BETONARME YAPILARDA OLUŞABİLECEK A1 YAPI DÜZENSİZLİĞİNİN 2018 DEPREM YÖNETMELİĞİNE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 16, 15.06.2023

Emrah Bağış

Öz

Türkiye aktif fay hatlarının yoğun olduğu bir coğrafik konuma sahiptir. Bu yüzden de sık sık depremlerle karşı karşıya kalmaktadır. Oluşan depremler de yapılarda ciddi hasarlara sebebiyet vermektedir. Oluşan hasarların sebepleri incelendiğinde, taşıyıcı elemanların gerekli moment ve kesme kuvvetlerini karşılamada yetersiz kalmasının yanı sıra; bir diğer faktörün de yapı düzensizliğine sahip taşıyıcı sistem seçilmesinden kaynaklı olduğu görülmektedir. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018’de yapı düzensizlikleri A ve B grubu olarak ikiye ayrılmaktadır. A grubunda planda düzensizlik, B grubunda ise düşeyde düzensizlik durumları belirtilmiştir.
Yapılan bu çalışmada planda düzensizlik durumlarından A1 burulma düzensizliği üzerinde durulmuştur. Çalışmada amaç, burulma düzensizliğine yapının geometrik şeklinin etkisini incelemektir. Bu kapsamda yapı konumu ve malzeme kesitleri aynı olan iki yapıdan, kare ve farklı geometrik şekle sahip L tipi betonarme yapının analizi yapılmıştır. Analiz sonucu meydana gelen A1 burulma düzensizliği durumları incelenmiştir. Yapılan çalışmada elde edilen bulgular incelendiğinde ideal taşıyıcı sistem olarak kabul edilen kare tipi yapıda burulma düzensizliği görülmezken, geometrisi kare yapıya göre düzgün olmayan L tipi yapıda ise A1 burulma düzensizliği meydana geldiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Burulma düzensizliği, Yapı geometrik şekli, Rijitlik merkezi, Kütle merkezi

INVESTIGATION OF A1 STRUCTURAL IRREGULARITY IN REINFORCED CONCRETE STRUCTURES ACCORDING TO THE 2018 TURKİSH SEİSMİC CODE

Öz

Turkey has a geographical location with active and intense fault lines. It therefore frequently faces with earthquakes. These earthquakes also cause serious damage to the structures. When the causes of the damage are examined, it is observed that the carrier elements are not strong enough to meet the required moment and shear forces. Another weakness factor is selection of the carrier system with structural irregularity. In the Turkish Seismis Code 2018, structural irregularities are divided into two groups: Group A and group B. Group A irregularities are in the plan, while group B represents vertical irregularities.
In this study, the A1 torsional irregularity, an irregularity in the plan, is emphasized. The aim of the study is to examine the effect of the geometric shape of the structure on the torsional irregularity. In this context, the analysis of the L-type reinforced concrete structure, which has a square and different geometric shape, was made from two structures with the same structure location and material sections. The cases of A1 torsional irregularity occurring as a result of the analysis were examined here. Analysis of the findings reveal that torsional irregularity is not observed in the square type structure which is accepted as the optimum carrier system, while A1 torsional irregularity occurs in the L type structures whose geometry is not smooth compared to the square structure.

Anahtar Kelimeler

Torsional irregularity, Structural geometrical form, Center of rigidity, Center of gravity

Kaynakça

• Çavdar, Ö. ve Yolcu, A. Mevcut Bir Okul Binasının Tür Bina Deprem Yönetmeliği 2018’e göre Yapısal Düzensizliklerinin İncelenmesi. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2018;8(2):153-164.
• Çırpan, B. Çok katlı Çelik Yapılarda Yapı Geometrisinin Taşıyıcı Sistem Davranışına Etkisi ve İdeal Geometrik Formun Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, 2017.
• Döndüren, M.S., Karaduman, A., Çöğürcü, M.T. ve Altın, M. Yapılarda Burulma Düzensizliği. Selcuk University Journal of Engineering Sciences, 2007;6(1):45-52.
• Erol, O. Planda Düzensiz Yapıların Deprem Yönetmeliğine Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1999.
• İnan, T. ve Korkmaz, K. Düşey Doğrultudaki Yapı Düzensizliklerinin İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2012;28(3):240-248.
• Kaya, G., Özbay ve Özsoy, A.E. Perde ve Çerçeveli Betonarme Yapılarda Perde Konumunun Planda Düzenlenmesi ve Yapısal Davranışa Etkisi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 2019;7(1):7-17.
• Kutlu, K.E. Betonarme Binaların Taşıyıcı Sistem Seçiminde Perde Yerleşiminin Davranışa Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2019.
• Özmen, G. Plan Geometrisinin Burulma Düzensizliğine Etkisi, Mühendislik Haberleri, Türkiye, 2000.
• Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018. T.C. Resmî Gazete (30364, 18 Mart 2018). ÇŞB (T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı).
• Aydoğan, M. Bir Su Deposunun Taşıyıcı Sisteminin Karbon Fiber Malzeme İle Güçlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, 2020.
• Varol, K. Mevcut Binalarda Taşıyıcı Sistem Düzensizliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2021;(33):32-39.
• Yorulmaz, M. Betonarme Yapılarda A1 Düzensizlik Durumunun Değişik Deprem Bölgelerinde Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, KTO Karatay Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 2018.
• Kurt, C. Çerçeveli ve Perdeli Çerçeveli Binalarda A1 Türü Düzensizliklerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya, 2010.
• Ulusoy, Ö. ve Güven, S.S. Betonarme Yüksek Yapıların TDY’ne Göre Plan Düzensizliklerinin Örnek Yapılarla. Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2019;38-2.
• İde-CAD Statik (V10.94) yapı analiz programı, İde-YAPI Bilgisayar Destekli Tasarım Mühendislik Danışmanlık ve Taahhüt Limited Şirketi.