân Okuma Esasları. İstanbul: Emin Yayınları, 43. Basım, 2017.
• Çetin, Abdurrahman. Yedi Harf ve Kıraatler. Ensar Neşriyat, 3. Basım, 2013.
• Çollak, Fatih. Hafs Rivayetiyle Gelen Muhtelif Vecihler ve Huccetleriyle Âsım Kıraatı. İstanbul: Üsküdar Yayınevi, 2006.
• Demir, Ömer. “Kur’ân Kurslarında Din Eğitimi”. Din Eğitimi. ed. Hasan Dam. Ankara: Lisans Yayıncılık, 2019. Demircan, Adnan. “İlahiyatların Adı ve Amaçları Ne olmalıdır Adlı Tebliği Müzakeresi”. Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalıdır? ed. Süleyman Akyürek. 61,62. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Demirci, Muhsin. “Lisansüstü Tefsir Tezlerinin Kalite ve Bilimsellik Değeri (Sorunlar-Öneriler)”. Kur’ân Araştırmalarında Akademik Tezler I- Türkiye ve Batı-Uluslararası Sempozyum 24-26 Kasım 2017 İstanbul. ed. Bilal Gökkır vd. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2018.
• Demirkol, Mahir. Hafızlığı Kodlama Metotları. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, 2. Basım, 2022.
• Demirkol, Mahir. Hafızlık Çalışmalarında Plaka Sistemi. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, 2023.
• Demirkol, Mahir. Hafızlık Usulü Meal Soru Bankası. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, 2020.
• DAB, Diyanet Akademisi Başkanlığı. “Aşere Eğitim Programı, Ankara, 2021”. Erişim 9 Nisan 2024. https://diyanetakademi.diyanet.gov.tr/sayfa/488
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. “Diyanet Akademisi Aday Din Görevlileri Mesleki Eğitim Programı 2023 (İmam-Hatip)”. Erişim 28 Aralık 2023. https://diyanetakademi.diyanet.gov.tr/sayfa/489
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü. “Diyanet İşleri Başkanlığı Personel Yeterlikleri”. Erişim 27 Kasım 2023. https://hukukmusavirligi.diyanet.gov.tr/Detay/285/diyanet-i%C5%9Fleri- ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-personel-yeterlikleri
• Doğan, Recai. “İlahiyat Fakültelerinin Mevcut Durumu ve Problemleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Türkiye’de Yüksek Din Öğretimi (Kurumsallaşma-Sorunlar-Beklentiler). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları, 2019.
• Doğan, Recai. “Darülfünundan Üniversiteye Dini Yüksek Eğitim Öğretim”. Cumhuriyetin 100. YılındaTürkiyede İlahiyat Eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 2023.
• Ege, Remziye. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Vaaz ve Vaizlik Konularına Bakışları: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 54/2 (2013), 129-158.
• ERÜ, Erciyes Üniversitesi. “Vizyon-Misyon”. Erişim 14 Ocak 2024. https://ilahiyat.erciyes.edu.tr/ Gökdemir, Ahmet. “Anadolu’da Osmanlı Öncesi Kur’ân Kültürü (Tedrîsât/Tilâvet/Kıraat)”. İslâm Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7 (2019), 24-47.
• Gökdemir, Ahmet. “İlahiyat Fakültelerindeki Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersleri İçin Bazı Teklifler”. Türkiye’de Kur’ân ve Kıraat Eğitimi. 9-24. İstanbul: İlahiyat, 2021.
• Gökdemir, Ahmet. “Kur’ân Okuma ve Tecvid Derslerinde Karşılaşılan Problemler (Kırklareli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitimi ve Öğretimi (Sorunlar-Çözümler-Yöntemler), 17-42.
• Görmez, Mehmet. Din Eğitiminde Yeniden Yapılanma. Ankara: İslam Düşünce Enstitüsü (İDE), Şubat 2021. Gündüz, Mahmut. “Yüksek Öğretimde Nitelik Arayışına Dair Bazı Teklifler”. Teklif (Üniversite) 8 (Mart 2023), 154-163.
• Güneş, Adem. “İlahiyat Fakültesi Öğretim Elemanlarının Lisans Düzeyindeki Derslerde Yöntem ve Materyal Kullanma Durumları”. darulfunun ilahiyat 29/1 (Mayıs 2018), 71-93.
