Türkiye’de İki Dillilere Türkçe Öğretimi Üzerine Yapılan Çalışmaların Eğilimleri: Bir İçerik Analizi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 13, 1 - 16, 02.04.2024

Sedat Maden , Abdulvahap Avşar

Öz

Araştırma, Türkiye’de iki dillilere Türkçe öğretimi üzerine yapılan çalışmaların eğilimlerini ortaya koyma amacıyla yazılmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağını, Ulusal Tez Merkezi, Google Scholar, TRDizin, Dergipark ve Sobiad veritabanlarındaki araştırmalar oluşturmaktadır. Veri kaynağındaki tezler, betimsel içerik analizi yöntemine göre değerlendirilmiştir. Araştırmanın güvenirliği Miles ve Huberman (1994) tarafından önerilen [Güvenirlik= Görüş birliği/(görüş birliği+görüş ayrılığı)x100] formülüne göre hesaplanmış ve güvenilir olduğu ortaya konmuştur. Araştırma sonucunda, Türkiye’de iki dillilere Türkçe öğretimi üzerine 34 çalışma yapıldığı tespit edilmiş, en fazla çalışmanın 2021 yılında yapıldığı, iki dillere yönelik çalışmalarda durum tespitine yönelik konuların çoğunlukta olduğu, çalışmalarda çoğunlukla ölçeklerle veri toplandığı ve çalışmaların nicel yöntemde hazırlandığının sonucuna ulaşılmıştır. Örneklem seçiminde daha çok öğrencilerin ve sınıf düzeyi olarak 5. sınıfların tercih edildiği, yazma becerisine ağırlık verildiği, tezlerde yüksek lisans tezlerinin doktora tezlerinden daha fazla olduğu, tezlerin en çok Gazi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli ve Yüzüncü Yıl üniversitelerinde, ana bilim dalı olarak da Türkçe Eğitimi ile Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi ana bilim dallarında üretildiği ve tezlere çoğunlukla Doç. Dr. ünvanlı akademisyenlerin danışmanlık yaptıkları sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İki dillilik, Türkçe Eğitimi, Eğilim, Türkçe Öğretimi

Trends of Studıes on Teachıng Turkısh to Bılınguals In Turkey: A Content Analysıs

Öz

The research was written in order to reveal the tendencies of the studies on teaching Turkish to bilinguals in Turkey. Document analysis, one of the qualitative research designs, was used in the study. The data source of the research consists of researches in the National Thesis Centre, Google Scholar, TRDizin, Dergipark and Sobiad databases. The theses in the data source were evaluated according to the descriptive content analysis method. The reliability of the research was calculated according to the formula [Reliability= Consensus/(consensus+disagreement)x100] proposed by Miles and Huberman (1994) and it was found to be reliable. As a result of the research, it was determined that 34 studies were conducted on teaching Turkish to bilinguals in Turkey, the highest number of studies was conducted in 2021, the majority of the studies on bilinguals were on situation determination, data were mostly collected with scales in the studies and the studies were prepared in quantitative method. It was concluded that mostly students and 5th graders were preferred in the sample selection, writing skills were emphasised, master's theses were more than doctoral theses, most of the theses were produced in Gazi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli and Yüzüncü Yıl universities, in the main branches of Turkish Education and Turkish and Social Sciences Education, and the theses were mostly supervised by academicians with the title of Assoc.

