5.Sınıf Kurmanci Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Çocuk Gerçekliği Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 21, 73 - 92, 29.06.2025

Rozerin Aydın

https://doi.org/10.56491/buydd.1705260

Öz

Bu çalışmanın amacı, 5. sınıf Kurmanci ders kitaplarındaki hikâye edici metinleri ‘çocuk gerçekliği’ açısından incelemektir. Bu amaç çerçevesinde söz konusu kitaplardaki hikâye edici metinler çocuğun doğasına, ihtiyaçlarına, bakış açısına, ilgisine, dil ve anlam evrenine uygunluk durumu açısından ele alınmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelmesine göre yürütülmüştür. Çalışmanın materyalini, Millî Eğitim Bakanlığınca 2022-2023’ten bugüne 5. sınıf Kurmanci dersi için okutulan kitaplardaki hikâye edici metinlerden oluşmaktadır. Elde edilen veriler betimsel analizle çözümlenmiş, sayısal verilerle ifade edilmiş, tablolar halinde sunulmuş ve yorumlanmıştır. Çalışmanın sonunda “Kurdî Kurmancî 5” ders kitabındaki hikâye edici metinlerin %66 oranında çocuk gerçekliğine uygunluk gösterdiği belirlenmiştir. Elde edilen bu sonuç, bu ilkeyi gözeten metinlerin yanında yeterince gözetmeyen metinlerin de yer aldığını, dolayısıyla incelenen Kurmanci ders kitaplarının çocuk gerçekliğini tam anlamıyla dikkate almadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk gerçekliği , 5. sınıf Kurmanci ders kitapları , hikâye edici metinler

Ji Alîyê Rastîya Zarokan ve Vekolandina Metinên Vegêranê yên di Pirtûka Dersa Kurmancî ya Pola 5an da

Öz

Armanca vê vekolînê, metinên vegêranê yên ku di pirtûka dersa kurmancî ya pola 5an da cih digirin ji alîyê ‘rastîya zarokan’ ve vekolandin e. Li gor vê armancê lihevhatina metinên vegêranê yên vê pirtûkê li jer-hêmanên rastîya zarokan ên bi navê xweza, pêdivî, bergeh, hewes û gerdûna ziman û fehma zarokan ve hatîye vekolandin. Ev vekolîn li gor yek ji çeşna rêbaza vekolîna çawanî (qualitative research methods) ya bi navê analîza dokumentan (document analysis) ve hatîye çêkirin. Materyala vê vekolînê ji metinên vegêranê yên di pirtûka dersa kurmancî ya pola 5an ya ku ji alîyê Wezareta Perwerdeya Neteweyî ve hatîye weşandin pêk tên. Daneyên ku hatine bidestxistin bi analîza teswîrî (descriptive analysis) ve hatine analîzkirin û bi daneyên jimarî ve hatine îfadekirin. Paşê ew bi tabloyan ve hatine pêşkêşkirin û şîrovekirin. Di dawîya vê vekolînê da rêjeya lihevhatina metinên vegêranê yên pirtûka dersa “Kurdî Kurmacî 5” li rastîya zarokan ji sedî
47 derketîye. Ev encama ku hatîye bidestxistin, nîşan dide ku rêjeya lihevhatina metinên vegêranê yên di pirtûka dersa kurmancî ya pola 5an da li rastîya zarokan di hin metinan da kêm mayê û di hin metinan da zêde ye lê belê di piranîya metinan da di rêjeyeke navîn da maye. Ev xal jî nîşan dide ku metinên vegêranê yên di pirtûka dersa kurmancî ya pola 5an da cih digrin yekser li gor rastîya zarokan nehatine amadekirin.