• Havuz, Hasan Hüseyin. “İmam Hatip Lisesi Kur’ân-ı Kerim Dersi Müfredatının Mesleki Öğretim Açısından İşlevselliği -Yapısal Sorunlar ve Öneriler”. mevzu/sosyal bilimler dergisi 11 (2024), 81-123.
• Havuz, Hasan Hüseyin. “Kıraat İlmi Lisansüstü Derslerinin Değerlendirilmesi: Yapısal Sorunlar ve Müfredat Önerisi”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/2 (Güz 2023), 618-656.
• Havuz, Hasan Hüseyin. “Kur’ân Okuma Dersi Ölçme ve Değerlendirme İlkeleri”. Tefsir Araştırmaları Dergisi 7/1 (2023), 214-253.
• Havuz, Hasan Hüseyin. “Kur’ân Okuma Dersinin Meâl Merkezli Yapılması Meselesi: Müfredat İncelemesi”. Tasavvur: Tekirdağ İlahiyat Dergisi 9/2 (2023), 1165-1207.
• Havuz, Hasan Hüseyin. “Kur’ân Okuma Dersinin Ölçme ve Değerlendirmesinde İlahiyat Fakültesi Düzeyindeki Temel Yeterlilikler”. Kocaeli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2023), 123-153.
• Havuz, Hasan Hüseyin. Temel Tecvid Kuralları (Teysîr/Şâtıbiyye ve Mukaddimetü’l-Cezeriyye Çerçevesinde). İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2024.
• İlhan, Elif. “Mezunlar Anlatıyor: Üniversite Geneli Seçmeli Dersler Zaman Kaybı mı Yoksa Geleceğe Yatırım mı?” Millî Eğitim 51/236 (2022), 3563-3592.
• İÜ, İstanbul Üniversitesi. “Misyon, Vizyon, Stratejik Amaçlar ve Değerler”. Erişim 14 Ocak 2024. http:// ilahiyat.istanbul.edu.tr/tr/ content/fakultemiz/misyon-ve-vizyon,
• Kara, Mehmet. “Âsım ve Kıraatinin Özellikleri”. On Dört Kıraat İmamı ve Kıraatlerinin Özellikleri. ed. Ahmet Gökdemir. 137-166. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2023.
• Kara, Zeliha. İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kur’ân Öğretimiyle ilgili Görüşleri. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Karaçam, İsmail. Kur’ân-ı Kerim’in Faziletleri ve Okunma Kaideleri. İstanbul: İfav Yayınları, 7. Basım, 1998.
• Karadeveci. İmam Hatip Lisesi Yöneticilerinin Öğrencilerden Kaynaklanan Sorunlara İlişkin Görüşleri (Pamukkale ve Merkezefendi Örneği). Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, 2020.
• Karataş, Şuayip. “Kur’ân Dersinin Temel Problemleri ve Çözüm Önerileri: Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Örneği”. Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu ( Akademik ve Sosyal Yönleriyle) I (2019), 129-147.
• Karateke, Tuncay. İmam-Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Kur’ân-ı Kerim Dersi Sınıf Yönetimi Davranışlarının İncelenmesi. Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Karateke, Tuncay. Kur’ân Öğretiminde Sınıf Yönetimi. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2020.
• Kayadibi, Fahri. “İlahiyat Fakültelerinde Kalite ve Verimlilik”. Din eğitiminde Kalite (Sempozyum Bildirileri 10 Mayıs 2013). ed. Fahri Kayadibi. 23-32. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• Keskioğlu, Osman. Nüzulünden İtibaren Kur’ân-ı Kerim Bilgileri (Ulumu’l- Kur’ân). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2008.
• Kılıç, Muhammed Tayyib. “İslam Hukuku Anabilim Dalı Bünyesindeki Lisans ve Lisansüstü Derslerle İlgili Tespit ve Teklifler”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 20 (2012), 367-388.
• Kılıç, Mustafa. “İmam-Hatip Ortaokul ve Liselerinde Kur’ân Eğitimi Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2014), 69-106.
• Kılıç, Mustafa. Kur’ân Tilavetinde Usul ve Esaslar. İstanbul: İfav Yayınları, 2022.
• Kırkız, Mustafa. “el-Ezher Özelinde Klasik ve Modern Eğitim”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 14/1 (2014), 167-189.
• Kızılaslan, İshak. “İngilizce İlahiyat Programı’ndaki Kur’ân-ı Kerim Derslerinin Uygulanmasında Karşılaşılan Problemler (Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Türkiye’de Kur’ân ve Kıraat Eğitimi. ed. Ahmet Gökdemir. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2021.
