YAŞLILIK, ÖLÜM VE YALNIZLIK: GÜLTEN AKIN ŞİİRLERİNDE ELİAS’IN SOSYOLOJİK OKUMASI

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 209 - 221, 29.08.2025

Emre Özcan , Aziz Şeker

Öz

Bu çalışmada, Gülten Akın’ın şiirlerindeki yaşlılık, yalnızlık ve ölüm temaları Norbert Elias’ın sosyolojik düşüncesi bağlamında ele almaktadır. Özellikle Elias’ın Uygarlık Süreci ile Ölmekte Olanların Yalnızlığı adlı eserlerinden hareketle, yaşlanma sürecinin toplumsal dönüşümlerle birlikte tarihsel-kültürel olarak nasıl biçimlendiği incelenmiştir. Elias, günümüz uygarlık basamağında bireyselleşmenin vazgeçilmez hale geldiğini ve bu sürecin yaşlıları toplumsal bağlardan ve kamusal alandan uzaklaştırarak, öz-denetime dayalı olarak yalnızlaştırdığını savunur. Gülten Akın’ın şiirlerinde ise yaşlılık, yalnızlık ve ölüm duygusu hem zaman algısıyla ilişkili biçimde bireysel bir kırılganlığın hem de toplumsal izolasyonun sonucu şeklinde betimlenir. Özellikle kadın öznelliğiyle şekillenen şiirlerinde yaşlılık, bedensel bir dönüşüm ve toplumsal yalnızlaşma olarak görünürlük kazanır. Bu doğrultuda Akın’ın şiirleri Elias’ın kuramıyla birlikte okunduğunda, toplumsal ilişkilerin birey üzerindeki etkisi, yaşamın son evrelerine dair sosyolojik bir duyarlılıkla yeniden yorumlanır. Çalışmada Akın’ın çeşitli şiirlerinden yapılan tematik çözümlemeler aracılığıyla, Elias’ın yaşlılık sosyolojisine dair ortaya koyduğu çözümlemeler aktarılmış; şiirsel anlatımın sosyolojik sezgiyle nasıl örtüştüğü gösterilmiştir. Sonuç olarak, Gülten Akın’ın şiirlerinde yaşlılık ve ölüm bireysel bir gerçeklik olmakla birlikte aynı zamanda modernitenin birey üzerindeki etkilerini görünür kılan sosyolojik bir izdüşüm olarak da değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gülten Akın , Norbet Elias , ölüm , yaşlılık , yalnızlık

AGING, DEATH, AND LONELINESS: A SOCIOLOGICAL READING OF GULTEN AKIN'S POEMS THROUGH ELIAS

Öz

This study explores the themes of aging, loneliness, and death in the poetry of Gülten Akın within the sociological framework of Norbert Elias. Drawing particularly on The Civilizing Process and The Loneliness of the Dying, it examines how the experience of aging is historically and culturally shaped by social transformations. Elias argues that individualization has become an indispensable feature of modern civilization, gradually detaching the elderly from communal life and public space, ultimately subjecting them to a form of loneliness regulated by self-discipline. In Akın’s poetry, aging, loneliness, and death are portrayed not only as personal vulnerabilities shaped by temporal perception, but also as consequences of social isolation. Her poetry, particularly when shaped by a female subjectivity, renders aging as both a corporeal transformation and a social invisibility. When Akın’s poems are read in conjunction with Elias’s theoretical insights, they offer a nuanced sociological sensitivity to the effects of social structures on individuals, especially during the final stages of life. Through thematic analyses of selected poems, the study demonstrates how Akın’s poetic expression intersects with Elias’s sociological reflections on aging. Ultimately, the representations of aging and death in Akın’s work emerge not merely as individual experiences, but as sociological projections that reveal the deep imprint of modernity on the individual.

Anahtar Kelimeler

Gülten Akın , Norbert Elias , death , aging , loneliness

Kaynakça

• Akın, G. (1996). Toplu şiirler (1956-1991). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Akın, G. (2000a). Toplu şiirleri II (1979-1998). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Akın, G. (2000b). Toplu şiirleri I (1956-1976). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Akın, G. (2007). Kuş uçsa gölge kalır. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Alp, R. (2007). Gülten Akın şiirlerinde kadın duyarlığı. (Yüksek lisans tezi). Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Asiltürk, B. (2018). Gülten Akın şiirinde dönemler. Türklük Araştırmaları Dergisi, 2, 19-38.
• Bozpinar, Ç. (2021). Gülten Akın’ın şiirlerinin psikanalitik kuram açısından incelenmesi. International Journal Of Turkish Academic Studies, 2 (2): 70-87.
• Elias, N. (2020). Sosyoloji nedir? (S. Akgül, Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Elias, N. (2021). Uygarlık süreci I: Toplumsal davranışların dönüşümü. (Y. Alp, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Elias, N. (2023a). Uygarlık süreci II: Devlet oluşumu ve sivil toplum. (Y. Alp, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Elias, N. (2023b). Ölmekte olanların yalnızlığı. (A. Akpınar, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Kaynak, E. Ç. (2021). Norbert Elias’ta ölüm kavramı üzerine bir değerlendirme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10 (3): 2743-2757.
• Kilminster, R. (2007). Norbert Elias: Post-philosophical sociology. Philadelphie: Routledge.
• Okçul, M. (2021). Gülten Akın poetikası. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 769-804.
• Sadıkoğlu Z. Z. (2023). Uygarlık süreci: Pozitivizme alternatif bir yaklaşım. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 15 (1): 21-35.
• Şeker, A., ve Kurt, G. (2022). Yaşar Kemal’in romanlarında yaşlı roman kahramanları. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (1): 40-47.
• Şeker, A., ve Kaya, G. (2025). Yaşlılıkta iyi olma hali üzerinde düşünürken sosyal politika üretmek. C. İnce (Ed.). Sosyoloji alanında uluslararası araştırmalar III içinde (s.33-43). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Yılmaz, E. (2016). Yalnızlık ve kadın bağlamında Gülten Akın’ın şiirleri. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1): 31-38.