Ulaşım Akslarının Yeterliliğinin Bursa Görükle Mahallesi’nde Araştırılması

Yıl 2024, Cilt: 38 Sayı: 1, 143 - 162, 14.06.2024

Zeynep Pirselimoğlu Batman , Özgür Ekin Vardar , Elvan Ender Altay

https://doi.org/10.20479/bursauludagziraat.1416483

Öz

Kentsel ulaşım alanları, en yalın haliyle; yer aldığı alan içerisinde bir yerden başka bir yere taşınma/ taşıma eyleminin gerçekleştirildiği, tüm kentlilerin erişebildiği, kullanıcılarına ortak yaşam imkânı sunan ve bu özellikleriyle kentle birlikte gelişen en önemli mekânlardan biridir. Hızlı ve kontrolsüz kentsel büyüme gösteren alanlar, gösterdiği gelişime bağlı olarak içerdiği ulaşım akslarında çeşitli olumsuzluklar barındırabilir. Bu sorunlar literatürde yer alan çalışmalar ve ulaşım konusundaki yerel standartları belirten yönetmelik/ kanunlar kapsamında ele alınmaktadır. Bu doğrultuda ulaşım alanlarına ait standartların, kentsel mekânlardan biri olan mahalle ölçeğinde değerlendirilmesi hedeflenmektedir. Ulaşımda yer alan kullanıcılar (yayalar, motorlu-motorsuz araçlar vb.) kapsamında, caddelerin yeterliliklerinin araştırılarak, kentsel ulaşım kalitesiyle ilgili araştırmalara katkıda bulunulması beklenmektedir. İlgili standartların incelenmesi ve saha araştırmaları neticesinde elde edilen bulgular ile mevcut ulaşım alanlarının yeterliliğinin değerlendirilmesine fırsat sunan ölçütler oluşturulması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın materyali, Bursa ili Nilüfer ilçesinde yer alan Görükle Mahallesi ve caddeleri olarak belirlenmiştir. Çalışma; literatür taraması, gözlem ile mevcut durum tespiti ve haritaların oluşturulması, gözlem ve yoğunluk analizi, gözlemler sonucu ölçütler belirlenmesi ve değerlendirilmesi olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilmiştir. 20 farklı caddede kullanıcı yoğunluğunun tespiti için gerçekleştirilen gözlemler neticesinde, yoğun olduğu tespit edilen 5 cadde 31 farklı ölçüt kapsamında değerlendirilmiştir. 1 ile 5 puan aralığında seçeneklerin bulunduğu bir puanlama sistemi ile değerlendirilen ölçütler sonucunda caddelerin donatılar, erişilebilirlik, gelişim ve fiziksel durum bağlamındaki yeterlilikleri araştırılmıştır. Çalışma sonucunda en yüksek %65.8 en düşük ise %50.9 yeterlilik puanı ile iyileştirilmesi gereken kriterler belirlenmiştir. Araştırma sonucunda belirlenen ölçütlerin ve elde edilen bulguların gelecek uygulama ve araştırmalar için bir altlık niteliği taşıması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel peyzaj, ulaşım mekanları, yaya mekanı standartları, yaya erişilebilirliği, peyzaj mimarlığı

Investigation of the Adequacy of Transportation Axes in Bursa Görükle Neighborhood

Öz

Urban transportation areas, in its simplest form, are one of the most important areas where the act of moving/transportation from one place to another within the area where it is located, accessible to all urbanites, offering common life opportunities to its users and developing together with the city with these features. Areas with rapid and uncontrolled urban growth may have various problems in the transportation axes depending on the development. These problems are addressed within the scope of studies in the literature and regulations/laws specifying local standards on transportation. In this direction, it is aimed to evaluate the standards of transportation areas at the neighborhood scale, which is one of the urban spaces. It is expected to contribute to research on urban transportation quality by investigating the adequacy of streets within the scope of users (pedestrians, motorized and non-motorized vehicles, etc.) involved in transportation. It is aimed to create criteria that provide an opportunity to evaluate the adequacy of existing transportation areas with the findings obtained as a result of the examination of the relevant standards and field research. In this direction, the material of the study was determined as Görükle Neighborhood and streets in Nilüfer district of Bursa province. The study was carried out in three stages; literature review, observation and current situation determination and creation of maps, observation and density analysis, determination and evaluation of criteria as a result of observations. As a result of the observations made to determine the user density on 20 different streets, 5 streets that were determined to be dense were evaluated within the scope of 31 different criteria. As a result of the criteria evaluated with a scoring system with options ranging from 1 to 5 points, the adequacy of the streets in terms of facilities, accessibility, development and physical condition were investigated. As a result of the study, the criteria that need to be improved were determined with the highest 65.8% and the lowest 50.9% adequacy score. It is aimed that the criteria determined as a result of the research and the findings obtained will serve as a basis for future applications and research.