• Kocaman, Kasım. “Türkiye’de Din Hizmetleri Bağlamında Yüksek Din Öğretiminde Meslekî Uygulama”. Turkish Studies 14/4 (2019), 2526-2545.
• Kocaman, Kasım. “Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyılda Dinî Eğitim Kurumu Olarak Osmanlı Darülkurraları”. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 6/5 (2021), 1447-1482.
• Koç, Ahmet. “İlâhiyat Fakültesi (İlâhiyat Lisans Programı) Öğrencilerinin Sorunları ve Beklentileri”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25 (Şubat 2003), 25-64.
• Koç, Mehmet Akif. “Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde ‘ Kur’ân-ı Kerim Okuma Öğretimi”. Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye'de İlahiyat Eğitimi. ed. İrfan Aycan vd. 311-328. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 2023.
• Komisyon. Hafız Lafzın Hamili Mananın Amili. 3 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2023.
• Korukçu, Adem. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İlahiyat Fakültelerinde Vaizlik Eğitimi”. Değerler Eğitimi Dergisi 10/23 (2012), 157-179.
• Korukçu, Adem. “Meslekî Orta Öğretim: İmam Hatip Liseleri”. Din Eğitimi. ed. Recai Doğan - Remziye Ege. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016.
• Korukçu, Adem. “Yaygın Din Eğitiminde İlahiyat Fakültelerinin Yeri ve Önemi”. Değerler Eğitimi Dergisi 8/20 (2010), 99-122.
• Korukçu, Adem - Işıkdoğan, Davut. “Yaz Kur’ân Kurslarında Uygulanan Kur Sistemiyle İlgili Öğreticilerin Görüşleri Üzerine Karşılaştırılmalı Bir Çalışma”. e-Şarkiyat: İlmî Araştırmalar Dergisi 8/15 (2016), 15-35.
• Koyuncu, Recep. Aşere Kaideleri (Mısır Tariki). İstanbul: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı Yayınları, 2019.
• Koyuncu, Recep. “Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersi Bağlamında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitim ve Öğretimi. 121-148. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• Koyuncu, Recep. “İdeal Kur’ân Öğretimi: Sorunlar ve Çözüm Önerilerine İlişkin Bir İnceleme”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49 (2020), 291-324.
• Kuşçuoğlu, Aslıhan. İlahiyat Eğitimi Üzerine Akademisyen Görüşleri Çerçevesinde Nitel Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.
• Madazlı, Ahmet. Kur’ân Okuma Âdâbı. Kayseri: Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. “Özel Alan Yeterliklerinin Yürürlükten Kaldırılması”. Erişim 04 Ocak 2024. https://oygm.meb.gov.tr/www/ozel-alan-yeterliklerinin-yururlukten-kaldirilmasi/icerik/647
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. “Anadolu İmam Hatip Lisesi ve Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu İmam Hatip Lisesi Haftalık Ders Çizelgesi 24/08/2023”. Erişim 21 Aralık 2023. https://dogm.meb.gov.tr/www/haftalik-ders-cizelgeleri/icerik/11
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. “Okul- Kur’ân Kursu İşbirliğine Dayalı Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Projesi Protokolü- Ankara 2019”. Erişim 04 Ocak 2024. https://hafiz.meb.gov.tr/ Nevevî. Kur’ân Okuma Adabı -Tıbyan-. çev. Muhammed Salih. İstanbul: Semere Yayınları, 2016.
• Okçu, Abdülmecit. Kur’ân Kırâat ve Tecvîd. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2024.
• Okumuş, Ejder. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Problemleri -Dicle Üniversitesi Örneği-”. Değerler Eğitimi Dergisi 5/13 (2007), 59-94.
• Onat, Hasan. “İlahiyat Fakültesi’nde Program Tartışmaları Üzerine”. Türkiye’de İlahiyat Fakültelerinin Konumu ve Dini Bilginin Niteliği. ed. Mahmut Ay - Rabia Çetin. 309-318. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Osmanoğlu, Cemil. “Türkiye’de Yüksek Din Eğitimi ve Kurumsal Yabancılaşma: İlahiyat Fakültesi Örneği”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2 (2017), 197-262.
• Öcal, Mustafa. “İlahiyat Fakülteleri ve Mezunları”. Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi. İstanbul: İslam Medeniyeti Vakfı, 1993.
• Öcal, Mustafa. “İlahiyat Fakültelerinde Programlar ve Bölümleşme”. Yüksek Öğretimde Din Bilimleri Öğretimi Sempozyumu, 171-194.
