Manas Destanı’ndaki İktisadi Unsurlar ve İktisadi Zihniyet

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 64 - 70, 31.12.2020

Hasan Atik

https://doi.org/10.47257/busad.736312

Cited By: 3

Öz

Manas Destanı; Kırgızların, dış düşmanları Kalmuklar ve Çinliler ile yaptıkları savaşların ve kendi içlerindeki mücadele ve karışıklıkların anlatıldığı manzum bir eserdir. Dünya tarihinin 1000 yıllık serüvenine şahitlik eden bu destan, asırlarca nesilden nesile aktarılarak bugünlere kadar gelmiştir.
Manas destanı, derin psikolojik motifler açısından zengindir. Destanda, halkın memleket, zorluk, medeniyet, ulus hakkındaki düşünceleri ile sevgi, refah, idare ve ölüm gibi anlayışları da yer almaktadır. Manas Destanı’nda bahsedilen psikolojik imkânların kuvveti ve destanın her yüzyılda yenilenerek devam etmesi, gelenek ve göreneklerin değişim ve gelişimini yakalama imkânını vermektedir. İnsanların doğayla ve toplumla girdiği münasebet ve bunlara karşı takındığı tavrı, dönemin iktisadî yapısını ve zihniyetini yansıtmaktadır. Çalışmada, Tuncer Gülensoy’un Türkiye Türkçesine çevirmiş olduğu Manas Destanı, üç ölçüt (madde, çevre, zaman) içinde incelenmiş olup, çeşitli başlıklar altında değerlendirilmiştir. Bu çalışmada, “Manas Destanı”ndaki mısralardan hareketle, bazı iktisadi terimler, iktisadi faaliyetler ve sosyal ilişkiler ifade edilmiştir. Manas Destanı’nda toplumun maddeye karşı tavrı, mülkiyet anlayışı, toplumsal ilişkilerin madde üzerindeki tesiri incelenmiştir. Manas destanında ekonomi, sosyal ilişkiler bütünü içinde, ondan ayrılmayacak biçimde yerleşmiştir. Ekonomik davranış ve onun sonuçlarını belirleyen şey, toplumu oluşturan kurallar bütünü içindedir. Ekonomik faaliyet, insanın toplumsal ve doğal çevresiyle ilişkilerini düzenleyen, insan tarafından kurulmuş bir süreç olarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Manas Destanı, İktisat, İktisadi Zihniyet, Sosyal İlişkiler, Toplumsallık

Economic Elements and Economic Mentality in The Manas Epic

Öz

Epic of Manas; It is a verse work in which the Kırgız wars with their external enemies, the Kalmuks and the Chinese, and the struggles and confusions within themselves. This epic, which has witnessed 1000 years of adventure in the history of the world, has been passed down from generations to generations for centuries. The Manas epic is rich in deep psychological motifs. The epic also includes the people's thoughts about country, difficulty, civilization, nation and their understanding of love, prosperity, administration and death. The strength of the psychological possibilities mentioned in the Epic of Manas and the continuation of the epic renewed every century gives the opportunity to capture the change and development of traditions and customs. The relationship of people with nature and society and their attitude towards them reflect the economic structure and mentality of the period. In this study, Tuncer Gülensoy have translated the Turkish Manas Epic, three criteria (material, surroundings, and time) are examined in was evaluated under various headings. In this study, some economic terms, economic activities and social relations are expressed based on the verses in the "Manas Epic". In the Epic of Manas, the attitude of the society towards the matter, the understanding of ownership, the effect of social relations on the matter were examined. In the epic Manas, the economy is located within the social relations whole, indistinguishable from it. Economic behavior and what determines its consequences are within the rules forming the society. Economic activity is considered as a human-established process that regulates human relations with its social and natural environment.

Anahtar Kelimeler

Epic of Manas, Economics, Economic Mentality, Social Relations, Sociality

Kaynakça

• Kaynakça
• Alpısbayev, K. (1995). Kazak Alimlerinin İncelemelerinde Manas Destanı. F. Tamir (Dü.), Manas Destanı ve Etkileri Uluslararası Bilgi Şöleni. Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Caynakova, A. (1995). Manas Destanında Nesillere Uzanan Mefhumlar ve Destanın Tarihle İlişkisi. P. D. Gürsoy-Naskali (Dü.) içinde, Bozkırdan Bağımsızlığa Manas. TDK Yayınları.
• Enginün, İ. (1995). Manas Destanında Şehir ve Bozkır. P. D. Gürsoy-Naskali (Dü.) içinde, Bozkırdan Bağımsızlığa Manas. TDK Yayınları.
• Eröz, M. (2014). İktisat Sosyolojisine Başlangıç. Ötüken Yayınları.
• Eröz, M. (1977). Türk Kültürü Araştırmaları. Kutluğ Yayınları.
• Gökalp, Z. (2015). Türk Medeniyeti Tarihi. Ötüken Yayınları.
• Gülensoy, P. D. (2002). Manas Destanı (Türkiye Türkçesi ile). Akçağ Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1992). Türk Millî Kültürü. Boğaziçi Yayınları.
• Oğuz, M. Ö. (1995). Destandan Hikayeye, Bozkır Medeniyetinden Yerleşik Medeniyete Geçiş Açısından Manas. Manas Destanı ve Etkileri Uluslararası Bilgi Şöleni. Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Sayar, A. G. (2007). Bir İktisatçının Entelektüel Portresi Sabri F. Ülgener. Ötüken Yayınları.
• Sertkaya, O. F. (1995). Manas Destanı ile Kırgız Yazıtlarının Karşılaştırılması. Manas Destanı ve Etkileri Uluslararası Bilgi Şöleni. Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Şakeeva, Ç. (1995). Manas Destanında ki İnsan Davranışının Psikolojik Analizi. R. Abdykovlova (Dü.), Manas Destanı ve Etkileri Uluslararası Bilgi Şöleni. Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Tural, S. (1997). Dünyanın Ortak Değerleri Yahut Ortak Değerler Dünyası. O. A. Budak (Dü.), Manas 1000 Bişkek Bildirileri (26-31 Ağustos 1995). içinde Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Türkdoğan, O. (1983). Millî Kültür, Modernleşme ve İslam. Üçdal Neşriyat.
• Türkmen, F. (1995). Manas Destanı ve Anadolu’da ki Bazı Adet ve İnanmalarla İlişkisi. Manas Destanı ve Etkileri Uluslararası Bilgi Şöleni. Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Ülgener, S. (1983). Zihniyet, Aydınlar ve İzmler. Mayaş Yayınları.
• Ülgener, S. (1981). Dünü ve Bugünü ile Zihniyet ve Din - İslam, Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat Ahlakı. Der Yayınları.
• Ünal, T. (1977). Türk’ün Sosyo-Ekonomik Tarihi. Belirtilmemiş.
• Yıldız, N. (1995). Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü ile İlgili Tespit ve Tahliller. TDK Yayınları.