Anahtar Kelimeler

Urban landscape, Transportation areas, Standards of pedestrian areas, Pedestrian accessibility, Landscape architecture

Kaynakça

• Adıyaman, B., Özçalık, M., & Doygun, H. 2022. Osmaniye Kenti Bisikletli Ulaşım Ağı Planlama Önerisi, Turkish Journal of Forest Science, 6(1), 80-99.
• Altunkasa, F.M., Gültekin, B. 2008. Kent İçi Yolların Yaya Kullanımına Yönelik Değerlendirilmesinde Çözümlemeli Bir Yaklaşım: Adana Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 17(3), 65-74.
• Anonim, 1997. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Şehir İçi Yollar - Otolar İçin Otopark Tasarım Kuralları https://intweb.tse.org.tr/Standard/Standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073099054050089077080122051098100115 (Erişim Tarihi: 15.12.2023).
• Anonim, 2019. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Bisiklet Yolları Yönetmeliği, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191212-1.htm (Erişim Tarihi: 25.12.2023).
• Anonim, 2023. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Yaya Yolları ve Kaldırımların Tasarım Kuralları Hakkında Yönetmelik, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/11/20231107-1.htm (Erişim Tarihi: 11.12.2023).
• Ateş, O., Aslan, F., Kabataş, E. & Büyükbayraktar, N. 2021. Kentsel Ulaşım Sınıflamasında Yayalaştırılmış Cadde ve Sokak Uygulamalarının Başarı Değerlendirilmesi: Kırklareli İli Lüleburgaz İlçesi Örneği, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (31), 382-389.
• Aydın, T. 2019. Görükle Kentsel Dokusunun Öğrencileştirme Kavramı Üzerinden Mekan Dizimsel Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Azmoodeh, M., Haghighi, F., Motieyan, H. 2023. The Capability Approach And Social Equity İn Transport: Understanding Factors Affecting Capabilities Of Urban Residents, Transport Policy, 142, p. 137-151.
• Bekçi, B., Sipahi, M. 2023. Investigation of spatial accessibility on the scale of pedestrian areas, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 38(4), 2155-2165.
• Özlü, S., & Dedeoğlu Özkan, S. 2021. Kentsel Mekânı Biçimlendiren Kent İçi Ulaşım Kararları: Kanuni Bulvarı, D. Beyazlı (Ed.), Doğu Karadeniz Yapılı Çevre Tartışmaları içinde (s.190-230), Lyon.
• Chiara, J., Coppelman, L. 1975. Urban Planning and Design Criteria, New York: Van Nostrand Reinhold.
• Çetinkaya Özkan, E. 2022. Fırat Üniversitesi Yerleşkesi Ulaşım Ağının Yaya Öncelikli Planlama ve Tasarım Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi, Fırat Üniversitesi Müh. Bil. Dergisi, 32(2), 839-854.
• Deniz, T. 2016. Türkiye’de Ulaşım Sektöründe Yaşanan Değişimler ve Mevcut Durum, Doğu Coğrafya Dergisi, (36).
• Ender, E. 2011. Adana İli Çukurova İlçesi Aktif Yeşil Alanlarının Nitelik ve Nicelik Açısından İrdelenmesi, (Master’s thesis). Çukurova University, Adana.
• Ender Altay, E., & Pirselimoğlu Batman, Z. 2019. Investigation of accesibility in recreational and leısure areas in Bursa-Turkey, Fresenius Environmental Bulletin, Cilt.28, ss.1811-1822.
• Ender Altay, E., Zeybek, O. 2019. Kent içi ulaşımda bisiklet yollarının önemi: Bursa - Nilüfer ilçesi örneği. B. Gonencgil, T. A. Ertek, I. Akova ve E. Elbasi (Ed.), 1st Istanbul International Geography Congress Proceedings Book (s. 309-315) içinde. İstanbul, Türkiye: Istanbul University Press. https://doi.org/10.26650/PB/PS12.2019.002.031.
