Egzersiz Katılımcılarının Tutkunluk Düzeylerinin, Egzersiz Davranışlarını ve Egzersize Bağımlılıklarını Belirlemedeki Rolü

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 49 - 58, 30.04.2020

Selen Kelecek , Atahan Altıntaş

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, egzersiz katılımcılarının tutkunluk düzeylerinin, egzersiz davranışlarını ve egzersize bağımlılık düzeylerini belirlemedeki rolünün araştırılmasıdır. Çalışmanın ikincil amacı ise, tutkunluk düzeylerinin cinsiyete ve egzersiz türüne göre farklılaşıp farklılaşmadığının incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Çalışmanın örneklemini Ankara ilindeki spor merkezlerinde egzersiz yapan 40 kadın (Xyaş; 33.95 ± 4.36), 60 erkek (Xyaş; 33.88 ± 4.64), toplam 100 (Xyaş; 33.91 ± 4.50) egzersiz katılımcısı oluşturmaktadır. Katılımcılara “Tutkunluk Ölçeği”, “Egzersizde Davranışsal Düzenlemeler Ölçeği-2”, “Egzersize Bağımlılık Ölçeği-21” ve “Kişisel Bilgi Formu” uygulanmıştır. Veri analizinde betimleyici istatistik, Çoklu Adımsal Regresyon Analizi ve Çok Yönlü Varyans Analizi (2x2 MANOVA) kullanılmıştır.
Bulgular: Yapılan Çoklu Adımsal Regresyon analiz sonuçları; egzersiz katılımcılarının takıntılı tutkunluklarının içsel düzenleme alt boyutunun (R=0.23; R2=0.05; p<0.05) negatif yönde belirleyicisi olduğunu, her iki tutkunluk alt boyutunun birlikte dışsal düzenleme alt boyutunun (R=0.53; R2=0.29; p<0.01) belirleyicisi olduğunu ve aralarındaki ilişkinin takıntılı tutkunluk ile pozitif, uyumlu tutkunluk ile negatif olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, takıntılı tutkunluğun geri çekilme etkileri alt boyutunun (R=0.26; R2=0.07; p<0.05) negatif yönde belirleyicisi olduğunu, her iki tutkunluk alt boyutunun birlikte kontrol eksikliği (R=0.60; R2=0.36; p<0.01) ve tolerans alt boyutunun (R=0.82; R2=0.68; p<0.01) belirleyicisi olduğunu ve aralarındaki ilişkinin takıntılı tutkunluk ile pozitif, uyumlu tutkunluk ile negatif olduğu bulunmuştur. MANOVA analiz sonuçları, tutkunluk puanlarının cinsiyete göre (Hotelling’s T2=0.11; F(3,96)=5.291; p<0.05) farklılaştığını, ancak egzersiz türüne göre (Hotelling’s T2=0.03; F(3,96)=1.510; p>0.05) farklılık olmadığını göstermektedir. Ayrıca, Cinsiyet x Egzersiz Türü etkileşiminin istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur (p<0.05). Erkek egzersiz katılımcılarının takıntılı tutkunluk düzeylerinin kadın katılımcılardan daha yüksek olduğunu (F(1,96)=6.99; p<0.05) ortaya konmuştur. Uyumlu tutkunluk puanlarının ise bireysel egzersiz yapan kadın ve grup egzersizi yapan erkek katılımcılarda daha yüksek olduğu gözlenmiştir (p<0.05).
Sonuç: Sonuç olarak, çalışma bulguları, egzersiz katılımcılarının egzersize olan tutkunluklarının egzersiz davranışlarını ve egzersize olan bağlılıklarını etkilediğini ortaya koymuştur. Bununla birlikte, katılımcıların tutkunluk düzeylerinin, cinsiyet ve katıldıkları egzersiz türüne göre farklılaştığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Egzersiz katılımcıları, tutkunluk, egzersiz bağımlılığı, egzersiz davranışı

