Kontekstê Sembolîkî de Analîzkerdişê Kekû ya Zazakî

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 20, 30 - 41, 29.12.2024

Buşra Gökalp

https://doi.org/10.56491/buydd.1573629

Öz

Xulasa
Sanikî, bi vatişo tewr sadeyo ke berê ke sînoranê raştîye îxlal kenê û merdim vejînênî xeyalan ê. Nê sanikê ke cuye bi xeyalan xurt kenê, ma benê welatanê xeyalîyan ke sînorê înan çin o û nê raywanîyanê bêwextan de deyîra yew ziwanê weşî vanê ha vanê. Dekewtişê dinyaya sanikan ke qicîye, safîye, holîye û heskerdişî ano ma vîrî, zaf eleqeyê nê dekewtişî bi gêrayîşê rindîye est o. Tutê şansinî yê dinya û ge-ge pîlan zî nê sanikî ziwananê cîya-cîyayan de goşdaritî, la ameyo vînayîş ke cayê ke înan bi nê sanikan raywanî kerde û dîyê zaf manenê yewbînan. Ma na xebate de, kerd ke sanika Kekû ya ke Çewlîg de bi zazakî yena vatiş û yew eserê muhîmî yê kulturê fekkî ya, analîz bikerê û naye ser ra edebîyatê şarî de cayê ci îzah bikerê. Gama ke ma sembolê na sanika ke fekê şarî ra ameya arêkerdiş şirove kerdî, ma dî ke a vîyarteyê sosyal û kulturî û ewroyê komelê Zazayî ra zaf melumatan îhtîva kena. Ma muşahede kerd ke analîzkerdişê sanikan yê sembolîkî û xafizaya kolektîfe û bine hişmendî mîyan de têkilîyêk est a, ancîna ma kerd ke na têkilî îzah bi tefaruatanê ci îzah bikerê. Naye ra teber na sanika ke îmkanê zaf hetan ra wendiş û şirovekerdişî da ma, ma aye sanikanê kulturanê nêzdîyan û duran reyde muqayese kerde, cimendiş û cîyayîyanê ci tespît û şirove bikerê.

Anahtar Kelimeler

ZAZAKÎ , SANIK , SEMBOL , ZAZA , KEKÛ

Kaynakça

• Alay, Okan. "Analîzê Arketîpkî yê Sanika ‘Xerîb û Nasib’î." Nubihar Akademi 5, no. 19 2023: 121-132.
• Anuk, Nevzat. "Sözlü Kültür ve Zazaca Masallar." Mukaddime 5: 2012, 75-87.
• Aslanoğulları, Mehmet. Lerch’in Zazaki Derlemelerinin Çevrimyazımı ve Türlerine göre Sözcüklerin Tahlili. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bingöl 2014.
• Can, Mutlu. Bîblîyografyaya Kirmanckî (Zazakî) (1963-2017). Mardin Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Mardin, 2018.
• Ersoy, Necmettin. Semboller ve Yorumlarla Görünenden Görünmeyene, İstanbul, 1990.
• Fromm, Erich. Rüyalar, Masallar, Mitler. İstanbul, 1995.
• Fromm, Erich, Rüyalar Masallar Mitler. İstanbul: Say Yayınları, 2015.
• Günay, Umay. Elazığ Masalları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınevi, 1975.
• Hayıg, Roşan., Werner, Brigitte. Zazaca-Türkçe Sözlük ve Türkçe-Zazaca Sözcük Listesi. İstanbul, 2012.
• İnal, Tanju. La Fontain’i Yeniden Okumak/Anlamak. S.3, Ankara, 1992.
• Jung, C. Gustav. İnsan ve Sembolleri. (Çev. Ali Nahit Babaoğlu), İstanbul, 2009.
• Kirkan, Ahmed. “Qanatê Kurdo û Kirmanckî”. Wêje û Rexne, S.9/10, İstanbul, 2018, s. 92-99.
• Kurij, Seyîdxan. Metnî Verên yê Kirdkî Xebatê Kurdolojî yê Peter Lerch. Diyarbakır: Lis Yayınları, 2017.
• Salt, Alparslan. Ansiklopedi Neo-spiritüalist Yaklaşımlarla Ezoterik Bilgilerin Işığında Semboller, İstanbul, 2017.
• Seçki, Sezaver. İmgelerin Olayların Sembolik Saklı Mesajı. İstanbul, 2015.
• Selcan, Zilfi. “Folklorê Kurdî ebe Zarave Dimilkî”, Hêvî, S.1, 1983, s. 83.
• Turgut, Harun. Zazaca-Türkçe Sözlük. İstanbul: Tij Yayınları, 2006.
• Türkçe Sözlük, C.2, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2005.
• Vate Çalışma Grubu. Ferhengê Kirmanckî (Zazakî)- Tirkî Kırmancca (Zazaca) – Türkçe Sözlük. İstanbul: Vate Yayınevi, 2016.
• Yıldırım, Kadri., Bingöl, İbrahim., Lezgin, Roşan. Edebîyatê Kirmanckî Ra Nimûneyî (Zazaca Edebiyatında Örnekler). Mardin: Weşanê Enstîtuya Ziwanê ke Tirkîya de Ciwîyenê ya Unîversîteya Artuklu ya Mêrdînî, 2012.