Çanakkale Savaşları'nda Lağım Muharebeleri

Yıl 2009, Cilt: 6 Sayı: 6-7, 43 - 60, 01.04.2009

Murat Karataş

Öz

Anahtar Kelimeler

-

ÇANAKKALE MUHAREBELERİNDE LAĞIM MUHAREBELERİ

Öz

Eski bir Türk savaş geleneği olan lağım muharebeleri, Çanakkale Kara Savaşları esnasında da yararlanılan bir yöntem olmuştur. Kara muharebelerinin ilk günlerinden itibaren sarp yamaçlar nedeni ile tıkanan muharebeler, cepheyi siper savaşlarının yaşandığı bir hale sokmuştur. Bu nedenle iki taraf kuvvetleri de bir adım dahi atamaz duruma gelmiştir. Taarruzlar, büyük zayiatlara neden olan; fakat önemli bir başarı sağlayamayan faaliyetler olarak kalmıştır. En ufak bir siperin ya da herhangi bir tahkimatın ele geçirilmesi çok önemli bir hale gelmiştir. Bu sebeplerle Türk birlikleri tarafından -tarihinde kale kuşatmaları sırasında kullanılan- lağım patlatma yöntemi, karşı siperleri elde etmek amacı ile kullanılmaya başlanmıştır. Cephede ilk lağım, 28-29 Mayıs 1915 tarihinde Bombasırt’ta patlatılmıştır. Bu tarihten itibaren iki taraf kuvvetleri de sıkça lağım faaliyetlerinde bulunmuştur. Çanakkale Savaşları’nın ilginç bir yönünü olu turan lağım muharebeleri, günümüzde halen arazide görülebilen izler bırakmıştır. Gelibolu Yarımadası’nda özellikle Boyun Noktası, Kırmızısırt, Kanlısırt, Merkeztepe, Cesarettepesi, Kayacıkağılı, Sığındere, Kerevizdere ve Kirte Deresi’nde bu izlere rastlamak mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Lağım, Çanakkale Savaşları, Bombasırtı

Kaynakça

• Altay, Fahrettin, “Çanakkale Hatıraları”, Çanakkale Hatıraları II, Arma Yayınları, Yay. Haz. Metin Martı, stanbul 2002.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Arıburnu Muharebeleri Raporu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Yay. Haz. Ulu demir, Ankara 1990.
• ATASE Ar ivi, Klasör no: 4528, Dosya no; 21, Fihrist no: 02.
• ATASE Ar ivi, Klasör no: 4528, Dosya no; 26, Fihrist no: 02.
• ATASE Ar ivi, Klasör no: 4528, Dosya no; 27, Fihrist no: 132.
• Bartlett, Ellis Ashmead, Çanakkale Gerçe i, çev. Rahmi, Yay. Haz. Muzaffer
• Albayrak, Yeditepe Yayınları, stanbul 2005.
• Bean, Charles E. W., Gallipoli Mission, Canberra Avustralian War Memorial, Sidney 1948.
• Bean, Charles E. W., The Story of Anzac, Sydney, 1924.
• Binba ı Burhanettin, Harb-i Umumi’de Çanakkale Muharebat-ı Berriyyesi. Arıburnu
• imal Grubu Muharebatı, 2. Kısım (14 Mayıs-19 Mayıs 1915), Erkan-ı Harbiye
• Mektebi Matbaası, stanbul 1920.
• Binba ı Halis, Çanakkale Raporu, Arma Yayınları, stanbul 2000.
• Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Çanakkale Cephesi Harekatı, V. Kitap, c. 2, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1978.
• Bruh, Müller, Çanakkale Harbinde La ım Mücadelesine Dair Elde Edilen Tecârib, Matbaa-i Amire, Karargah-i Umûmi On kinci Mevki-i Müstahkeme ubesi, stanbul 1916.
• Charles Roux, Çanakkale Seferi, Matbaa-i Askeriye, çev. Mehmed Nihad-Asım stanbul 1921.
• Çalı lar, zzettin, Atatürk’le ki Buçuk Yıl, Haz. smet Görgülü Yapı Kredi Yayını, 1993.
• Doyle, Matthew R. Bennett, “The Influence of Terrain: Gallipoli Campaing 1915”, The Geographical Journal, Vol. 165, No: 1, Mart 1999.
• Esat Pa a, Çanakkale Sava ı Hatıraları, Yay. Haz. hsan Ilgar, Nurer U urlu, Örgün Yayınevi, 2. Baskı, stanbul 2004.
• Gelibolu ibh-i Cezîresinde Dü manın Kullandı ı Muhtelifü’l Cins Torpil ve Bombaları Hakkında Ma‘lûmât ve Bunlara Kar ı Tedâbîr-i Tahaffuziye, Matbaa-i Askeriye, 1916.
• http://blog.awm.gov.au/1917/category/battles/messines-mines/
• Jack, Andrew, “Ancac: Mining and Tunneling at Anzac Cove”, The Joint Imperial War Museum, Australian War Memorial Battlefield Study Tour to Gallipoli, September 2000.
• James, Robert Rhodes, Gelibolu Harekatı, Belge Yayınları stanbul 1965.
• Karata , Murat, Haritalarla Çanakkale Sava ları, Nobel Yayınları, Ankara 2007.
• Larcher, Maurice, Büyük Harpte Türk Harbi, çev. Bursalı Mehmet Nihat, c. II, Askeri Matbaa, Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Talim ve Terbiye Dairesi Ne riyatı, stanbul 1927.
• Mare al Fevzi Çakmak ve Günlükleri, Yay. Haz. N. Hatemi, YKY., c. I, stanbul 2002.
• Mehmed Celaleddin, Harb-i Umumide Çanakkale Muharebat-ı Berriyyesi. Kumkale Muharebatı, Yay. Haz. Murat Karata , Nobel Yayınları Ankara 2007.
• Mühlman, Carl, Çanakkale Sava ı, Bir Alman Subayının Anıları, çev. Sedat Umran, Tima Yayınları, stanbul 2004.
• Oglander, C. F. Aspinal Büyük Harbin Tarihi Gelibolu Askeri Harekatı, c. II, Arma Yayınları, stanbul 2005.
• Osmanlı Belgelerinde Çanakkale Muharebeleri I, T.C. Ba bakanlık Devlet Ar ivleri Genel Müdürlü ü, Osmanlı Ar ivi Daire Ba kanlı ı Yayınları, Ankara 2005.
• Osmanlı Belgelerinde Çanakkale Muharebeleri II, T.C. Ba bakanlık Devlet Ar ivleri Genel Müdürlü ü, Osmanlı Ar ivi Daire Ba kanlı ı Yayınları, Ankara 2006.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri sözlü ü, c. II, Milli E itim Bakanlı ı Yayınları, stanbul 2004.
• Perk, Kadri, “Çanakkale Sava ları Tarihi”, Askeri Mecmua, sayı 56, stanbul 1940.
• Sanders, Liman Von, “Çanakkale Hatıraları”, Çanakkale Hatıraları II, Arma Yayınları, Yay. Haz. Metin Martı, stanbul 2002.
• Zengin, Sabri, “Osmanlıların Kale Muhasaraları Usulündeki Geli meleri Gösteren Örnek Muhasaralar,
• idak.gop.edu.tr/szengin/makaleler/ornmuh.doc