• Öcal, Mustafa. “İlahiyat Fakültelerinin Tarihçesi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (1986), 111-123.
• Öcal, Mustafa. “İmam-Hatip Liselerinde Din Öğretimi (Tarihi Süreci ve İstatistiki Yapı)”. Din Şûrası (Sempozyum) II (2009), 590-606.
• Öcal, Mustafa. Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: Dergah Yayınları, 2. Basım, 2017. Öcal, Mustafa. “Türkiye’de Din Eğitimi Tarihi Literatürü”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 6/12 [Türk Eğitim Tarihi] (2008), 399-430.
• Önder, Halil İbrahim. “Kur’ân-ı Kerim Dersi Öğrenme Alanları (Örgün Öğretim Bağlamında)”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 21/2 (2021), 1197-1225.
• Önder, Halil İbrahim. “Kur’ân-ı Kerim Eğitim ve Öğretiminin İdeal Yaşı”. Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Dergisi 10/20 (Aralık 2023), 441-463.
• Önen, Hacı. Tecvid İlminin Temel Kuralları. İstanbul: Bend Kitap Yayınları, 2022.
• Özgül, Zehra. Öğrenci Görüşlerine Göre İmam Hatip Liselerinde Meslek Dersi Öğretiminin Değerlendirilmesi (Şanlıurfa Örneği). Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Pakdil, Ramazan. Ta’lim Tecvid ve Kıraat. İstanbul: İfav Yayınları, 10. Basım, 2016.
• Pehlivan, Abdulhamid. Türkiye’de Kur’ân Eğitiminde Öne Çıkan İhtilaflar. Karabük: Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.
• Pehlivan (Yartaşı), Sevda. Yetişkinlere Yönelik Kur’ân Kurslarında Kur’ân-ı Kerim Öğretim Yöntemleri ve Okuma Problemleri (İstanbul/Kartal Örneği). İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• SDAM, Strateji ve düşünce Merkezi. “Türkiye’de Medreseler ve Din Öğretimi”. Erişim 3 Kasım 2023. https://sdam.org.tr/birim/turkiye-de-medreseler-ve-din-egitimi.html
• Sarı, Mehmet Ali. Kur’ân Tilavetinde Türk Tavrı ve Merhum Temsilcileri. İstanbul: Mihrabad Yayınları, 2021. Sarı, Mehmet Ali. Kur’ân-ı Kerim ve Dinî Mûsikî. İstanbul: İfav Yayınları, 4. Basım, 2023.
• Selci, Muhammed. “Arap Ülkelerinde Kur’ân-ı Kerim Eğitimi: Ürdün ve Suudi Arabistan Örneği”. Kur’ân Sempozyumu (Fecr Yayınları), 173-178.
• Sıddıki, Cevat. “İmam-Hatipli Olmayan İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Derslere Uyum Sorunları Hakkında Nitel Bir Değerlendirme (Trabzon Üniversitesi Örneği)”. Trabzon İlahiyat Dergisi 8/1 (2021), 171-198.
• Şahin, Hatice. “Başlangıcından Günümüze Kadar İslam Coğrafyasında Hafızlık Tedrisatı”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 11/2 (2011), 199-220.
• Şenat, Fatma Asiye. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Anlayarak Kur’ân Okuma Durumları Üzerine Bir Çalışma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52/1 (2011), 143-164.
• Şenat, Fatma Asiye. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersinin İşlenişiyle İlgili Kanaatleri Üzerine Bir Araştırma”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2016), 215-237.
• Şenat, Fatma Asiye. “Kur’ân ve Kıraat Eğitimi Müfredat Çalıştayı”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30/30 (2010), 313-323.
• Taşpınar, Kadir. “Kur’ân-ı Kerim Okuma ve Tecvid Dersi Müfredatının Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkisine Dair Bir Değerlendirme (RTEÜ İlahiyat Fakültesi Örneği)”. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitim ve Öğretimi. 103-120. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• Taşpınar, Kadir. “Türkçe Tecvid Eserleri Üzerine Bir Değerlendirme -Karabaş Tecvidi Örneği-”. Yunus Emre-Mehmet Akif Armağanı Türk Edebiyatı Araştırmaları. ed. Orhan Kemal Tavukçu vd. Ankara: Akçağ Yayınları, 2021.
• Taştekin, Osman. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programının Öğretmenlere Göre Değerlendirilmesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17 (2004), 177-207.
