Atdişi Mısır (Zea mays indentata Sturt.) Genotiplerinde Verim ve Verim Unsurlarının Genetik Analizi

Yıl 2019, Cilt: 33 Sayı: 1, 83 - 92, 01.06.2019

Elif Özdemir Bayram Sade

Öz

Araştırma 2015 ve 2016 yetiştirme sezonlarında SÜZF (Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi) Prof. Dr. Abdulkadir AKÇIN deneme alanında yürütülmüştür. 2015 yılında tüm seleksiyon, kendileme ve melezleme aşamaları Orta Anadolu koşullarında gerçekleştirilmiş 7 ana hat (3.2, 3.4, 3.6, 14.2, 14.20, 14.21, 14.26) ve 3 tester hattın (FRMo 17, FRB 73, ADK 451) line × tester yöntemine göre melezlenmesiyle 21 adet melez mısır kombinasyonu üretilmiştir. 2016 yılında ana, baba ve melezler “Tesadüf Blokları Deneme Deseni” ne göre 3 tekerrürlü olarak ekilmişlerdir. Hat ve melezlerin; KU (koçan uzunluğu), KK (koçan kalınlığı), KTS (koçanda tane sayısı) ve TV (tane verimi) karakterlerindeki; varyans unsurları, GKY (genel kombinasyon yeteneği) ve ÖKY (özel kombinasyon yeteneği) değerleri belirlenmiştir. 14.21 ve 14.26 kodlu hatların Orta Anadolu koşullarında TV karakterinde önemli ve pozitif GKY değerlerine sahip oldukları; 3.2 × FRB 73, 3.4 × ADK 451, 3.6 × ADK 451, 14.2 × FRB 73, 14.20 × ADK 451, 14.21 × FRMo 17 ve 14.26 × ADK 451 melezlerinin de yine TV karakteri bakımından önemli ve pozitif ÖKY değerlerine sahip oldukları görülmüştür. Bu bulgular popülasyonun tane verimini arttırmaya yönelik ıslah çalışmalarına uygun olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Çoklu dizi analizi, ıslah, kalıtım analizleri, koçan özellikleri, kombinasyon kabiliyeti, verim

Genetically Analysis of Yield and Yield Components in Dent Corn Genotypes (Zea mays indentata Sturt.)

Öz

The research was conducted during 2015 – 2016 growing seasons at SUAF (Selcuk University Agriculture Faculty Crop Science Department) Prof. Dr. Abdulkadir AKCIN trial area. Seven inbred lines (3.2, 3.4, 3.6, 14.2, 14.20, 14.21, 14.26), whose all self – pollination and selection stages were done in Middle Anatolian Region conditions, and 3 tester lines (FRMo 17, FRB 73, ADK 451) were hybridized according to line × tester mating design and 21 hybrid corn combinations were produced in year 2015. Lines, testers and progenies were sown according to “Randomised Complete Block design” with three replications in year 2016. Variance compounds, GCAs (general combining ability) and SCAs (specific combining ability) of lines and progenies in CL (cob length), CT (cob thickness), GNE (grain number per ear) and GY (grain yield) characters were determined. Lines 14.21 and 14.26 had significant and positive GCA values in GY in Middle Anatolian Region conditions; progenies; 3.2 × FRB 73, 3.4 × ADK 451, 3.6 × ADK 451, 14.2 × FRB 73, 14.20 × ADK 451, 14.21 × FRMo 17 and 14.26 × ADK 451 had significant and positive SCA values in GY as well. These results showed the conformity of the population for breeding studies with the aim of increasing grain yield.

Anahtar Kelimeler

Combining ability, breeding, ear properties, heritability analysis, line × tester, yield

