August 30 Victory Day Law, The First Victory Celebration and Great Attack Some Information About

Yıl 2014, Cilt: 12 Sayı: 16, 89 - 114, 06.01.2014

Burhan Sayılır

https://doi.org/10.17518/caty.22609

Cited By: 2

Öz

The decisive Turkish assault which resulted in Turkish victory was fought for five days from 26 to 30 August 1922. The preparations of the great assault were carried out confidentially the time fixed for the assault only by Mustafa Kemal and a limited number of people in high command. Mustafa Kemal was appointed as Commander in Chief by the parliament for the fourth time and despite the growing criticism by some members in the parliament the initiation and the success of the attack were eventually appreciated even by them. The breakthrought and decisive victory of the Turkish armies on August 30 were embraced and celebrated by the parliament press and Turkish people. Commander in Chief received many congratulatory addresses. Two years after the victory on 30 August 1924, a great commemorative ceremony was held in Dumlupınar. Fevzi Pasha addressed the audience describing the battle, victory and its significance for Turks. After other speeches, Mustafa Kemal was the last to delivet a speech in which he mentioned the importance of the great victory and guided the way of the young Turkish Republic in details. In the ceremony the construction of the “Monument of Unknown Soldier” was also started. Two years later, August 30 was officially proclaimed as the army’s festival. But no big ceremonies were held until 1930s, when Minister of War, Recep (PEKER) published in a memorandum in which details of conducting of the ceremonies were described in accordance with the regulations in 1926

Anahtar Kelimeler

Turkish Independence War, the Great Victory, Commander-in-Cief Battle

30 Ağustos Zafer Bayramı Kanunu, İlk Zafer Kutlaması ve Büyük Taarruz İle İlgili Bazı Bilgiler

Öz

26 Ağustos 1922’de başlayan 30 Ağustos 1922 gününe kadar beş gün beş gece devam eden Büyük Taarruz, Türklerin kesin zaferi ile sonuçlanmıştır. Taarruzun planlaması büyük bir gizlilik ve titizlik içinde yapılmıştır. Taarruzun zamanından Gazi Mustafa Kemal Paşa ve yanındaki bir iki yakın mesai arkadaşından başka kimse haberdar olmamıştır. Büyük Taarruz öncesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden dördüncü defa olmak üzere Gazi Mustafa Kemal Paşa’ya Başkomutan unvanı verilmiştir. Büyük Taarruz öncesi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde muhalif olan mebuslar tarafından yoğun eleştirilerin hedefi olan Gazi Mustafa Kemal Paşa, 26 Ağustos’ta başlayan taarruzun haberi meclise ulaştığında bu muhalif mebuslar da ordunun başarılarını tebrik etmişlerdir. 30 Ağustos’ta Türk ordusunun kesin zaferi ile sonuçlanan Büyük Taarruz gerek Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde gerek basında gerekse halk arasında büyük sevinçle karşılanmış ve orduya ve ordunun Başkomutanına başarılarından dolayı tebrik telgrafları gelmiştir. Zaferden iki yıl sonra 30 Ağustos 1924’te Dumlupınar’da Büyük Zafer’in Başkomutanı Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın da katıldığı bir törenle hem zafer kutlanmış hem de şehitler anılmıştır. Törende Fevzi Paşa yaptığı konuşmada Büyük Taarruzun bütün aşamalarını anlatmış zaferin önemi konusunda törene katılanlara geniş bilgi vermiştir. Ardından diğer protokol konuşmaları yapılmış ve en son da Gazi Mustafa Kemal Paşa bir konuşma yapmıştır. Konuşmasında Gazi Mustafa Kemal Paşa, Büyük Zafer’in Türk milleti için ne anlam taşıdığını ve bundan sonra genç Türkiye Cumhuriyeti’nin izleyeceği yol ile ilgili görüşlerini anlatmıştır. Törende ayrıca “Meçhul Şehit Anıtı”nın temeli de atılmıştır. Bu törenden iki yıl sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bir kanun çıkarılarak 30 Ağustos’un ordunun bayramı olduğu belirlenmiştir. Ancak 1930’ların ortalarına kadar ilk tören gibi üst düzeyde gerçekleşen Büyük Zafer kutlaması veya anma töreni yapılmamıştır. Halbuki 1926 yılında çıkarılan kanuna uygun dönemin Milli Savunma Bakanı Recep [PEKER] Bey tarafından yayımlanan genelgede ise törenin nasıl yapılacağı ayrıntılı şekilde yazılmıştır

