II. Meşrutiyet Yıllarında Selanik Vilayeti'nin İdari ve Mülki Yapısı

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2/1, 143 - 152, 27.12.2017

Ayşe Eryaman

Öz

Osmanlı Devleti’nde İkinci
Meşrutiyet dönemi diğer tüm alanlarda olduğu gibi idari ve mülki alanlarda da
yeni bir anlayış tarzının uygulandığı bir dönem olmuştur. Benimsenen bu yeni
ilkelerin Selanik Vilayetine yansımaları görülmüştür. Bu çalışmada II.
Meşrutiyet’in ilan edilmesi ile birlikte benimsenen yeni ilkeler çerçevesinde
Selanik Vilayetinde idari ve mülki alanda yapılan değişiklikler, Başbakanlık
Osmanlı Arşivi belgeleri ve dönemin basını çerçevesinde incelenmeye ve
değerlendirilmeye çalışılmıştır. Analiz sonucunda Selanik Vilayetinin idari
yapısında meydana gelen en dikkat çekici değişikliğin üçüncü sınıf sancak
statüsünde bulunan Taşoz Sancağının, birinci sınıf kaza haline dönüştürülerek
Drama Sancağına bağlanması olduğu saptanmıştır. Ayrıca Siroz Sancağına bağlı
kazalardaki nahiyelerde yeni düzenlemelere gidildiği gibi; gerek sancakların ve
gerek kazaların bazılarının sınıf statüsünde değişliklere gidildiği de
saptanmıştır. Mülki politikalar kapsamında değerlendirildiğinde ise, Selanik
Vilayeti valilerinin, 1908’de Kanuni Esasi’nin tekrar yürürlüğe konması ile
kabul edilen il idaresinde yetki genişliği ve görev ayrılığını ön gören, “valilerin
düzeni korumak, bayındır işlerini yürütmek ve mahalli işleri etkinlikle
yönetmek” konusunda verdiği gerekli yetki ve takdir hakkı doğrultusunda
faaliyette bulundukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet, Selanik

Kaynakça

• Arşive Belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul BOA, DH. MKT., 1275/53, 06. B. 1326/4 Ağustos 1908. BOA, DH. MKT., 1277/78, 12. B. 1326/10 Ağustos 1908. BOA, DH. MKT., 2641/24, 01. L. 1326/27 Ekim 1908. BOA, DH. MKT., 2669/12, 01. Za. 1326/25 Kasım 1908. BOA, DH. MKT., 2724/16, 08. M. 1327/30 Ocak 1909. BOA, DH. MKT., 2747/92, 02. S. 1327/23 Şubat 1909. BOA, DH. MUİ., 2-2/28, 17. Ş. 1327/3 Eylül 1909. BOA, İ. DH., 1477/22, 29. Ş. 1327/15 Eylül 1909. BOA, İ. DH., 1493/34, 18. Ca. 1330/5 Mayıs 1912. BOA, İ. DH., 1494/43, 18. Ş. 1330/2 Ağustos 1912. BOA, İ. DH., 1494/83, 8. N. 1330/21 Ağustos 1912. BOA, İ. DH., 1495/67, 8. L .1330/20 Eylül 1912. BOA, MV., 144/21, 28. N. 1328/3 Ekim 1910. BOA, TFR. I. SL, 195/19421, 28. B. 1326/26 Ağustos 1908.
• Foreign Office (İngiliz Dışişleri Bakanlığı Arşivi) F.O. Extract from Annual Report for Turkey for the Year 1908: (Enclosure in Despatch from Sir G. Lowther, No. 105 of February 17, 1909, R. February 22, 1909.), 17th February 1909.
• Salnameler 1326 Sene-i Hicriyesine Mahsus Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniye. (1323), Altmış Dördüncü Sene, Dersaadet: Matba-i Ahmet İhsan. Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniye 1326 Maliye. Altmış Beşinci Sene, Selanik Matbaası. 1327 Sene-i Maliye, Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniye. (1327).Altmış Altıncı Sene, Dersaadet: Selanik Matbaası. 1328 Sene-i Maliye, Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniye. (1328). Altmış Yedinci Sene, Dersaadet: Selanik Matbaası.
• Gazeteler İttihat ve Terakki Tasvir-i Efkâr Yeni Asır Zaman
• Kaynak Eserler ve İncelemeler Adanır, F. (2001). Makedonya Sorunu. (Çeviren: İ. Catay ). İstanbul: TVYY. Çadırcı, M. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ülke Yönetimi. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt.1, İstanbul: İletişim Yayınları, 211-231. Çadırcı, M. (2007). Tanzimat Sürecinde Türkiye Ülke Yönetimi, Ankara: İmge Yayınları. Delilbaşı, M. (1976). Selanik’in Venedik İdaresine Geçmesi ve Osmanlı Venedik Savaşı (1423-1430). Belleten, C.XL, S.160, 573-588. Delilbaşı, M. (1987). Selanik ve Yanya’da Osmanlı Egemenliğinin Kurulması. Belleten. C.LI, S.199, 75-106. Delilbaşı, M. (1989). Johannis Anagnostis “Selanik (Thessaloniki)’in Son Zaptı Hakkında Bir Tarih” (Sultan II. Murad Dönemine Ait Bir Bizans Kaynağı). XVIII. Dizi-Sa.8, Ankara: TTK. Delilbaşı, M. (1999). Sol Kol: Osmanlı Egemenliğinde Via Egnatia (1380-1699). E. A. Zachariadou (Ed.), Ö. Arıkan, E. Güntekin, T. Altınova (Çeviri Ed.), 16. Yüzyılda Via Egnatia ve Selanik (ss. 73-91). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Eryılmaz, B. (1997). Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılanması. İstanbul: Birleşik Yayıncılık. Georgeon, F. (1999). Selanik 1850-1918 “Yahudilerin Kenti” ve Balkanlar’ın Uyanışı. (Hazırlayan: G. Veinstein), (Çeviren: C. Akalın), Müslüman ve Dönme Selanik (ss. 113-127). İstanbul: İletişim Yayıncılık. Gökaçtı, M. A. (2001). Yeniden Keşfedilen Yunanistan, İstanbul: İletişim Yayınları. Göreli, İ.H. (1952). İl İdaresi, Ankara. İnalcık, H. (1995). Eyalet. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C.11, İstanbul: TDV, 548-550. Bernard, L. (2007). Modern Türkiye’nin Doğuşu. 10. Baskı. (Çeviren: M. Kıratlı). Ankara: TTK. Karal, E.Z. (1947). Osmanlı Tarihi. Cilt. VII. Ankara. Mazower, M. (2007). Selanik: Hayaletler Şehri -Hıristiyanlar, Müslümanlar ve Yahudiler (1430-1950)- . (Çeviren: G. Çağalı Güven), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Ortaylı, İ. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Yerel Yönetim Geleneği. Ankara: Hil Yayınları. Ortaylı, İ. (2000). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara: TTKY. Sezen, T. (2006). Osmanlı Yer Adları. Ankara: BDAGM, Yayın No:21. Törük, V. (1945). Türkiye’de İdare Teşkilatı. Ankara: İçişleri Bakanlığı Yayınları.