Die Begriffe “Rektion”, “Valenz” und “Dependenz” in der Grammatik

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 1/1, 118 - 122, 01.02.2017

Yasemin Darancık

Öz

In den einachlägigen Werken der türkischen Grammatik fällt auf, dass die Begriffe “Rektıon”, “Valenz” und “Dependenz” nicht thematisiert werden. Gleichzeitig werden diese Begriffe sehr oft verwechselt oder für Synonyme gehalten, obwohl sie sich trotz Ähnlichkeiten in mehreren Hinsichten unterscheiden. Dieser kleine Aufsatz will auf diese Tatsache näher eingehen. Während die Rektion in der Chomskyschen “Rektion- und Bindungstheorie” die unveränderlichen und daher hypothetisch angeborenen syntaktischen Regeln beschreibt, bezeichnet der Rektionsbegriff anderer Theorien die Beeinflussung einer sprachlichen Entität durch eine andere. Und bei der Dependenz treten die Junktion, die Konnexion und die Translation hervor. Die Ähnlichkeit von Dependenz und Valenz rührt daher, dass die Valenz das Verb hinsichtlich seiner quantitativen Eigenschaften motiviert. Die Ähnlichkeit von Rektion und Valenz beruht andererseits darauf, dass die Rektion als die Umkehrung der Dependenz zu verstehen ist. Anders als die Rektion und die Dependenz ist die Valenz in der Hinsicht, dass sie die Leerstellen des Verbs, die es um sich erföffnet, und ihre Eigenschaften bezeichnet.

Anahtar Kelimeler

Rektion, Dependenz, Valenz

Dilbilgisinde Yönetim, Birleşim Değeri ve Bağımsallık

Öz

Türkçeyle ilgili başlıca dilbilgisi kitaplarına bakıldığında “Yönetim”, “Birleşim Değeri” ve “Bağımsallık” kavramlarının pek konulaştırılmadığı görülmektedir. Bunun yanında birçok kaynakta bu kavramların aynı şeyi ifade ettiği yanılgısına düşülmektedir. Oysa bu kavramlar benzerlikler göstermelerine karşın birbirlerinden oldukça farklı içeriklere sahiptir. Bu çalışmanın amacı bu kavramları tartışmaktır. “Yönetim” N. Chomsky’nin Yönetme ve Bağlama Kuramı diller arasında değişmez görünen ve bu nedenle varsayımsal olarak doğuştan olan sözdizimi ilkelerini betimlerken diğer tanımlarda bir kavramın diğerini etkilemesini gösterir. Bağımsallıkta ise „bağlama”, „bağıntılama ve “aktarma” öne çıkar. Bağımsallıkla birleşim değerinin benzerliği, birleşim değerinin eylem ile ad arasındaki bağımsallık ilişkisinin sayısal görünümünü motive etmesidir. Yönetim kavramıyla ilişkili olmasının nedeni ise, yönetimin bağımsallık ilişkisinin tersi olmasındandır. Birleşim değerinin yönetim ve bağımsallıktan farkı, eylemin kendi çevresinde yarattığı ve boşluk diye nitelenen eyleyenlerin sayısını ve niteliğini belirlemesidir.

Anahtar Kelimeler

Yönetim, bağımsallık, birleşim değeri