Anahtar Kelimeler

Bilingualism, Turkish Education, Disposition, Turkish Education

Kaynakça

• Akaydın, Ş. & Çeçen, M. A. (2015). Okuma becerisiyle ilgili makaleler üzerine bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40(178), 183-198.
• Aleixandre Agulló, J., & Cerezo Herrero, E. (2019). Bilingual education research: a bibliometric study. Elia: Estudios de Lingüística Inglesa Aplicada, 1 Monográfico, 325-360.
• Antoniou, M. (2019). The advantages of bilingualism debate. Annual Review of Linguistics, 5, 395-415. Avcı, M. ve Kurudayıoğlu, M. (2022). Türkçede iki dillilik çalışmalarının bibliyometrik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10 (1), 252-265. DOI: 10.16916/aded.1030651
• Aydeniz, S. & Haydaroğlu, M. (2021). Dört temel dil becerisi alanında yapılan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 200-216.
• Ayrancı, B. (2019). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımı alanında yapılan lisansüstü tezlerin analizi ve değerlendirilmesi. Söylem Filoloji Dergisi, 4(6). 446-454.
• Baki, Y. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi alanındaki araştırmaların eğilimleri. International Journal of Language Academy (IJLA), 7(3), 22-41.
• Banaz, E., Maden, A., & Ustabulut, M.Y. (2022). Türkiye’de eğitim-öğretim programları ile ilgili yapılmış lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri (2010-2022 yılları). Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 210-220.
• Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine bir analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 236-247.
• Biçer, N. & Alan, Y. (2018). İki dillilik bağlamında Suriyeliler üzerinde Türkçenin etkisi. Yeni Türkiye, Yeni Türk Dili Özel Sayısı-II, 100, 346-352.
• Bölükbaş Kaya, F. Hançer, F. B. & Golynskaıa, A. (2019). İki dillilik: Tanımı ve türleri üzerine kuramsal tartışmalar. International Journal of Languages' Education and Teaching, 1(7.2), 98-113.
• Can, F. & Kardaş, M.N. (2023). Türkiye’de iki dillilik üzerine yapılmış akademik çalışmaların eğilimleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (38), 555-577. DOI: 10.35675/befdergi.1206969
• Cengiz, A.K. (2006). Dil-Kültür İlişkisi Açısından Hatay’da İki Dillilik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Ceran, D., Aydın, M. & Onarıcıoğlu, A.S. (2018). Okuma eğitimi üzerine yapılan tezlerde eğilimler: bir içerik analizi çalışması. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (3), 23772392.
• Çalık, M. & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39 (174), 33-38. Ergin, M. (2009), Türk dil bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım Yayın Tanıtım.
• Eyüp, B. (2020). Türkçe öğretmenleri ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin eğilimleri: bir içerik analizi (2000-2019). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (21), 536-558.
• Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş. (Çev. Ed: A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu), Ankara: Anı Yayıncılık. Günaydın, Y. (2020). İki dillilik ile ilgili yayımlanan makalelerin incelenmesi (2010-2020). International Journal of Language Academy, 8(5).
• Gündoğdu, K., Aytaçlı, B., Aydoğan, R. & Yıldırım, C. (2015). Öğretmen yeterlikleri alanında yazılan makalelerin içerik analizi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (2), 30-43.
• Grosjean, F. (1994). Individual bilingualism. the encyclopedia of language and linguistics. Ed. R. Asher, (1956-1660). Oxford: Pergamon Press.
• Karadağ, E. (2010). Eğitim bilimleri doktora tezlerinde kullanılan araştırma modelleri: Nitelik düzeyleri ve analitik hata tipleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(1), 49-71.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1 (1), s.62-80.
• Kemiksiz, Ö. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitapları üzerine yapılan araştırmaların eğilimleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 34-56
• Kesmez, A. (2015). İki Dillilik, Zazaca-Türkçe iki dilli akademisyenlerde dil kullanımı ve tercihler. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 1 (1), 157-165. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/buydd/issue/23839/253986
• Maden, A. (2020). Sözlük kullanmaya yönelik araştırmaların eğilimleri: betimsel bir içerik analizi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (24), 449-472.
• Maden, A. Ustabulut, M.Y. & Banaz, E (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde program geliştirme ile ilgili yapılmış çalışmalara bir bakış S. Maden (Ed.) Türkçe eğitimi ile ilgili güncel araştırmalar 1 içinde (s. 67-86). Hiperyayın.
• Maden, A., Banaz, E. & Gülen, D. (2022). Türkçe öğretiminde akademik başarı üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin eğilimleri. Türkiye Eğitim Dergisi, 7(2), 577-589. DOI: 10.54979/turkegitimdergisi.1214163. Maden, S. (2021). Türkçe ders kitapları ile ilgili lisansüstü tezlerin eğilimleri: bir içerik analizi. Türkiye Eğitim Dergisi, 6 (1), 30-45.
• Maden, S., Banaz, E., & Avşar A. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde Arapları konu alan çalışmaların eğilimleri: Bir içerik analizi. 6. Internatıonal Palandoken Scıentıfıc Studıes Congress 24-25 June 2023 (ISARC, 2023), 24-25 June, 2023, 950-967. ISBN: 978-625-367-168-6
• Maden, S. & Önal, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7 (1), 42-56.
• Messias, B. L. C., Medeiros, A. C. D. D., Cunha, É. R. A., Azevedo, A. I. D. L., Rocha, T. A. D. L., Alcântara, H. F., & Azoni, C. A. S. (2022). Bibliometric analysis of the literature on phonological awareness in bilingual children. Revista CEFAC, 24, e1321. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2. Baskı). SAGE Publications.
• Or-kan, S., Azman, H., & SU-MEI, H. O. (2020). A Systematic Review on Bilingualism and Language Processing from 2015-2019. 3L: Language, Linguistics, Literature, 26(1).
• Önal, A. & Maden, S. (2021). Türkçe eğitimi ile ilgili 2015-2019 yılları arası lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23 (3), 929-941. DOI: 10.32709/akusosbil.879623
• Özçakmak, H. (2017). Türkçe eğitimi lisansüstü araştırmalarında yeni yönelimler (2011-2015). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1607-1618.
• Sanchez-Azanza, V. A., López-Penadés, R., Buil-Legaz, L., Aguilar-Mediavilla, E., & Adrover-Roig, D. (2017). Is bilingualism losing its advantage? A bibliometric approach. PloS one, 12(4), e0176151.
• Şentürk, C. & Yazar, İ. (2021). Türkçe öğretimi üzerine yapılan lisansüstü çalışmaların analizi. International Journal of New Trends in Arts, Sports and Science Education (IJTASE), 10(4), 258-276.
• Şimşek, H. (2009). Eğitim tarihi araştırmalarında yöntem sorunu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42 (1), 33-51.
• Toptaş, V. & Gözel, E. (2018). Türkiye’de matematik kaygısı ile ilgili yapılmış lisansüstü tezlerin içerik analizi. Eğitim ve Kuram Araştırmaları Dergisi, 4(3), 136-146.
• Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
• Ustabulut, M.Y. (2014). İki dilli Türk çocuklarına Türkiye Türkçesi öğretiminde sesli okuma hataları ve bu hataların düzeltilmesi için yapılabilecek yöntem ve teknikler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ustabulut, M.Y. (2021). Türkçe öğretiminde yansıtıcı düşünme uygulamalarına ilişkin araştırmaların eğilimleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(3), 1089-1104.
• Uyar, G. (2012). İkidillilik (Bilingualism). Dilbilim. 9, 21-25.
• Varışoğlu, B., Şahin, A., & Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1767-1781.
• Yılmaz, D. & Kaya, S. (2020). İlk okuma yazma ve Türkçe öğretimi ile ilgili yazılmış tezlerin incelenmesi. Turkish Studies – Educational Sciences, 15(1), 443-456.