KKTC Konaklama Sektöründe Çalışan Türk ve Yabancı Uyruklu İş Görenlerin İş Tatmini Bakımından Farkları: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Bir Uygulama

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 2, 29 - 51, 28.12.2020

Bulent Ozer , Leyla Öner

Öz

Konaklama sektöründe rekabet yoğunlaştığından işletmeler işgörenlerin iş tatminini arttırarak, hizmetin kalitesini iyileştirmeye çalışmaktadır. Hizmet kalitesinin belirleyen çalışanların iş tatmin düzeyini ölçmek amacıyla yapılan bu çalışmada, yüz yüze anket tekniği ile bu sektörde çalışan 450 işgörenle görüşülmüştür.
Bu araştırmada, ülkemizde de sıkça kullanılan Minnesota İş Tatmin Ölçeği (MSQ, 1967)’den yararlanılmıştır. Elde edilen bulgular iş tatminine ilişkin içsel, dışsal ve genel faktör algılarının uyruk, cinsiyet, kıdem, medeni durum, öğrenim düzeyi ve turizm eğitimi gibi değişkenler bakımından farklılıkları incelenmektedir.
Sonuçta, göze çarpan en önemli bulgunun işgörenlerin dışsal ve genel iş tatmin düzeylerinin “uyruk” değişkenine göre istatistiki açıdan anlamlı bir fark gösterdiği, içsel iş tatmin düzeyinin uyruk değişkenine göre fark göstermediğidir. Bu sebeple, gruplar arasında bu farklılığa sebep olanın hangisi olduğunu anlamak için ilgili verilere Post Hoc Testi uygulanmıştır. Test sonucu incelendiğinde T.C. ve KKTC uyruklu katılımcıların iş tatmini bakımından önemli ölçüde benzeştiği belirlenmiştir. Bu durum, bu iki ülke uyruklularının iş koşullarını algılama karakteristikleri bakımından bir farklılık göstermediği anlamına gelebilir. Öte yandan, T.C. ve KKTC uyruklular ile yabancı uyruklu çalışanlar arasında iş tatmini bakımından bazı önemsiz farklara rastlanmıştır.
Diğer bulgulardan işgörenlerin içsel, dışsal ve genel iş tatmin düzeyleri bakımından cinsiyet, medeni durum, kıdem, eğitim durumu ve turizm eğitimi değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermediği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş Tatmini, işgören uyrukları, Minnesota (MQS) iş tatmin ölçeği