• Tuncel, Emrullah. Kur’ân Öğretiminde Metodoloji (Strateji-Yöntem ve Teknikler). İstanbul: İfav Yayınları, 2023.
• Turan, İbrahim. “Türkiye’de İlahiyat Eğitimi: İstihdam Alanı-Program İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (2017), 59-77.
• Türker, Ömer. “Türkiye’de İlahiyatların ve İlahiyatçılığın Sorunları”. Teklif (Üniversite) 8 (Mart 2023), 114-120.
• Türker, Ömer - Önal, Ramazan. “İlahiyat Fakülteleri ve Eğitimi Üzerine Bir Değerlendirme”. ÂSÂR Akademik Dinî Araştırmalar Dergisi 1/1 (Ekim 2021), 1-19.
• TYVT, Türkiye Yeterlilikler Veri Tabanı. “İlahiyat Lisans Diploması”. Erişim 2 Ekim 2023. https://www.tyc.gov.tr/yeterlilik/ilahiyat-lisans-diplomasi-TR0030025665.html
• Yaşar, Mehmet. Kur’ân Öğretiminde Metin-Anlam İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
• Yıldız, Mehmet Sami. “Ana Dili Arapça Olmayanlara Verilen Kur’ân Eğitiminde Eğitimin Aşamalandırılmasının Önemi ve Kur’ân’ı Ezberlemeye Katkısı”. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitim ve Öğretimi. ed. Ahmet Gökdemir. 149-168. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• Yıldız, Süleyman. “Kur Sistemine Dayalı Kur’ân Eğitimi Uygulaması Üzerine Bir Deneme: Yöntem-Analiz-Teklif (İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitim ve Öğretimi. ed. Ahmet Gökdemi̇r. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• Yılmaz, Kerim. “Lisansüstü Tefsir Çalışmalarında Alınan Ek Eğitimlerin ve Çalışılan Kurumun Öğrenci Yeterliğine Etkisi”. Kur’ân Araştırmalarında Akademik Tezler I- Türkiye ve Batı-Uluslararası Sempozyum 24-26 Kasım 2017 İstanbul. ed. Gökkır vd. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2018.
• Yılmaz, Nazif. “İmam Hatip Liselerinde Kur’ân-ı Kerim Öğretimi (Öğretim Programları Üzerine Bir Değerlendirme)”. 100. Yılında İmam Hatip Liseleri. ed. Recep Kaymakcan vd. 501-543. İstanbul: Dem Yayınları, 2015.
• Yılmaz, Nazif. İmam Hatip Liselerinde Kur’ân-ı Kerim Öğretiminde Yeni Yöntemler ve Materyal Kullanımı. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Yılmaz, Nazif. “İmam Hatip Okulları Kur’ân-ı Kerim Dersi Öğretim Programlarında Yer Alan Yöntem ve Tekniklerin Değerlendirilmesi (1924-2016)”. Değerler Eğitimi Dergisi 19/41 (Haziran 2021), 129-169.
• Yılmaz, Nazif. Kur’ân-ı Kerim öğretimi, Temel İlkeler, Yeni Yöntem ve Teknikler. İstanbul: Dem Yayınları, 2023.
• Yılmaz, Nazif. Kur’ân’ı Kerim’i Nasıl Öğretelim? İstanbul: Değerler Eğitim Merkezi, 2016.
• YÖK, Yüksek Öğretim Kurulu. “Yükseköğretim Girdi Göstergeleri (2023 YKS)”. Erişim 17 Ekim 2024. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=109710296
• Yılmaz, Nazif - Üstündağ, İrfan. “Din Eğitimi ve Din Hizmeti Veren Kurumlar Arasında İşbirliği ve Ortak Projeler (Camiler - İlahiyat Fakülteleri - İmam Hatip Liseleri - Kur’ân Kursları)”. Ulusal Din Görevlileri Sempozyumu (Yecder), 120-156.
• Yiğit, Hulusi. İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Yüksek Din Öğretimi Algısı (İstanbul Örneği). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• YÖK, Yüksek Öğretim Kurulu. “TYÇÇ, Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”. 19/11/2015 No : 29537, 5 Cilt : 57.
• Yürük, İsmail. “İlahiyat Fakültelerinde Din Eğitiminin Temel Problemleri”. İdari ve Beşeri Bilimler VI.Cilt. ed. Bahadır Bumin Özarslan. Ankara: y.y., 2016.