Ankara Kenti Açık Yeşil Alanlarında Kullanılan Meyve Türlerinin Belirlenmesi ve Peyzaj Mimarlığında Süs Bitkisi Olarak Değerlendirilme Olanakları

Yıl 2020, Cilt: 34 Sayı: Özel Sayı, 99 - 114, 30.09.2020

Hande Aslan

Öz

Kentlerde insanların, rekreaktif faaliyetlerini gerçekleştirebilecekleri açık yeşil alan tasarımlarına duyulan ihtiyaç gün geçtikçe artmaktadır. Yaşam kalitesinin iyileştirilmesine yönelik olarak tasarlanan bu mekânlarda bitkiler çok önemli bir tasarım materyalidir. Yer örtücü, perennial, mevsimlik gibi türlerin kullanımının yanı sıra; çiçek, meyve, yaprak formu, dokusu ve yaprakların sonbahar renklenmesi gibi estetik özellikleriyle meyve türlerinin de peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanımı mümkündür. Meyve ağaçları ve çalılarının da oksijen üretimi, iklimsel konfor sağlama, erozyon kontrolü, perdeleme, yön gösterme gibi işlevlere sahip olduğu düşünülürse, bitkilendirme tasarımlarında meyve türlerini görmek gerekliliği daha da önem kazanmaktadır. Bu çalışmada Ankara kent merkezindeki bazı önemli kent parkları, resmi kurum bahçeleri, yol kenarları, refüjler ve değişik semtlerdeki konut bahçelerinde bitki materyali değerlendirilmiş, kullanılan meyve türleri belirlenmiştir. Bu meyve türlerinin kullanım yeri ve yoğunluğu belirlenmiş ve kullanım amaçları incelenmiştir. Ankara kentinde süs bitkisi olarak kullanılabilecek meyve türleri listelenmiş, bu türlerin peyzaj mimarlığı açısından değerlendirme olanakları belirtilmiştir. Meyve türleri ile yapılabilecek bitkilendirme tasarımları için öneriler geliştirilmiştir. Ankara kenti açık yeşil alanları değerlendirildiğinde, özellikle konut bahçelerinde soliter veya küçük gruplar halinde meyve türlerinin kullanıldığı, kent parklarındaysa meyve kullanımının yoğun olmadığı, daha çok meyvelerin kültür formlarının tercih edildiği gözlenmiştir. Meyve türleri, çiçek-meyve özellikleri, sonbahar renklenmeleri gibi estetik özellikleriyle açık yeşil alanlara estetik katkılar sağlamalarının yanı sıra, gölgeleme, yönlendirme, odak oluşturma gibi işlevleri de gerçekleştirirler. Meyve türlerinin süs bitkisi olarak kullanımıyla taze gıdaya doğrudan ulaşan mekân kullanıcılarının mekâna ilgisi artacak, özellikle çocukların meyvelerin oluşum sürecini takip edebilmesine imkân sağlanacak, diğer canlılara da yaşam alanı sunarak ve yaban hayvanlarına gıda teşkil ederek kent ekosistemine katkı sağlanabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Açık yeşil alan, meyve türleri, peyzaj mimarlığı, süs bitkisi

Determination Of Fruit Species Used In Open Green Areas In The City Of Ankara and Their Use As Ornamental Plants In Landscape Architecture

Öz

The need for open green space designs where people can perform their recreational activities is increasing day by day in the cities. In these places, designed to improve the quality of life, plants are a very important design material. In addition to the use of species such as groundcover, perennial, annual; it is possible to use fruit plants in landscape architecture studies with its aesthetic features such as flower, fruit, leaf form, texture and autumn coloration of leaves. Considering that fruit plants have functions such as oxygen production, climate comfort providing, erosion control, hiding and direction, the necessity of using fruit plants in planting designs becomes even more important. In this study, some important city parks, public gardens, road trees and residential gardens in different districts of Ankara city, have been evaluated and the fruit plants used have been determined. The location and using density of these fruit plants, and their purposes of use have been investigated. Fruit species that can be used as ornamental plants in Ankara city have been listed and their usege as ornamental plants in landscape architecture has been defined. Recommendations have been developed for planting designs which can be made with fruit species. When the open green areas of the Ankara city were evaluated, it was observed that fruit species are used solely or in small groups especially in the residential gardens, and the use of fruit plants in urban parks is not intense, but rather culture forms are preferred. In addition to providing aesthetic contributions to open green areas with its aesthetic features such as flower- fruit features and autumn colorations, fruit plants also perform functions such as shading, direction and focusing. With the using of fruit species as ornamental plants, the interests of the place users who reach directly to fresh food will increase, especially children will be able to follow the fruit formation process and it will be contributed to the urban ecosystem by offering a living area to other creatures.

