Abdulhakim Koçin'ın Türkçe Mevlid-i Nebi ile Kürtçe Mewlûda Nebî’nin Şekil ve İçerik Açısından Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 20, 15 - 29, 29.12.2024

Nurettin Ertekin

https://doi.org/10.56491/buydd.1557886

Öz

Klasik edebiyatın fikri altyapısını oluşturan temel unsurlardan birisi dini unsurlar ve dini unsurlar bağlamında Allah Resulünün hayatı ve hadisleridir. Allah Resulünün hayatı ve hadis-i şerifleri edebiyata birçok edebi tür ve tarz kazandırmıştır. Bu edebi türlerden birisi de Mevlid veya diğer ismiyle Mevlidnâmelerdir. Bu çalışma aynı yazar tarafından iki farklı dille; Türkçe ve Kürtçe, yazılan mevlidleri şekil ve içerik açısından mukayeseli olarak incelemektedir. Karşılaştırmalı edebiyat alanına giren bu çalışmanın temel amacı her iki mevlid arasında benzer ve farklı yönleri ortaya çıkartmaktır. Her iki mevlidin şekil ve içeriği ile kendini sınırlandıran bu çalışma nitel bir çalışma olup literatür tarama yöntemi kullanılmıştır. Her iki mevlid üzerine ilk çalışma olması ve bu mevlidleri edebiyat literatürüne kazandırması bu çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Çalışma; giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmuştur. Giriş bölümünde bir edebi tür olarak mevlid hakkında özet bilgi verilmiştir. Birinci bölümde yazarın hayatı ve eserleri ele alınmıştır. İkinci bölümde her iki mevlidin şekil özellikleri, üçüncü bölümde ise içerik özellikleri ele alınmıştır. Sonuçta görüldü ki, her iki mevlid aynı kalemden çıkmış olsa da birbirinin tercümesi olmayan özgün mevlidlerdir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Eski Türk Edebiyatı, Klasik Kürt Edebiyatı, Mevlid, Mewlîd, Abdulhakim Koçin.

Kaynakça

• Akkuş, M. (2016). Edebiyatımızda Mevlid Türü ve Mevlidler. E. M. Akkuş içinde, Mevlid Külliyatı II, Klasik Dönem (s. 11-23). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Baskı.
• Arslan, H. (2021). Kürtçe Mevlidler. F. İdiz, A. Timurtaş içinde, Kürtçede İslamî İlimler (s. 1-56). Van: Peywend. Bateyî, M. H. (2015). Mewluda Nebi, Çeviri ve Analiz: M. Xalid Sadini. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Değirmençay, V. (2023). Nizâmî-i Gencevî'de Besmele, Hamdele ve Salvele. A Journal of Iranology Studies, 19, 27-39.
• Dihhudâ, A. E. (1377). Lugatname-i Dihhudâ, Cilt: 14. Tahran: Danişgah-i Tahran.
• Eminoğlu, N. (2015). "Medreseyên Kurdan Ji Destpêkê Heta Îro", Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3 Sayı: 2, 197- 214.
• Eroğlu, S. (2010). Edebi Bir Tür Olarak Mevlitler - Şekil Özelliklerine Dair Bazı Değerlendirmeler-. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(18), 125-142.
• Ertekin, N. (2020). Nazim û Şa’ir Mela Zahid Zeherî (Başer): Jîyan, Berhem û Kesayetîya Wî ya Edebî. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 6(11), 105-136.
• Fesâyî, M. R. (1380). Enva'-i Şi’rê Farsî. Şiraz: İntîşarati Nuvid.
• İlhan, M. (2023). Cumhuriyet Döneminde Mevlid Yazma Geleneği, Editör: Hakan Yekbaş. Türk Kültüründe Mevlit Geleneği Uluslararası Sempozyumu (s. 521-528). Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
• İlhan, Z. (2013). Mewlûda Mela Huseynê Bateyî (Metn û Lêkolîn). Yüksek Lisans Tezi (s. 1-178). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi, Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü, Kürt Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• Kedkenî, M. R. (1389). Musîkiy-i Şi'r. Tahran: Agah.
• Kemikli, B. (2016). Geleneğin İzinde: Tanzimat’tan Günümüze Mevlid Türü. E. B. Kemikli içinde, Mevlid Külliyâtı III, Tanzimat'tan Gönümüze (s. 11-18). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Baskı.
• Koçin, A. (2024). Yeni Bir Mevlid-i Nebi. Ankara: Yerel Baskı.
• Koçin, A. (Yok). Mewlûda Nebî. Basılmamış.
• Pala, İ. (2018). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Pekolcay, N. (2012). Süleyman Çelebi Mevlidi Metni ve Menşei Meselesi. Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi, 6(6), 39-64. Varol, M. (2012). Zazalarda Mevlid ve Siyer Geleneği. II. Uluslararası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu (4-6 Mayıs 2012) (s. 625-652). Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları.
• Yeniterzi, E. (2002). Türk Edebiyatında Na’tlara Dair. Türkier, (Ed.) H.C. Güzel, C. 11 (s. 762-767). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.