Sağlık Çalışanlarının Yeme Farkındalığı ve E-Sağlıklı Beslenme Okuryazarlığı Düzeyleri ile Beslenmeye İlişkin Parametreler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 206 - 222, 29.08.2024

Elif Yağmur Kaçar Perim Türker

Öz

Amaç: Bu çalışma, sağlık çalışanlarının yeme farkındalığı ve e-sağlıklı beslenme okuryazarlığı düzeyleri ile beslenmeye ilişkin parametreler arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yürütülmüştür.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışma, Eylül 2023-Haziran 2024 tarihi arasında 44 erkek ve 66 kadın sağlık çalışanı ile yürütülmüştür. Çalışanlara genel bilgiler, sağlığa ilişkin bilgiler, genel beslenme alışkanlıkları, yaşam tarzına ilişkin bilgiler, sosyal medya kullanımı, antropometrik ölçümler (vücut ağırlığı (kg), boy uzunluğu (cm), bel/boy oranı), Yeme Farkındalığı Ölçeği (YFÖ-30), e-Sağlıklı Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği (e-SBO) içeren anket formu hazırlanmış ve bireylere yüz yüze uygulanmıştır.
Bulgular: Bireylerin yeme farkındalığı puan ortalamasına bakıldığında erkeklerin 3,2±0,43 puan kadınların ise 3,4±0,47 puana sahip olduğu saptanmıştır. Cinsiyete göre yeme farkındalığı puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Bireylerin e-sağlıklı beslenme okuryazarlığı puan ortalamaları erkeklerin 39,7±7,16 kadınların ise 39,9±7,46 olduğu saptanmıştır. Çalışma, yeme farkındalığı ile antropometrik ölçümler arasındaki ilişkide erkeklerde yeme farkındalığı düzeyi arttıkça bel/boy oranın azaldığını (r=-0,327, p<0,05); kadınlarda yeme farkındalığı düzeyi arttıkça vücut ağırlığının (r=-0,300, p<0,05), bel/boy oranın (r=-0,376, p<0,05) ve beden kütle indeks değerinin azaldığını (r=-0,258, p<0,05) saptamıştır. Bireylerin e-sağlıklı beslenme okuryazarlık düzeyi ile antropometrik ölçümleri arasında bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05). Beslenme parametreleri ile ilişkisinde erkeklerde yeme farkındalığı düzeyi arttıkça toplam yağ yüzdesinin arttığı (r=0,340, p<0,05), tekli doymamış yağ asidi yüzdesinin arttığı (r=0,464, p<0,05) karbonhidrat yüzdesinin ise azaldığı (r=-0,374, p<0,05) gösterilmiştir. Erkeklerde e-Sağlıklı Beslenme Okuryazarlığı düzeyi arttıkça karbonhidrat yüzdesinin arttığı (r=0,301, p<0,05) gözlenmiştir. Kadınlarda yeme farkındalığı düzeyi ve e-Sağlıklı beslenme okuryazarlığı düzeyi ile günlük enerji, mikro ve makro besin ögesi alımları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamaktadır (p>0,05).
Sonuç: Bu çalışmada bireylerin yeme farkındalığı düzeylerinin ve e-sağlıklı beslenme okuryazarlığı düzeylerinin vücut ağırlığı (kg), bel/boy oranı ve BKİ üzerinde etkisi olduğu gibi enerji ve makro besin ögesi üzerinde etkisi olabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yeme farkındalığı, e-Sağlıklı beslenme okuryazarlığı, sağlık çalışanı

Etik Beyan

Başkent Üniversitesi Tıp ve Sağlık Bilimleri Araştırma Kurulu’ndan 29/11/2023 tarih 23/185 sayılı karar ile araştırma için onay alınmıştır.

Examining the Relationship Between Eating Awareness and E-Health Nutrition Literacy Levels of Healthcare Professionals and Nutrition-Related Parameters

Öz

Objective: This study was conducted to examine the relationship between health professionals' eating awareness and e-healthy nutrition literacy levels and nutrition-related parameters.
Material and Method: It was conducted between September 2023 and June 2024 with 44 male and 66 female healthcare workers. A face-to-face survey form was prepared for employees and included general information, health-related information, general eating habits, lifestyle information, social media use, anthropometric measurements (body weight (kg), height (cm), waist/height ratio), Eating Awareness. Scale (YFÖ-30) and e-Healthy Nutrition Literacy Scale (e-SBO) were applied.
Results: When the average eating awareness score of individuals was examined, it was determined that men had 3.2±0.43 points and women had 3.4±0.47 points. There is no significant difference between eating awareness score averages according to gender (p>0.05). It was determined that the average e-healthy nutrition literacy score of individuals was 39.7±7.16 for men and 39.9±7.46 for women. The study found that in the relationship between eating awareness and anthropometric measurements, as the level of eating awareness increases in men, the waist/height ratio decreases (r=-0.327, p<0.05); As the level of eating awareness in women increases, body weight (r=-0.300, p<0.05), waist/height ratio (r=-0.376, p<0.05) and BMI value decrease (r=-0.258, p<0, 05) detected. No relationship was found between individuals' e-healthy nutrition literacy level and anthropometric measurements (p>0.05). No relationship was found between healthy nutrition literacy level and anthropometric measurements (p>0.05). In its relationship with nutritional parameters, as the level of eating awareness increases in men, the percentage of total fat increases (r=0.340, p<0.05), the percentage of TDFA increases (r=0.464, p<0.05) and the percentage of carbohydrates decreases (r=-0.374, p). <0.05) is shown. It was observed that as the e-Health Nutrition Literacy level increased in men, the percentage of carbohydrates increased (r=0.301, p<0.05). There is no significant relationship between the level of eating awareness and e-Health nutrition literacy in women and their daily energy, micro and macro nutrient intakes (p>0.05).
Conclusion: In this study, it was concluded that individuals' eating awareness levels and e-healthy nutrition literacy levels may have an effect on body weight (kg), waist/height ratio and BMI, as well as energy and macronutrients.

Anahtar Kelimeler

Mindful eating, e-Healthy nutrition literacy, healthcare worker

Kaynakça

• Allirot, X., Miragall, M., Perdices, I., Baños, R. M., Urdaneta, E., ve Cebolla, A. (2018). Effects of a brief mindful eating ınduction on food choices and energy ıntake: External eating and mindfulness state as moderators. Mindfulness, 9(3), 750-760. https://doi.org/10.1007/s12671-017-0812-0
• Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J., ve Toney, L. (2006). Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment, 13(1), 27-45. https://doi.org/10.1177/1073191105283504
• Baysal, A., Aksoy, M., Besler, T., Bozkurt, N., Keçecioğlu, S., Mercanlıgil, S… Merdol. (2018). Diyet El Kitabı. Hatipoğlu Yayıncılık.
• Benn, Y., Webb, T. L., Chang, B. P. I., ve Reidy, J. (2015). What information do consumers consider, and how do they look for it, when shopping for groceries online? Appetite, 89, 265-273. https://doi.org/10.1016/j.appet.2015.01.025