Anahtar Kelimeler

Open gren areas, ornamental plants, fruit species, landscape architecture

Kaynakça

• Arslan, M., Perçin, H., Barış, E. ve Uslu, A. 1996. İç Anadolu Bölgesi İklim Koşullarına Uygun Yeni Bazı Herdem Yeşil Bitki Çeşitlerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. A. Ü. Ziraat Fak. Yayınları, Ankara, s:58.
• Atay, İ. 1988. Kent Ormanları ve Çevre ile Etkileşimleri. İ.Ü.Orman Fakültesi Dergisi, B (40): 1-5.
• Baykan, N.M. ve Birişçi, T. 2013. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçesi Örneğinde Sürdürülebilir Peyzaj Tasarımı Yaklaşımıyla Xeriscape. V. Süs Bitkileri Kongresi, 6-9 Mayıs 2013, Yalova, s: 523-528.
• Bekçi, B., Dinçer, D., Var, M. ve Yahyaoğlu, Z. 2010. Trabzon ve Yöresinde Doğal Olarak Bulunan Bazı Meyveli Bitkilerin Yetişme Teknikleri ve Peyzaj Mimarlığında Değerlendirilmesi. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs 2010, Artvin, s: 1456-1466.
• Çorbacı, Ö.L., Ertekin, M. ve Özyavuz, M. 2011. Kurak ve Yarı Kurak Alanlarda Peyzaj Mimarlığı Uygulamaları. Kurak ve Yarı Kurak Alan Yönetimi Çalıştayı, 5-8 Aralık 2011, Nevşehir, s: 269- 280.
• Erdoğan, E. ve Yazgan, M.E. 2007. Kentlerde Trafik Gürültüsü Sorununu Azaltmada Peyzaj Mimarlığı Çalışmaları: Ankara Örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(2): 201-210.
• Fang, C.F. andLing D.L. 2003. Investigation of thenoisereductionprovidedbytreebelts. Landscapeand Urban Planning, 63: 187–195.
• Federer, C. 1989. Treesmodifythe urban microclimate. Journal of Arboriculture, 2 (7):121–127.
• Kaya Şahin, E., Bekar, M. ve Güneroğlu, N. 2020. Türk Fındığı (Coryluscolurna L.)’nın Peyzaj Mimarlığında Kullanım Olanakları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(1): 91-99.
• Kiper, T., Korkut, A. ve Üstün Topal, T. 2017. Kentsel Alanlarda Ekolojik Bahçe Tasarım Anlayışları. 5th International Symposium on Innovative Technologies in Engineering and Science, 29-30 September 2017, Bakü, s:1016-1025.
• Mert, C. ve Soylu, A. 2006. Bazı Kızılcık (Cornus mas L.) Çeşitlerinin Döllenme Biyolojisi Üzerine Araştırmalar. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (21): 45-49.
• Najafidashtape, A. ve Hamamcıoğlu, C. 2018. Sorumlu Üretim ve Tüketim Bağlamında Permakültür ve Kentsel Açık ve Yeşil Alan İlişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 3(1):1-17.
• Olgun, R., Yılmaz, T. ve Türk, S. 2018. Parkların Bitkisel Tasarımında Yenilebilir Türlerin Kullanımı Üzerine Kullanıcı Görüşlerinin Antalya-Konyaaltı Örneğinde Araştırılması. Türkiye Peyzaj Araştırmaları Dergisi, 1(1): 42-48.
• Uzun, G., Atlan, T. ve Gültekin, E. 1982. Otoyol Peyzaj Planlama İlkeleri ve Tarsus-Pozantı Otoyolu Peyzaj Planlama Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Adana, s:14.
• Üsküplü, E. M. ve Polat, Z. 2019. Permakültür Çocuk Oyun Alanları. ADÜ Ziraat Dergisi, 16(2): 245-252.
• Yamankaradeniz, R. 1983. Kuşburnu Değerlendirme Olanakları. Gıda Dergisi, 8(4): 157-162.
• Yılmaz, H. ve Yılmaz, H. 2009. Karayolu Şevlerinde Doğal Olarak Yetişen Odunsu Bitkilerin Kullanım Alanlarının İrdelenmesi; Erzurum-Uzundere Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1: 101-111.