HALKBİLİMSEL METAETİK KURAM VE KAZILIK KOCA OĞLU YİGENEK BOYU’NUN ETİK ÇÖZÜMLEMESİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 103 - 129, 31.12.2021

Sacide Çobanoğlu

Öz

İnsanlığın uygarlığa ulaşma, medeniyete kavuşma çabası, onun tarih sahnesine çıktığı ilk andan itibaren başlamış ve günümüze kadar ulaşmıştır. İnsanlığın bu çabası bir anlamda, onun hayat felsefesinin doğrusal uzantısı durumundadır. Bu hayat felsefesinin içeriği, yeni teknolojik bulgular ve kullanıma sunulan yeni teknolojik aletlerin yanı sıra aslında insanın ruhsal yönünü ifade eden sözlü anlatımlarını masallarını, hikâyelerini, fıkralarını, bilmecelerini ve bu anlatıların gerçekte anlatılma nedeni olan insanın ruh dünyasındaki karşılıklarını, etik değerlerini de kapsamaktadır. Günümüz teknolojisi içinde insanın etik değerlerinden süratle kopmaya başladığını fark eden toplumlar, bu çok tehlikeli duruma karşı önlem almak amacıyla harekete geçerek halen felsefe alanının bir alt disiplini kabul edilen etik alanında çalışmalar yapmaya
başlamışlardır. Gerçekte etik alanı halkbiliminin araştırma alanlarından biridir. Bugüne kadar yanlış bir algıyla etik alanının felsefenin ya da ilahiyatın araştırma alanlarından biri olduğu yolundaki kanaatin yapılacak disiplinlerarası çalışmalarla değiştirilmesi gerekmektedir. Bir toplumun etik anlayışının ortaya konmasında halkbiliminin tartışmasız önemi vardır. Günümüz Türk toplumunda kaybedilen etik değerlerin hatırlanması, yeni nesillere kazandırılması ve etiğin halkbiliminin araştırma alanlarından biri olarak alana dâhil edilmesini sağlamak amacıyla disiplinlerarası bir çalışma yaparak Dede Korkut Kitabı’ndaki olumlu ve olumsuz etik değerlerin etik indeksini hazırlamış bulunuyoruz. Bu çalışmamızda Kazılık Koca Oğlu Yigenek Boyu’ndaki olumlu ve olumsuz etik değerleri inceleyeceğiz. Çalışmanın konusu; Kazılık Koca Oğlu Yigenek Boyu’nda Türk kültürünün ayrılmaz bir parçası olan toplumsal etik değerlerlerin, halkbiliminde yeni bir kuram olarak ortaya koyduğumuz Halkbilimsel Metaetik Kuram ve kuramın çalışma yöntemi olarak geliştirdiğimiz Halkbilimsel Temellendirme Metaetiksel Çözümleme yöntemiyle tespit edilmesi ve etik değerlerdeki halk fikirlerinin buna bağlı olarak halk felsefesinin ortaya konmasıdır. Çalışmamızda, Türk toplumunun etik algısının ortaya çıkışına kaynaklık eden halkbilimsel anlamda halk fikirleri, metaetiksel anlamda önermeler ortaya konularak Halkbilimsel Metaetik Kuramın anlatılara uygulanması noktasında örnek bir çalışma yapmak
amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Halkbilimi, metaetik, kuram, temellendirme, çözümleme

The Metaethics Theory of Folkloristics and Analysis of The Son of Kazılık Koca Yigenek

Öz

The effort of humanity to reach civilization, to reach civilization, started and ended from the first moment it appeared in its history. In a sense, this effort of humanity is the summary of the test in his life. The narratives of this life, its new descriptions and detailed narratives about all of its content, their stories, the invocations that will be told while telling their stories, the invocations that will not be told, their narratives about ethics are told. Societies, realizing that people are rapidly breaking away from their ethical values in today’s technology, have started to work in the field of ethics, which is still considered a sub-discipline of philosophy, by taking action to take precautions against this very dangerous situation. In fact, the field of ethics is one of the research fields of folklore. The misconception that ethics is one of the research areas of philosophy or theology needs to be changed with interdisciplinary studies. Folklore has an indisputable importance in revealing the ethical understanding
of a society. We have prepared the ethical index of positive and negative ethical values in the Book of Dede Korkut by conducting an interdisciplinary study in order to remember the ethical values lost in today’s Turkish society, to bring them to new generations and to include the ethical field as one of the research areas of folklore. In this study, we will examine the positive and negative ethical values in Kazılık Kocaoğlu Yigenek Boyu. The subject of the study; In Kazılık Kocaoğlu Yigenek Tribe, social
ethical values, which are an integral part of Turkish culture, are determined by the Folklore Metaetic Theory, which we have put forward as a new theory in folklore, and the method of Folklore Justification and Metaethic Analysis, which we have developed as the working method of the theory, and the folk ideas in ethical values are
accordingly analyzed in folk philosophy. is to be revealed. In our study, it is aimed to make an exemplary study at the point of applying the Folklore Metaetic Theory to the narratives by putting forward the folk ideas in the folklore sense and the propositions in the metaethical sense, which are the source of the emergence of the ethical perception of the Turkish society.

Anahtar Kelimeler

Folklore, metaethics, theory, grounding, analysis

Kaynakça

• Cevizci, Ahmet. (2002). Etiğe Giriş. Ankara: Engin Yayıncılık.
• _______. (2015). Etik Ahlâk Felsefesi. Ankara: Say Yayınları.
• Çobanoğlu, Özkul. (2000). Geleneksel Dünya Görüşü veya Halk Felsefesinin Halkbilimi Çalışmalarındaki Yeri ve Önemi Üzerine Tespitler. Milli Folklor, 45, 12-14.
• _______. (2015). Halk Bilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Çobanoğlu, Sacide. (2018). Sözlü Edebiyat ve Anlatım Tutumu. Ankara: Akçağ Yayınları.
• _______. (2020). Halkbilimsel Açıdan Türk Dünyası Sosyokültürel Bağlamında Etik ve Metaetik. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi. 5, 47-168.
• _______. (2021a). Halkbilimi Bağlamında Dede Korkut Hikâyeleri’nin Halk Felsefesi ve Metaetiksel Çözümlemesi: İnceleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi C-I. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• _______. (2021b). Halkbilimi Bağlamında Dede Korkut Hikâyeleri’nin Halk Felsefesi ve Metaetiksel Çözümlemesi: İnceleme. C-II. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• _______. (2021c). Halkbilimsel Bakış Açısı ve Disiplinlerarası Bir Yaklaşımla Halkbilimi Etik ve Metaetik İlişkisi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 9 (26), 402-418. Onart, Adnan. (1976). Ahlâk Felsefesinde Doğalcılık Nedir?. Felsefe Arkivi, 0 (20), 79-97.
• Özlem, Doğan. (2015). Etik Ahlâk Felsefesi. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• Tepe, Harun. (2011). Etik ve Metaetik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.