Chester Railway Project

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1, 1035 - 1045, 01.01.2012

Nuran Kılavuz

Öz

Before World War I, foreign companies invested in various sectors in the land of the Ottoman Empire, but the railway sector was the most important part of them. Its advantages, especially in terms of operating raw material sources, have whetted Western’s appetite. While these investments were generally made byEngland, France and Germany from these cond half of the XIX. Century, the USA entering a quick imperialism process from the beginning of the XX. Century also turned these investments. Chester Railway Project, whose beginning dates back to 1908, however could not be concluded at the firstTurkish Parliament, and then was added to agenda of Grand National Assembly of Turkey once again. Through this project, it was predicted a wide railway track running through Harput, Ergani, Diyarbakır, Siirt, Bitlis between Sivas and Van would be constructed, and it would connect to Mosul, Kirkuk and Sulaimania, on the one hand the construction of side tracks connecting to Mediterranean in Yumurtalık or Süveydiye that are in Adana area, and the construction of a port in Yumurtalık and Süveydiye. Especially the threat of Mosul’s, theoil-rich-region, passing under the control of American capital has disturbed the other colonial states having interests in the region. In this study, the attitudes of both the First Turkish Parliamentand Grand National Assembly of Turkey towards this Project and their evaluations about the proposals made by the company have be entried to be presented.

Anahtar Kelimeler

Chester Railway Project

CHESTER DEMİR YOLU PROJESİ

Öz

Osmanlı İmparatorluğu topraklarında I. Dünya Savaşı öncesi birçok alanlarda yabancı sermaye yatırımları yapılmış, bunların en önemli kısmını ise demir yolları sektörü oluşturmuştur. Bu yatırımlar XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren genellikle İngiltere, Fransa ve Almanya tarafından yapılırken, XX. yüzyılın başlarından itibaren hızlı bir emperyalizm sürecine giren ABD de bu yatırımlara yönelmiştir. Başlangıcı 1908’li yıllara kadar giden Chester Demiryolu Projesi, bir Amerikan şirketi olan TheOttaman- American Development Company (OADC) tarafından Meclis-i Mebusan’a sunulmuş ancak sonuçlanamamıştır. Bu projedaha sonra TBMM’detekrar gündeme gelmiştir. Bu proje ile Sivas ile Van arasında Harput,Ergani, Diyarbakır, Bitlis’ten geçen geniş bir hat ile bunu bir yandan Musul, Kerkük ve Süleymaniye’ye diğer yandan Adana yöresindeki Yumurtalık ya da Süveydiye de Akdeniz’e bağlayacak yan hatların ve Yumurtalık veya Süveydiye de bir limanın yapımı öngörülüyordu. Özellikle zengin petrol bölgesi Musul’un Amerikan sermayesinin kontrolüne geçmesi tehdidi, o bölgede çıkarları olan diğer sömürgeci devletleri rahatsız etmiştir. Bu çalışma ile hem Meclis-i Mebusan’ın hem de TBMM’nin bu projeye yaklaşımı ve şirket tarafından yapılan tekliflerle ilgili değerlendirmeler sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Chester Demir Yolu Projesi