Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Londra Konferansı (21 Şubat 1921-12 Mart 1921)

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 24, 245 - 267, 27.04.2018

Erkin Akan

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.419271

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma, Osmanlı
Devleti ile İtilaf hükümetleri arasında, 10 Ağustos 1920’de imzalanmış olan Sevr
Barış Antlaşması’nın bazı maddelerinin yeniden düzenlenmesi için Londra’da 21
Şubat-12 Mart 1921 tarihleri arasında toplanmış olan Londra Konferansı
görüşmelerini Osmanlı Arşivi belgeleri üzerinden incelemeyi ve değerlendirmeyi
amaçlar. Sevr Barış Antlaşması, Osmanlı Devletini mali, iktisadi, askeri
alanlarda denetim altına alarak; onun, egemen bir devlet olmasına izin
vermeyen, aynı zamanda, devletin sınırlarını daraltan bir antlaşmadır. Sevr’in
imzasından kısa bir süre sonra, bu antlaşmanın uygulanmasının mümkün olmadığı
ortaya çıkmıştır. Sevr’in uygulanmayacağının ilk belirtisi, Büyük
Millet Meclisine bağlı orduların, Doğu Anadolu’da Ermenistan’a karşı başarı
gösterip Ermenistan ile Büyük Millet Meclisi Hükümetleri arasında 2/3 Aralık
1920’de Gümrü Antlaşması’nın imzalanmasıdır. İkinci belirti, Sevr’in
uygulanması için baskı aracı olarak kullanılan Yunan askeri hareketinin, 10
Ocak 1921’de I. İnönü Muharebesi ile durdurulmasıdır. İtilaf Devletleri, bu iki
gelişmeden sonra, Sevr’in bazı maddelerini düzenlemek için hem İstanbul
Hükümetini hem de Ankara Hükümetini Londra Konferansına davet etmiştir. Londra
Konferansı görüşmeleri 23 Şubat 1921-12 Mart 1921 tarihleri arasında yedi celse
yapılmıştır. Görüşmelerde İstanbul Hükümeti ile Ankara Hükümeti birlikte
hareket etmiştir. İstanbul Hükümeti temsilcisi Tevfik Paşa, ağırlıklı olarak
sözü Ankara Hükümeti temsilcisi Bekir Sami Bey’e bırakmıştır. Londra Konferansı
görüşmelerinde, Sevr’in, İzmir, Doğu Trakya, Ermenistan, Kürdistan ile ilgili
maddeleri görüşülmüştür. İtilaf Devletleri ekonomik ve mali konularla ilgili
maddelerin görüşülmesine yanaşmamışlardır. Konferans, Yunanistan’ın İzmir ve
Doğu Trakya’da uluslararası bir komisyonun inceleme yapmasını kabul etmemesi
nedeniyle bir sonuca varamamıştır. İtilaf Devletleri, Büyük Millet Meclisi
temsilcilerini bu konferansa çağırarak, Ankara Hükümetini diplomatik olarak
tanımışlardır.

Anahtar Kelimeler

Sevr Antlaşması, Londra Konferansı, Nüfus, Milliyetler İlkesi, Arşiv

Kaynakça

• ATATÜRK, Mustafa Kemal (2003). Nutuk, Hazırlayan: Zeynep Korkmaz, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.