MAKEDONYA VE KOSOVA TÜRK AĞIZLARINDA ARKAİK ÖZELLİKLER

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 2, 125 - 136, 01.12.2016

Şirvan Kalsın

Öz

IV. yüzyıldan itibaren Balkanlara yerleşmeye başlayan Türk kavimleri, bölgede konuşulan diğer dillerle etkileşim içinde olmuşlardır. Rumeli Türkçesi ağızlarının Anadolu ağızları ve Türkiye Türkçesi ölçünlü diliyle arasındaki farklılıklar, bu etkileşim dolayısıyla çoğunlukla, yabancı dillerin etkisine bağlanmıştır. Oysaki ana gruptan ayrılan dil, ana dilin geçirmiş olduğu değişimi geçirmeyip arkaik biçimi koruyabilir. Bu durumu değerlendirirken tarihî dönem metinlerinin de incelenmesi gerekir. Çalışmada Batı Rumeli Türk ağızları içinde değerlendirilen Makedonya ve Kosova Türk ağızlarının korumuş olduğu arkaik özellikler, tarihî dönem metinleriyle tanıklanmış, değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

MakedonyaTürk ağzı, Kosova Türk ağzı, arkaik özellik

Archaic Features in Macedonia and Kosova Turkish Dialects

Öz

In the historical process, various Turkish tribes that began to settle in Balkans from the 4th century were in interaction with other languages spoken in the region. Because of this interaction, the differences between Rumeli Turkish dialects and Anatolian dialects and standart Turkish language is connected to the effect of majority of foreign languages. However, the language seperated from the main group may not change so as the main language, by the way maintain its archaic form. While evaluating this situation, historical texts should also have been examined. The archaic features that are protected by the Macedonian and the Kosova Turkish dialects, which are evaluated within west Rumeli Turkish dialects are examined and examplified in the study with historical texts

Anahtar Kelimeler

Macedonian Turkish dialect, Kosova Turkish dialect, archaic features

Kaynakça

• Arat, Reşit Rahmeti (1992). Atabetü’l-Hakayık. Ankara: TDK.
• Başdaş, Cahit (2003). Anadolu ve Kosova Türk Ağızlarında g>c, k>ç Değişmeleri, TDAY-Belleten 1999/I-II, Ankara: TDK Yay., s..1-8.
• Brendemoen, Bernt (2008). Anadolu Ağızlarında Sözdizimi Üzerine Bir Not. Turkish Studies, Volume 3/3, Spring 2008:166-175.
• Clauson, Gerard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteent- Century Turkish. Oxford: At the Clarendon Press.
• Çayırlı, Necati (2007). Günümüz Makedonya Türkleri. Balkanlar El Kitabı, Cilt:2, Vadi&Karam Yayıncılık.
• Dallı, Hüseyin (1991). Kuzeydoğu-Bulgaristan Türk Ağızları Üzerine Araştırmalar. Ankara: TDK Yay.
• Dilçin, Cem (1991). Mesud Bin Ahmed Süheyl ü Nev-Bahar İnceleme- Metin-Sözlük. Ankara: Atatürk Kültür Bilim Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Eckmann, Janos (1962). Kumanova (Makedonya) Türk Ağzı. Nemeth Armağanı. Haz: J. Eckmann-A.S. Levend-M. Mansuroğlu, Ankara: TDK Yay., s.111-144.
• Eckmann, Janos (1988). Dinler Makedonya Türk Ağzı. TDAY-Belleten 1960, Ankara: TDK Yay., s. 189-204.
• Ergin, Muharrem (1997). Dede Korkut Kitabı II İndeks-Gramer. Ankara: TDK Yayınlar.
• Gülensoy, Tuncer (1993). Rumeli ağızlarının Ses Bilgisi Üzerine Bir Deneme Üniversitesi Yay. Kayseri: Erciyes
• Günşen, Ahmet (2009 ). Dil Etkileşimi Açısından Makedonya ve Kosova Türk Ağızları.Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri (25-30 Mart Şanlıurfa), TDK Yay. Ankara, s. 259-282.
• Hafız, Nimetullah (1999). Kosova Türk Ağızlarında Sırp ve Arnavut Dilinin Etkisi. 3. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı 1996 (Bildiriler), Ankara: TDK Yay., s. 5179523.
• Hasan, Hamdi (1997). Makedonya ve Kosova Türklerince Kullanılan Atasözleri ve Deyimler. Ankara: TDK Yay.
• Hazai, Györgi (1960). Rodop Türk Ağızları. VIII. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler 1957, Ankara: TDK Yay. S. 127-130.
• Hazai, Györgi )1988) Rumeli Ağızlarının Tarihi Üzerine. TDA -Belleten 1969, Ankara:TDK Yay. s. 205-211.
• İmer, Kamile (1997). Türkçe ve Lazca Konuşan İki Dillilerde Kod Değişimi. VIII. Uluslararası Türk Dil Bilimi Konferansı Bildirileri, 7-9 Ağustos 1996, Haz. Kamile İmer, N. Engin Uzun, Ankara, s. 275-283.
• Kalsın, Şirvan (2008). Tarihî Türk Lehçelerinde Küçültme. VI. Uluslararası Türk Dil Kurultayı, 20-25 Ekim 2008 Ankara.
• Kalsın, Şirvan (2009). Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Rumeli Ağızları. XVII. Uluslar arası KIBATEK Edebiyat Şöleni (Balkanlar Türk Edebiyatı ve Kültürü), 13-18 Ağustos 2009, Prizren, Kosova.
• Kalsın, Şirvan (2013). Harezm Türkçesi Grameri -İsim-. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Zeynep Korkmaz (1975). Eski Türkçedeki Oğuzca Belirtiler. Birinci Türk Dili Bilimsel Kurultayı 1972, Ankara. s.433-446.
• Korkmaz, Zeynep (1987). Anadolu Ağız Araştırmalarına Toplu Bakış. Beşinci Milletler Arası Türkoloji Kongresi, İstanbul, 23-28 Eylül 1985), Tebliğler I, Türk Dili Cilt 2, İstanbul Üniversitesi Yay., s. 899-109.
• Molova, Mefküre (1999). Balkanlardaki Türk Ağızlarının tasnifi. TDAY- Belleten 1996, Ankara: TDK Yay. s.167-176.
• Özkan, Fatma-Musa, Bağdagül (2004) .Yabancı Dillerin Türk Söz Dizimi Üzerindeki Etkisi. Bilig, Yaz/2004, Sayı: 30, s.5-139.
• Öztopçu, Kurtuluş (1989). Munyatu’l-GhuzÀt A 14th-Century Mamluk- Kipchak Military Treatise. Harvard: Harvard University Office of the Universitiy Publisher.
• Piliçkova, Sevim (1996). Nasradin Hoca And Itar Pejo-Spiritual Twins. Skopje: Institute of Folklore. Makro Cepenkov”Skopje Special Edition, Volume 24.
• Yusuf, Süreyya (1975). Prizren Türkçesinin Cümle Yapısı. Çevren (Priştine), V/13, s. 61-68.