İki Dillilik Bağlamında Arapça Tümcelerde Türkçe Tümceiçi Kod Değiştirimi: Mardin Örneği

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 79 - 87, 30.12.2021

Şeyhmus Ataş

Öz

Türkiye’de Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Mardin ili, birçok farklı etnik, dinsel grubun birlikte yaşadığı bir şehirdir. Bu birliktelik, birtakım etkileşimleri beraberinde getirmiştir. Bu etkileşimlerin başında dil gelmektedir. Türkçe, Kürtçe, Arapça, Süryanice; Mardin’de konuşulan diller arasındadır. Yörede önemli sayıda bir topluluk; çok dilli olmakla beraber, bu dillerin tamamına ya da bir kısmına hakimdir.
Çalışmada yöredeki çok dilliliğin bir sonucu olarak gelişen kod değiştirimi olgusu ele alınmıştır. Literatür taraması yapılmış, dilsel kullanımlar gözlenmiş ve sunulmuştur.
Çalışmada ana dili Arapça olan iki dilli/çok dilli bireylerin Türkçe isim, sıfat ve eylemsileri çeşitli biçimlerde kullandıkları gözlenmiştir. Örnekler tümce içi kod değiştirimleri olarak ele alınmış ve sınıflandırılmıştır. Türkçe ifadeler, Arapça biçimbirimsel yapıya uydukları gibi bağımsız bir biçimde de kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tümceiçi Kod Değiştirimi, Mardin, Arapça, Türkçe

Kaynakça

• Dilts, R. (2009). Dil İllüzyonları: Kelimelerin Büyüsüyle Mutluluğa Ulaşmak. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Eker, S. (2007). Toplum-Dilbilim, Dil Planlamaları ve Kamu Mensuplarının Dil Kullanımları. Gazi Türkiyat , 127-135.
• Grosjean, F. (1996). Living With Two Languages and Two Cultures. Cambridge University Press, 1-15.
• Gürkan, N. (2004). Arapçada "El" Takısı ve Fonksiyonları. Ekev Akademi Dergisi , 357-374.
• İmer, K. (1990). Dil ve Toplum. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• İmer, K. (1997). Türkçe-Lazca Konuşan İkidillilerde Kod Değiştirimi. VIII.Uluslarası Türk Dilbilimi Konferansı Bildirileri (s. 275-283). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• İmer, K., Kocaman, A., & Özsoy, S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. (E. Kocabıyık, Dü.) İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Jastrow, O. (2005). Anatolian Arabic. Brill , 67-147.
• Joshi, A. K. (1982). Processinh Of Sentences With Intra-Sentential Code-Switching. Coling 82 (s. 145-150). Amsterdam: North-Holland Publishing Company.
• Külebi, O. (1997). Dilbilim ve Dil Felsefesinde Bir Dönüm Noktası: Noam Chomsky. Dilbilim Araştırmaları Dergisi , 76-81.
• Lipski, J. M. (2014). Spanish-English code-switching among low-fluency bilinguals:Towards an expanded typology. Sociolinguistic Studies , 23-55.
• Myers-Scotton, C. (2005). Uniform structure: Looking beyond the surface in explaining codeswitching. Rivista di Linguistica , 15-34.
• Poplack, S. (1980). Sometimes I will Start a sentence in Spanish Y Termino En Espanol: Toward a Typology of Code Switching. Mouton de Gruyter , 581-618.
• Qasim, A., & Qasim, Z. (2014). A Case Study of Code Switching in Trilingual Conversations. Research on Humanities and Social Sciences , 180-184.
• Ruhlen, M. (2012). Dilin Kökeni: Geçmişe ve Geleceğe Bakış. Dil Araştırmaları , 167-182.
• Şayır, M. (2017). Mardin Arapça Diyalekti. İstanbul: Akdem Yayınları.
• Soykan, Ö. N. (2006). Felsefe ve Dil: Wittgenstein üzerine bir araştırma. İstanbul: MVT Yayıncılık.
• TDK. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• Thomason, S. G. (2001). Language Contact. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multililingual .
• Vardar, B. (1998). Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. İstanbul: Multilingual.
• Wei, L. (2006). İntra-Sentential Code Switching as Conceptual Projection of Lemmas in the Bilingual Mental Lexicon. Journal of Cognitive Science , 149-179.
• Yılmaz, G. K. (2014). İlya Topoyev'in Öykülerinde Kod Değiştirme. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi , 208-234.
• Zirker, K. A. (2007). Intrasentential vs. Intersentential Code Switching in Early and Late Bilinguals. Brigham: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.