• Erdönmez, E., Çelik, F., 2016. Kentsel Mekanda Kamusal Alan İlişkileri, TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, (14), 145-163.
• Eren, T.E., Düzenli, T., Akyol, D. 2018. Kent Merkezinde Caddelerin Yayalaştırılması: Trabzon Kahramanmaraş Caddesi Örneği, MEGARON, 13(3): 480-491.
• Ersoy, M. 1994. Kentsel Alan Kullanım Normları, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Fakültesi Yayınları, p.301.
• Gehl, J., Gemzøe, L., Kirknæs, S. and Sternhagen Søndergaard, B. 2006. New City Life, Arkitektens Forlag - The Danish Architectural Press, p.179.
• Harris, C.W., Dines, N.T. 1998. Time-Saver standarts for Landscape Architecture: Designand Construction Data, McGraw-Hill Education, New York.
• Hepcan, Ş., Kaplan, A., Küçükerbaş, E., Özkan, B. 2001. Kemalpaşa (İzmir) Kentsel Dış Mekanlarının Yeterliliği Üzerine Bir Araştırma, Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 38 (2-3), 143-150.
• Hepcan, Ş., Özkan, M. B., Kaplan, A., Küçükerbaş, V.E., Kara, B., Deniz, B., Coşkun H.Ç., Altuğ, İ. 2006. Yaya Erişiminde Süreklilik Sorunu ve Çözüm Olanaklarının Bornova Kent Merkezi Örneğinde Araştırılması, Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 43(2), 121-132.
• Kılınçaslan, T. 2017. Kentsel Ulaşım, (2. bs.). İstanbul: Ninova Yayınları.
• Oskarbski, J., Guminska, L., Miszewski, M., Oskarbska, I. 2016. Analysis of Signalized İntersections In The Context Of Pedestrian Traffic, Transportation Research Procedia, 14, 2138 – 2147.
• Özdemir Işık, B., Demir, S. 2017. Integrated Multi-Criteria Decision- Making Methods for the Sustainability of Historical-Cultural Structures on the Trabzon Coastline, Sustainability, 9(11), 2114.
• Özdemir Işık, B., Kablan, Y., Sayitoğlu, Ç., Nasin, D., Odacı, G.S. 2017. Kullanıcıların Kent Donatılarının Kullanılırlığına Etkisi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(53), 151-164.
• Özkan, E., Zencirkıran, M. 2021. Evaluation of Gebze-Orhangazi-İzmir Highway’s Landscape Plants, Bursa Uludag Üniv. Ziraat Fak. Derg., 36(1), 87-102.
• Özkan, P., Seyidoğlu Akdeniz, N. 2021. İstanbul Kenti Bazı Alışveriş Caddelerinin Peyzaj Tasarımı Açısından Değerlendirilmesi, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23 (3),808-823
• Southworth, M. 2005. Designing the Walkable City, Journal of Urban Planning and Development, 131(4): 246-257.
• Tatlı, P., Erkan, G.H. 2021. Hukuki Metinlerin Türkiye Planlama Sistemindeki Yol Kademelenmesine Yaklaşımı, Kent Akademisi, 14(2), 518-532.
• Vural, A.T., Durak, S., Dizdar, G.F., Balçık, B. 2018. Assessment of factors influencing walkability in shopping streets of tourism cities: case of Bursa, Turkey, International Journal Of Tourism Cities, 4(3), 30-341.
• Yalçınkaya, F. 2007. Ankara-Bahçelievler Aşkabat Caddesi’nin (7. Cadde’nin) Yayalaştırılmasının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yaman, K. Y., Surat, H. 2014. Kent İçi Yolların Yaya Kullanımına Yönelik Değerlendirilmesinde Kamu Tercihi, Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 15 (1), 58-72.
• Zannat, K., Raja, R. D., Adnan, G. S. M. 2019. Pedestrian Facilities and Perceived Pedestrian Level of Service (PLOS): A Case Study of Chittagong Metropolitan Area, Bangladesh, Transportation in Developing Economies, 5 (9), 1-16.