Anahtar Kelimeler

Rastîya zarokan , pirtûka pola 5. a Kurmancî , metnên vegêranê

Kaynakça

• Ackermann, E. (2004). The whole child development guide. Denmark: Lego Company. Bakırcıoğlu, R. (2012). Eğitim ve psikoloji sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bee, H. & Boyd, D. (2009). Çocuk gelişim psikolojisi. (Çev. Okhan Gündüz). İstanbul: Kaknüs Yayınları. Can, D. T. (2014). Çocuk edebiyatı kuramsal yaklaşım. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Cansız, A. M. (2014). Nitel veri toplama araçları. M. Metin. (ed.), Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (s. 337-371). Ankara: Pegem
• Cirhinlioğlu, F. G. (2010). Çocuk gelişimi ve ruh sağlığı, okul öncesi dönem. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Yayıncılık.
• Çer, E. (2014). Edebiyatta çocuk gerçekliği ve çocuğa görelik ilkelerinin incelenmesi, [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Ankara.
• Çer, E. (2016).Türkçe öğretiminde çocuğa görelik ilkesine uygun edebiyat yapıtlarının önemi. İlköğretim Online, 15(4). Doi: 10.17051/io.2016.22814
• Çiftçi, Ö. & Çeçen, M. A. (2007) İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 173, 39-49.
• Eroğlu, Z. D. (2016). Çocuk kitapları ve okuma alışkanlığı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(44), 105-115. Gökhan, B. & Bulut, K. (2024). Vekolînek li ser cureyên bêjeyan metinên di pirtûka dersa kurmancî ya pola heştem da. Kurdiyat, (10), 121-142
• Gökmen, B. (2017). Ödüllü çocuk edebiyatı yapıtlarının çocuk edebiyatının temel öğeleri bakımından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gönen, M. & Veziroğlu, M. (2013). Çocuk edebiyatının genel hedefleri. Mübeccel Gönen (Edt.). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Eğiten Kitap.
• İpşiroğlu, Z. (2013). Gelin çocuklar birlikte düşünelim. İzmir: Tudem Yayınları.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. NobelAkademik Yayıncılık. Kıbrıs, İ. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Kurt, Ş. (2024). Analîza metnên pirtûka kurdî (kurmancî) ya pola pêncem ji alîyê hînkirina şiyanewerîya xwendinê ve. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 16(01), 461-472
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB (2024). Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı (5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2012). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Yaşayan Diller ve Lehçeler Dersi (Kürtçe) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2015). Çocuk gelişimine giriş. Ankara.
• MEB. (2015). Türkçe Dersi (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2015). Genişletilmiş bir kaynak kitap nitel veri analizi (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev.). Pegem Akademi Yayınları.
• Miller, P. H. (2008). Gelişim psikolojisi kuramları. (Çev. Zeynep Gültekin). Ankara: İmge Kitapevi.
• Özdemir, E. (1983). Okuma sanatı: Nasıl okumalı, neler okumalı. İstanbul: Varlık.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Pegem Akademi Yayınları.
• Piaget, J. (2010). Çocuğun gözüyle dünya. (Çev. İsmail Yergüz). Ankara: Dost Kitapevi.
• Sahilli, Y. (2022). Aytül AKAL’ın romanlarında çocuk gerçekliği. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Senemoğlu, N. (2015). Gelişim, öğrenme ve öğretim, kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.
• Sever, S. (2023). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayıncılık.
• Şen, E. (2024). Çocuk edebiyatında kurmaca gerçeklik. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Şimşek, E. (2004). Çocukluk dönemi dini gelişim özellikleri ve din eğitimi. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/4 (Ağustos 2004): 207-220
• Şirin, M. R. (2016). Edebiyat ve çocuk edebiyatı, edebiyatın amacı ve işlevi. Türk Dili Dergisi, CX (780), 12-31
• TDK (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TÜBA (2011). Türkçe bilim terimleri sözlüğü. Ankara: Yeni Reform Matbaacılık.
• Yavuzer, H. (2012). Bedensel, zihinsel ve sosyal gelişimiyle çocuğunuzun ilk 6 yılı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yücel, C. (2024). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin çocuk gerçekliği açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Van.