Kaynakça

• Carbonneau N, Vallerand RJ, Fernet C, Guay F. (2008). The role of passion for teaching in intrapersonal and interpersonal outcomes. Journal of Educational Psychology, 100(4), 977-987.
• Carbonneau N, Vallerand RJ, Massicotte S. (2010). Is the practice of yoga associated with positive outcomes? The role of passion. The Journal of Positive Psychology, 5(6), 452-465.
• Ersöz G, Aşçı FH, Altıparmak E. (2012). Egzersizde Davranışsal Düzenlemeler Ölçeği-2: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 22-31.
• González-Cutre D, Sicilia A. (2012). Motivation and Exercise Dependence: A Study Based on Self-Determination Theory, Physical Education, Recreation and Dance, 83(2), 318-329.
• Gustafsson H, Hassmen P, Hassmen N. (2011). Are athletes burning out with passion?. European Journal of Sport Science, 1-9.
• Gürbüz B, Aşçı FH. (2006). Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği-21’in Egzersiz katılımcıları için psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi –Ön Çalışma– Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(2), 3-10.
• Halvari H, Ulstad SO, Bagøien TE, Skjesol, K. (2009). Autonomy support and its links to physical activity and competitive performance: Mediations through motivation, competence, action orientation and harmonious passion, and the moderator role of autonomy support by perceived competence. Scandinavian Journal of Educational Research, 53(6), 533-555.
• Hausenblas HA, Downs DS. (2002). Exercise dependence: a systematic review. Psychology of Sport and Exercise, 3, 89-123.
• Kelecek S, Altıntaş A, Kara FM, Aşçı FH. (2015). Fitness liderlerinin iş ve yaşam doyumunun belirlenmesinde tutkunluğun rolü: Ankara ili örneği. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 26 (1), 9-17.
• Kelecek S, Aşçı FH. (2013). “Tutkunluk Ölçeği”nin Üniversite Sporcuları İçin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 80-85.
• Mageau GA, Vallerand RJ. (2007). The moderating effect of passion on the relation between activity engagement and possitive affect. Motivation and Emotion, 31, 312-321.
• Markland D, Tobin VJ. (2010). Need support and behavioural regulations for exercise among exercise referral scheme clients: The mediating role of psychological need satisfaction. Psychology of Sport and Exercise, 11(2), 91-9.
• Paradis KF, Cooke LM, Martin LJ & Hall CR. (2013). Too much of a good thing? Examining the relationship between passion for exercise and exercise dependence, Psychology of Sport and Exercise, 14, 493-500.
• Parastatidou IS, Doganis G, Theodorakis Y, Vlachopoulos SP. (2014). The Mediating Role of Passion in the Relationship of Exercise Motivational Regulations with Exercise Dependence Symptoms, Int J Ment Health Addiction, 12, 406–419.
• Philippe FL, Vallerand RJ, Houlfort N, Lavigne GL, Donahue EG. (2010). Passion for an activity and quality of interpersonal relationships: The mediating role of emotions. Journal of Personality and Social Psychology, 98(6), 917–932.
• Stoeber J, Harvey M, Ward JA, Childs JH. (2011). Passion, craving, and affect in online gaming: Predicting how gamers feel when playing and when prevented from playing. Personality and Individual Differences, 51(8), 991–995.
• Vallerand RJ, Mageau GA, Ratelle C, Leonard M, Blanchard C, Koestner R, Gagne M, Marsolais J. (2003). Les passions de l’ame: on obsessive and harmonious passion. Journal of Personality and Social Psychology, 85(4), 756-767.
• Vallerand RJ. (2010). On passion for life activities: The Dualistic Model of Passion. In M. P. Zanna (Ed.). Advances in experimental social psychology (pp. 97–193). New York, Academic Press.
• Wang C-C, Chu Y-S. (2007). Harmonious passion and obsessive passion in playing online games. Social Behaviour and Personality, 35(7), 997-1006.