Kaynakça

• Akbudak, N. (2013). Konaklama İşletmelerinde Çalışanların İş Tatmini, Motivasyonları ve Demografik Faktörleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Bir Oteller Grubu Bünyesindeki 5 Yıldızlı Zincir Otel İşletmelerine Yönelik Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı, Antalya.
• Akıncı, Z. (2002). Turizm Sektöründe İş gören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (4), 1- 25.
• Aksu, N. (2012). İş Tatmininin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Polis Bilimleri Dergisi,14 (1), 59-79.
• Alsat, O. Ç. (2016). “Çalışan Motivasyonunu Etkileyen Faktörlerin İş Tatminine Etkisinin Belirlenmesine Yönelik Bir Uygulama”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bilim Dalı, Konya.
• Baycan, F.A. (1985), Farklı Gruplarda Çalışan Gruplarda İş Doyumunun Bazı Yönlerinin Analizi, Bilim Uzmanlığı Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Bilgiç, R. (1998). The Relationship Between Job Satisfaction and Personal Characteristics of Turkish Workers. Journal of Psychology, 132(5), 549-558.
• Blegen, M. A. (1993). Nurses' Job Satisfaction: A Meta-Analysis of Related Variables. Nursing Research ,42(1), 36-41.
• Brush, D.H., Moch, M.K. and Pooyan, A., (1987). Individual Demographic Difference and Job Satisfaction. Journal of Occupational Behaviour, 8(2), 139-156.
• Chambers, J.M. (1999). The Job Satisfaction of Managerial and Executive Women. Revisiting
• Clark, A.E. (1997). Why are Women So Happy At Work? Labour Economics, 4(4), 341-372.
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E. (2015), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. (8. Baskı) Sakarya, Sakarya Kitabevi.
• Çarıkçı, G.H. (2000). Çalışanların iş tatminlerini etkileyen kişisel özellikler – süpermarket çalışanları üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 5 (2), 155-168.
• Davis, G. (2004). Job Satisfaction Survey Among Employees in Small Businesses. Journal of Small Business and Enterprise Development, 11(4), 495-503.
• Devlet Planlama Örgütü (DPÖ) (2018), Makroekonomik ve Sektörel Gelişmeler, Başbakanlık, Lefkoşa, KKTC.
• Ekşici, Ş. (2009). Kurum ve Kuruluşlarda Psikolojik Taciz (Mobbing) Eylemleri ve Çalışanların Motivasyonu Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, Konya.
• George, J.M., Jones, G.R. (2008). Understanding and Managing Organizational Behavior. (Fifth edition), Pearson/Prentice Hall, New Jersey.
• Gündoğan, T. (2010). İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık: Bir İnsan Kaynakları Bölümünde Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
• Hulin, C.L., Smith, P.C. (1964). Sex Differences in Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 48(2), 88-92.
• İslamoğlu H., Alnıaçık Ü. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Beta Yayınları, İstanbul.
• Kaliski, B. S. (2007). Encyclopedia of Business and Finance. (2nd ed.) Detroit: Thompson Gale
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve Amos Uygulamalı Nicel-Nitel Karma Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği. Birinci Basım, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kardaş, S. (2016). Konaklama İşletmelerinde Çalışan Personelin İş Tatmin Düzeyleri ile Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Anabilim Dalı.
• Keser, A. (2005). İş Doyumu Yaşam Doyumu İlişkisi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. Kocaeli Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkiler Bölümü Çalışma ve Toplum Dergisi, 4, 77-96.
• KITOB (2018, Aralık). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Girne Bölgesinde Bulunan 5 ve 4 Yıldızlı Hotellerde Çalıştırılan ve İstihdam Edilen Yerli, Yabancı ve 3 Sınıf Uyruklu Personellerin Otellere Göre Dağılımı. Kıbrıs. Erişim Tarihi Kasım, 2018.
• Loscocco, K.A. (1990). Reaction to Blue Collar Work, Work and Occupations. An International Sociological Journal, 17(2), 152-177.
• Luthans, F. (2010). Organizational Behavior (12th ed.). USA: McGraw-Hill, Inc.
• Miner, J.B. (1992). Industrial- Organizational Psychology. McGraw-Hill Int, Singapore
• Mowday, R. T., Steers, R. M., Porter L. W. (1979). The Measurement of Organizational Commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247
• Okpara, J.O. (2004). Personal Characteristics as Predictors of Job Satisfaction: An Exploratory Study of IT Managers in a Developing Economy. Information Technology and People 17 (3), 327-338.
• Poon, J. M. L. (2004). Effects of Performance Appraisal Politics on Job Satisfaction and Turnover Intention. Personel Review, 33(3), 322–334.
• Robbins, S. P., ve Judge, T.A. (2015). Örgütsel Davranış. (İnci Erdem, Çev.), 14. Basımdan Çeviri Ankara: Nobel yayın.
• Ronen, S. (1978), Job Satisfaction and the Neglected Variable of Job Seniority. Human Relations, 31(4), 297-308.
• Sauser, W.I., York, C.M. (1978). Sex differences in job satisfaction: A Re-Examination. Personnel Psychology, 31(3), 537-547.
• Schoderbek, P.P., Cosier R.A., Aplin J.C. (1991). Management, Harcourt Brace Jovanovich Publishers. USA
• Spector, P.E. (1985). Measurement of Human Service Staff Satisfaction. Development of The Jop Satisfaction Survey. American Journal of Community Pschology, 13, 693-713.
• Schultz, D. P., Schultz S.E., (1998). Psychology and Industrial Today: An Introduction to Industrial and Organizational Psychology. (4th ed.), New York: Macmillan Publishing Company
• Şahin, A. (2004). Yönetim Kuramları ve Motivasyon İlişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 554-547.
• Toker, B. (2006). Konaklama İşletmelerinde İş gören Motivasyonu ve Motivasyonun İş Doyumuna Etkileri: İzmir’deki Beş ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik bir Uygulama, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, İzmir.
• Toker, B. (2007), Demografik değişkenlerin iş tatminine etkiler: İzmir’deki beş ve dört Yıldızlı otellere yönelik bir uygulama, Dokuz Eylül. Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim. Dalı, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1), 92-107.
• Ugboro, I., Obeng, K. (2000). Top Management Leadership, Employee Empowerment, Job Satisfaction, and Customer Satisfaction in Total Quality Management Organizations. An Empirical Study, Jounal of Quality Management, 5 (2), 247-272.
• Voydanoff, P. (1980). Percieved Job Characteristics and Job Satisfaction Among Men and Women. Psychology of Women Quarterly, 5 (2), 177-185.
• Weiss D. J., Davis R. V., England G. W., Lofquist L. H. (1967), Manuel For Minnesota Satisfaction Questionnaire, USA: Universty of Minnesota.
• Yelboğa, A. (2007), Bireysel demografik değişkenlerin iş doyumu ile ilişkisinin. Finans sektöründe incelenmesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 1–16.
• Yıldız, B. (2010). Herzberg’in Çift Faktör Kuramı Açısından İlköğretim I. Kademe Öğretmenlerinin Motivasyon Düzeylerinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, İşletme Bilim Dalı, İstanbul.
• Zikmund, W.G., Babin, B.J., Carr, J.C, Griffin, M. (2010). Business Research Methods. (Eight Edition) South-Western, Cengage Learning