Anahtar Kelimeler

Büyük Zafer, Başkomutanlık Muharebesi, Türk İstiklal Harbi

Kaynakça

• Akalın, Gülseren, “Başkumandanlık Kanununun Dördüncü Defa Uzatılması Sırasında Musta- fa Kemal Paşa’nın TBMM’nde Konuşması ve El Konuşması ve El azısıyla Hazırlık Notu”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Cilt: XXII, Sayı: 64-65-66, Ankara, Mart-Temmuz-Kasım 2006, ss. 209-214.
• Akgün, Seçil, Meclis Tutanaklarında Atatürk’ün Başkumandanlığı, Büyük Zafer ve Sonuçları, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1982, ss. 189-221.
• “Başkumandan Meydan Muharebesi Devr-i Senevisi Merasimi” Ayın Tarihi, Cilt: IV, Ankara 1340.
• Baycan, Nusret, “Büyük Taarruz ’da Komuta Kademelerinde Görev Alanlarla Üst Düzeyde- ki Karargah Subayları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Cilt: IX., Sayı 26, Ankara, Mart 1993, ss. 311-394:
• Baycan, Nusret, “Türk İstiklal Harbinde Şehit Düşen Subaylar”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Cilt:IV, Sayı: 12, Ankara, Haziran 1998, ss. 677-740.
• Bayur, Hikmet, “26 Ağustos 1922 Büyük Zaferi’nin Dünya Tarihi Üzerindeki Etkileri”, Büyük Zafer’in 50. Yıldönümü’ne Armağan, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları, İstanbul 1972, ss.76-94.
• Belen, Fahri, Büyük Türk Zaferi,, Afyondan İzmir’e, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1972.
• Borak, Sadi, Büyük Zafer’in Cephe Gerisi, Büyük Zafer’in 50. Yıldönümü’ne Armağan, Başba- kanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları, İstanbul 1972, ss. 116-137
• Değirmenci, Nihat, Ali Günhan, Şehit Sancaktar Mehmetçik Anıtı Temel Atma Töreni Nutuk- ları, Kütahya 2009.
• Görgülü, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu, Ankara 1993.
• Hakimiyet-i Milliye, 12 Ağustos 1924 ve 18 Ağustos 1924 tarihli nüshalar
• İnan, Afet, Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu, Ankara 1991.
• Jaeschke, Gotthard, Kurtuluş Savaşı İle İlgili Belgeler, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Ku- rumu Türk Tarih Kurumu, Ankara 1991.
• Ordu Emirnamesi, Müdafaa-i Milliye Vekaleti, No: 55-56, 15 Eylül 1926, s., 9,10,11.
• Önder, Mehmet, “Akşehir’de Garp Cephesi Karargâhı ve Büyük Taarruz Karargâhı”, Büyük Zafer’in 50. Yıldönümü’ne Armağan, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları, İstanbul 1972, ss. 255-257.
• Sarıhan, Zeki, Kurtuluş Savaşı Günlüğü, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu, Cilt: IV, Ankara 1996.
• Tuncel, Bedrettin, Atatürk ve 30 Ağustos Zaferi’nin İlk Kutlanışı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1972.
• Yalçın, Durmuş- (ve diğerleri), Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2000.
• Yaman, Ahmet Emin, “Kurtuluş Savaşı Basınında Büyük Zafer”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü, Cilt: XIX, Sayı: 30, Ankara 1998, ss. 239-271.
• Yaman, Ahmet Emin, “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Büyük Zafer” Tarih Araştırmaları Dergisi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarihi Bölümü, Cilt: XVI, Sayı: 27, Ankara 1994, ss. 147-171.