Kaynakça

• Aliu, S., Rusinovci, I., Fetahu, S. and Rozman, L. 2016. The combining ability of maize (Zea mays L.) inbred lines for grain yield and yield components. Agriculture & Forestry. 62(1): 295-305.
• Amin, N., Amiruzzaman, N., Ahmed, A. ve Ali, R. 2014. Evaluation of inbred lines of maize (Zea mays L.) through line × tester method. Bangladesh J. Agril. Res. 39(4): 675-683.
• Anonim 2017. TMO 2016 Yılı Hububat Raporu. TMO Yayınları. Ankara.
• https://www.gtb.org.tr/dosya/pdf/hububat-raporu-2017.pdf (18.09.2018)
• Chandel, U. ve Mankotia, B. S. 2014. Combining ability in local and CIMMIYT inbred lines of maize (Zea mays L.) for grain yield and yield components using line x tester analysis. Sabrao Journal of Breeding and Genetics. 46(2): 256-264.
• Cömertpay, G. 2008. Yerel Mısır Populasyonlarının Morfolojik ve DNA Moleküler İşaretleyicilerinden SSR Tekniği ile Karakterizasyonu. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Emeklier, Y., Sade, B., Öktem, A. ve Dok, M. 2013. Mısır yetiştiriciliği: Mısırda Yüzyıl Çalıştayı, Editörler: K. Korkut, V. Eser, İ. Başer, Bisab Yayınları, Ankara, Türkiye, syf: 261-284.
• Fasahat, P., Rajabi, A., Rad, J.M. ve Derera, J. 2016. Principles and utilization of combining ability in plant breeding. Biometrics & Biostatistics International Journal. 4(1): 1-24.
• Gissa, D. W., Zelleke, H., Labuschagne, M. T., Hussein, T. ve Singh, H. 2013. Heterosis and Combining Ability for Grain Yield and Its Components in Selected Maize Inbred Lines. South African Journal of Plant and Soil. 24(3): 133-139.
• Haydar, F. M. A. ve Paul, N. K. 2014. Combining ability analysis for different yield components in maize (Zea mays L.) inbred lines. Bangladesh J. Pl. Breed. Genet. 27(1): 17-23.
• Hussain, A. H. ve Sulaiman, R. I. 2011. Estimation of some parameters, heterosis and heritability for yield and morhological traits in inbred line of maize (Zea mays L.) using line × tester method. Journal of Tikrit University for Agricultural Sciences. 11(2): 359-383.
• Iqbal, A. M., Nehvi, F. A., Wani, S. A., Rehana, Q., Dar, Z. A. 2007. Combining ability analysis for yield and yield related traits in maize (Zea mays L.). International Journal of Plant Breeding and Genetics, 1(2): 101-105.
• Iqbal, J., Saleem, M., Ahsan, M. ve Ali, A. 2012. General and specific combining ability analyses in maize under normal and moisture stress conditions. JAPS, Journal of Animal and Plant Sciences. 22(4): 1048-1054.
• Kambe Gowda, R., Kage, U., Lohithaswa, H. C., Shekara, B. G. ve Shobha, D. 2013. Combining ability studies in maize (Zea mays L.). Molecular Plant Breeding. 4(14): 116-127.
• Karataş, Ş. 1973. İstatistiğe giriş. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 134, Ders Kitabı: 20, Erzurum, Türkiye. 302 syf.
• Kırtok, Y. 1998. Mısır; üretimi ve kullanımı. Kocaoluk Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., Adana, Türkiye. 445 syf.
• Kousar, N., Baskheti, D. C., Singh, M. ve Lamalakshimi Devi, E. 2014. Combining ability analysis for grain yield agronomic characters in maize (Zea mays L.). Environment & Ecology, 32(2): 461-464.
• Li, H., Yang, Q., Fan, N., Zhang, M., Zhai, H., Ni, Z. ve Zhang, Y. 2017. Quantitative trait locus analysis of heterosis for plant height and ear height in an elite maize hybrid Zhengdan 958 By Design III. BMC Genetics. 18(36): 2-10.
• Malik, S. I., Malik, H. N., Minhas, N. M. ve Munir, M. 2004. General and specific combining ability studies in maize diallel crosses. Int. J. Agric. Biol. 6(5): 856-859. Patil, A. E., Charjan, S. U., Patil, S. R., Udasi, R. N., Puttawar, M. R. ve Palkar, A. 2012. Studies on heterosis and combining ability analysis in maize (Zea mays L.). Journal of Soils and Crops. 22(1): 129-138.
• Premlatha, M., Kalamani, A. 2009. Heterosis and combining ability studies for grain yield and its related traits in maize (Zea mays L.). Mysore J. Agric, Sci. 43(1): 62-66.
• Sade, B. 1999. Tahıl islahı (buğday ve mısır). Selçuk Üniversitesi Yayınları: 135, Ders Kitabı, No: 31, Konya, Türkiye. 114 syf.
• Singh, R. K. ve Chaudhary, B. D. 1979. Biometrical methods in quantitative genetic analysis. Kalyani Publishers, New Delhi, Indian. 318 pp.
• Sofi, P. ve Rather, A. G. 2006. Genetic analysis of yield traits in local and CIMMYT inbred line crosses using line × tester analysis in maize (Zea mays L.). Asian J. Plant Sci. 5(6): 1039-1042.
• Soylu, S. 1998. Orta anadolu şartlarında makarnalık buğday islahında kullanılabilecek uygun ebeveyn ve melezlerin çoklu dizi (line × tester) yöntemi ile belirlenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Tezel, M. 2007. Mısırda (Zea mays L.) verim ve verim unsurları için kalıtım parametrelerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü.