Tüketici Güven Endeksi Ve Alt Bileşenlerinin İstikrarlılığı: Fourier Birim Kök Testlerinden Kanıtlar

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 1, 1 - 15, 01.07.2025

Atilla Aydın

Öz

Tüketici beklentileri, iktisadi değişkenlerle olan karşılıklı etkileşimi nedeniyle önem arz etmektedir. Günümüzde makroekonomik istikrarın kaynağı beklentiler olarak görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisi için tüketici güven endeksi ve alt bileşenlerinin yapısını ortaya koymaktır. Bu bağlamda endekslerin istikrarlılığının belirlenmesi hedeflenmektedir. Çalışmanın veri aralığı 2007-2025 yılları arasını kapsamakta olup aylık gözlem değerleri kullanılmıştır. Çalışmada yöntem olarak yumuşak kırılmaları dikkate alan Fourier fonksiyonlarına dayalı birim kök testleri uygulanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre tüketici güven endeksi serisi istikrarsız bulunmuştur. Alt endekslerden gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin ekonomik durum beklentisi ve genel ekonomik durum beklentisi serileri istikrarlı bir yapı sergilemektedir. Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu ve geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi serilerinin ise istikrarsız olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tüketici güven endeksi , İstikrar , Yapısal kırılma , Fourier fonksiyonları

Stability Of Consumer Confidence Index And its Subcomponents: Evidence From Fourier Unit Root Tests

Öz

Consumer expectations are important due to their interaction with economic variables. Today, expectations are seen as the source of macroeconomic stability. The aim of this study is to reveal the structure of the consumer confidence index and its subcomponents for the Turkish economy. In this context, it is aimed to determine the stability of the indices. The data range of the study covers the period between 2007 and 2025 and monthly observation values are used. In the study, unit root tests based on Fourier functions that take into account soft breaks are applied. According to the findings of the study, the consumer confidence index series is found to be unstable. Among the sub-indices, household economic situation expectation and general economic situation expectation series for the next 12 months exhibit a stable structure. Household's financial situation in the current period compared to the previous 12-month period and the intention to spend on durable consumer goods in the next 12-month period compared to the previous 12-month period were found to be unstable.

Anahtar Kelimeler

Consumer confidence index , Stability , Strucyural break , Fourier functions

Kaynakça

• Akerlof, G. A. & Yellen, J. L. (1985). Can small deviations from rationality make significant differences to economic equilibria?, American Economic Review, Vol. 75, 708-720.
• Arısoy, İ. (2012). Türkiye Ekonomisinde İktisadi Güven Endeksleri ve Seçilmiş Makro Değişkenler Arasındaki İlişkilerin VAR Analizi. Maliye Dergisi, 162, 304-315.
• Becker, R., Enders, W. & Lee, J. (2006). A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks, Journal of Time Series Analysis, 3(5): 381-409.
• Belliler, İ. S. & Demiralp, A. (2023). Tüketici güven endeksi, politika faizi ve Bist100 endeksi arasında Fourier nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Granger Nedensellik Sınamasında Yeni Yaklaşımlar içinde, 85-101.
• Canöz, İ. (2018). Borsa İstanbul 100 endeksi ile tüketici güven endeksleri arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Fiscaoeconomia, 2(1), 136-153.
• Carrion-i Silvestre, J.L., Kim, D. & Perron, P. (2009), GLS-based unit root tests with multiple structural breaks under both the null and the alternative hypothesis, Econometric Theory, 25/6, 1754-1792.
• Christopoulos, D. K. & León-Ledesma, M. A. (2010). smooth breaks and non-linear mean reversion: post-bretton woods real exchange rates, Journal of International Money and Finance, 29(6), 1076-1093.
• Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1979), Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Dickey, D.A. & Fuller, W.A.(1981), Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), ss.1057 1072.
• Güriş, B. (2019). A new nonlinear unit root test with fourier function. Communications in Statistics-Simulation and Computation, 48(10), 3056-3062.
• Friedman, F. (1956). The quantity theory of money: A restatement” in studies in the quantity theory of money, edited by M. Friedman. Reprinted in The Optimum Quantity of Money (2005), 51-67
• Hepsağ, A. (2021), Critical values for FADF and FKSS unit root tests (Model with a constant and a linear trend), Researchgate, https://www.researchgate.net/publication/352750116_Critical_Values_for_FADF_and_FKSS_Unit_Root_Tests_Model_with_a_constant_and_a_linear_trend
• Hsu, C. C., Lin, H. Y. & Wu, J. Y. (2011). Consumer confidence and stock markets: The panel causality evidence. International Journal of Economics and Finance, 3(6), 91-98.
• Kapetanios, G. (2005). Unit‐root testing against the alternative hypothesis of up to m structural breaks. Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123-133.
• Kapetanios, G., Shin, Y. & Snell, A. (2003). Testing for a unit root in the nonlinear star framework, Journal of Econometrics, 112, pp. 359-79.
• Kaya, L. (2020). Türkiye’de Tüketici güven endeksi ile döviz kuru arasındaki ilişki: Fourier fonksiyonları yaklaşımı. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 598-608.
• Keynes, J. M. (1936). The general theory of employment, interest and money. London: Macmillan (reprinted 2007).
• Kibar, G. S. (2024). Türkiye'de Asgari Ücret ve Tüketici Güven Endeksi İlişkisi. International Journal of Social Inquiry, 17(3), 549-562.
• Kruse, R. (2011). A new unit root test against ESTAR based on a class of modified statistics. Statistical Papers, 52, 71-85.
• Kurt, S. & Zengin, H. (2010). Beklentilerde rasyonellik ve yakın rasyonalitenin ekonometrik testi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1), 167-192.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P. & Shin, Y. (1992). Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root, Journal of Econometrics, 54, 159-178.
• Lee, J. & Strazicich, M.C. (2003), Minimum lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. The Review of Economics and Statistics 85(4), 1082-1089.
• Lee, J. & Strazicich, M.C. (2004), Minimum lagrange multiplier unit root tests with one structural break, Appalachian State University Working Papers, 4/17, 1-15.
• Loría, E. & Brito, L. (2004). Is the consumer confidence index a sound predictor of the private demand in the United States?. Estudios de economía aplicada, 22(3), 795-809.
• Lumsdaine, R. L. & Papell, D. H. (1997), Multiple trend breaks and the unit root hypothesis. The Review of Economics and Statistics. 79: 212-218.
• Muth, J. F. (1961). Rational expectations and the theory of price movements. Econometrica, Vol. 29, 315-35.
• Narayan, P.K. & Popp, S. (2010), A new unit root test with two structural breaks in level and slope at unknown time. Journal of Applied Statistics, 37(9), 1425-1438.
• Nelson, C. & Plosser, C. (1982), Trends and random walks in macroeconomic time series: some evidence and implıcations. Journal of Monetary Economics, (10), 139-169.
• Önem, H. B. (2022). Tüketici güven endeksi ve bazı BİST endeksleri arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 12-22.
• Perron, P. (1989). The great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Econometrica 57:1361-1401.
• Perron, P. (1997). Further evidence on breaking trend functions in macroeconomic variables, Journal of Econometrics, 80(2), pp.355-385.
• Phillips, P.C.B & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), ss.335 346.
• Ranjbar, O., Chang, T., Elmi, Z. M. & Lee, C. C. (2018). A new unit root test against asymmetric ESTAR nonlinearity with smooth breaks. Iranian Economic Review, 22(1), 51–62.
• Schmidt, P. & Phillips, P.C.B. (1992). LM tests for a unit root in the presence of deterministic trends. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 54(3), 257-287.
• Sollis, R. (2009). A simple unit root test against asymmetric STAR nonlinearity with an application to real exchange rates in Nordic Countries. Economic modelling, 26(1), 118-125.
• Sum, V. (2014). Effects of business and consumer confidence on stock market returns: Cross-sectional evidence. Economics, Management, and Financial Markets, 9(1), 21-25.
• Tekin, B. & Cengiz, S. (2018). Pay senedi piyasası ile tüketici güven endeksi arasındaki nedensellik ve eşbütünleşme ilişkileri: Borsa İstanbul’da bir uygulama. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(29), 3837-3847.
• Topçu, U. (2024). Tüketici güven endeksinin belirleyicileri: Türkiye Örneği. Parion Akademik Bakış Dergisi, 3(2), 67-83.
• Topuz, Y. V. (2011). Tüketici güveni ve hisse senedi fiyatlari arasindaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 53-65.
• Tunalı, H. & Özkan, İ. (2016). Türkiye’de Tüketici Güven Endeksi ve Tüketici Fiyat Endeksi Arasindaki İlişkinin Ampirik Analizi. Journal of Economic Policy Researches, 3(2), 54-67.
• TÜİK (2025a). Tüketici eğilim istatistikleri ve tüketici güven endeksi metaverisi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=ekonomik-guven-117&dil=1
• TÜİK (2025b). Tüketici güven endeksi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2025. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Ekonomik-Guven-117
• Usul, H., Küçüksille, E. & Karaoğlan, S. (2017). Güven endekslerindeki değişimlerin hisse senedi piyasalarina etkileri: Borsa İstanbul örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 685-695.
• Zivot, E. & Andrews, D. (1992), Further evidence on the great crash, the oil-price shock and the unit-root hypothesis. Journal of Business Economic Statistics. 10(3): 251- 270.