KORUNMAYA MUHTAÇLIK OLGUSU VE TARİHSEL GELİŞİM SÜREÇLERİNİN SOSYOLOJİK BİR DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 199 - 217, 31.12.2022

Hakkı Kalaycı

Öz

Tarihsel gelişim süreçleri açısından incelendiğinde anlaşılmaktadır ki her toplumun kendine özgü oluşturduğu birtakım kurumlar ve bunlara özgü modeller vardır. Toplumda var olan her sosyal kurumun ortaya çıkması, gelişmesi ve modern anlamda var olan yeni birtakım kurumlara öncülük etmesi uzun bir tarihi sürecin sonucudur. Bütün sosyal kurumların tarihi, o toplumun yaşamış olduğu geçmiş tecrübelere ve uygulamalara dayanmaktadır. Zaten bir toplumsal kurumun işlevsel bir sürekliliğe sahip olarak içinde doğduğu topluma mâl olması, tarihsel kökenleri itibarıyla geçmişte kazandığı tecrübe ve o toplumun sosyokültürel yapısından beslenmesi ile doğru orantılıdır. Bu anlamda her toplumun kendine özgü yapısı içerisinde geliştirdiği uygulamalar çok çeşitlidir. Her toplumsal kurum içinde doğduğu toplumun sosyal yapısına uygun olarak meydana gelmiş ve o toplumun içinde kendini var edebilmiştir. Bu anlamda farklı kurumsal yapıların ortaya çıkması, toplumsal yapıların farklığından kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada da günümüz toplumlarında çeşitli formlarda var olan bir takım yardımlaşma kurumlarının geçirmiş olduğu çeşitli tarihsel aşamalar anlaşılmaya çalışılacaktır. Özellikle de toplumsal ve tarihsel olarak sosyal hizmet kurumlarından korunmaya muhtaç çocukların toplumsal tarihsel olarak kurumsal bakımının geçirmiş olduğu aşamalar üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Korunmaya muhtaçlık, dışlanma, yetim çocuklar, sosyal dışlanma, toplumsal yapı

Destekleyen Kurum

yok

A SOCIOLOGICAL EVALUATION OF THE NEED FOR PROTECTION AND HISTORICAL DEVELOPMENT PROCESSES

Öz

When examined in terms of historical development processes, it is understood that each society has some institutions and models specific to them. It is the result of a long historical process that every social institution existing in society emerges, develops and leads some new institutions that exist in the contemporary sense. The history of all social institutions is based on the very old experiences and practices of that society. The fact that a social institution has a functional continuity and belongs to the society in which it was born is directly proportional to the experience gained in the past due to its historical origins and its nourishment from the cultural structure of that society. In this sense, the practices developed by each society within its unique structure are very diverse. Every social institution has formed in accordance with the social structure of the society in which it was born and has been able to exist in that society. In this sense, the emergence of different institutional structures is due to the difference of social structures. In this study, it will be tried to understand the various historical stages that a number of mutual aid institutions, which exist in various forms in today's societies, have gone through. In particular, the social and historical stages of institutional care of children in need of protection from social service institutions will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Need for protection, exclusion, orphaned children, social exclusion, social structure

Kaynakça

• Akol, O. (1950). Kimsesiz Çocuklar. Ankara: Örnek Matbaası, s. 68.
• Ballar, S. (1998). Türk Hukukunda Sosyal Hizmetler ve Çocuklar. İstanbul: Cem Ofset.
• Bilgin, B. (1997). Yetim ve Kimsesiz Çocuklarla İlgili Tesis Kurmanın ve Yaşatmanın Önemi. Diyanet İlmi Dergi, C:33, S:3, Temmuz-Eylül
• Canan, İ. (1991). Vakıfların Çocuğun Korunmasına Yönelik Fonksiyonel Yapıları. Aile ve Toplum Dergisi, Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Dergisi, 1(2), 56-62.
• Cılga, İ. (1986). Korunmaya Muhtaçlık Olgusunun Sosyolojik Analizi. Cumhuriyet Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:7, s.31-45.
• Çavuşoğlu, T. (1995). Sosyal Hizmetlerin Yakın Tarihinden Sayfalar, Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu Yaprakları 1917-1983. Ankara: Sabev Yayınları.
• Doğan, M. S. (1999). Sosyal Tarih Açısından Osmanlılarda Sosyal Güvenlik Kurumları (Osmanlı Devleti’nin 700. Kuruluş Yılı Anısına), Sakarya Üniversitesi Basımevi, Yayın No:41, Sakarya.
• DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (1991), "Sosyal Güvenlik Hizmetlerinin Rasyonalizasyonu", VI. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ö.İ.K. Raporu, D.P.T. Yayını, Ankara.
• Enç, M., Doğan Ç. ve Özsoy Y. (1975). Özel Eğitime Giriş, Ankara: Kalite Matbaası, Aktaran: Necla TUZCUOĞLU, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, “Korunmaya Muhtaç Çocukların öğrenim Problemleri”, Ankara, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ağustos 1989, s.11.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji (Cemal Güzel, Çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gökçe, B. (1971). Memleketimizde Cumhuriyet Döneminde Kimsesiz Çocuklar Sorunu ile İlgili Tutumun Sosyolojik Mukayeseli Tahlil ve İzahı. Ankara: Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Güreşsever, G. (2004), ‘İstanbul Tıp Kurultayı’, 25-30 Eylül 1977, İstanbul, ss. 14-22, Aktaran: Seyyar Ali, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla Sosyal Bakım, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Genel Müdürlüğü, Genel Yayın No: 44, Kilim Matbaacılık, İstanbul, s.28.
• İpek, N. (1994). Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri (1877-1890). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Jersild, A. (1978). Çocuk Psikolojisi (Gülseren Günçe, Çev.). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Kocacık, F. (1984). Korunmaya Muhtaç Çocuklar Sivas Kız ve Erkek Yetiştirme Yurtları- I. C.Ü.F.E.F. Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 2, Dilek Matbaası, Sivas, s.87-121.
• Kocacık, Faruk (1984), Korunmaya Muhtaç Çocuklar Sivas Kız ve Erkek Yetiştirme Yurtları- II, Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:3, Kasım, Dilek Matbaası, Sivas.
• Koçu, R. E. (1974). Darülaceze (1895-1974). İstanbul: Darülaceze’ye Yardım Derneği.
• Kut, S. (1988). Sosyal Hizmet Mesleği; Nitelikleri, Temel Unsurları, Müdahale Yöntemleri. Ankara,
• Okay, C. (1999). Belgelerle Himaye-i Etfal Cemiyeti (1917-1923). İstanbul: Şule Yayınları.
• Okur, Y. (1996). Darüleytamlar. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, On dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Öğülmüş, S. (1991). Yetiştirme Yurtları, Türk Aile Ansiklopedisi. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Seyyar, A. (2004). Teorik ve Pratik Boyutlarıyla Sosyal Bakım. İstanbul: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Şeker, M. (1991). İslamda Sosyal Dayanışma Müesseseleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Türk Ansiklopedisi (1964), ‘Darüşşafaka’, Ankara, C.XII).
• Yediyıldız, B. (1982). Vakıf Müessesesinin 18. Asır Türk Toplumundaki Rolü. Vakıflar Dergisi, Sayı:14, s.5.
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2828&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5) Er. Tar. 08.09.2022