Birinci Dünya Harbinde Çanakkale Cephesine Asker Alım İşlemleri ve Askerlerin Cepheye İntikalleri

Yıl 2015, Cilt: 13 Sayı: 18, 219 - 248, 30.05.2015

Mehmet Arslan

https://doi.org/10.17518/caty.86976

Cited By: 5

Öz

Balkan Harbi’nden yenik ayrılan Osmanlı Devleti, Almanya’nın yardımlarıyla Ordu içerisinde yenileşme hareketlerini gerçekleştirirken, Avrupa ülkelerindeki silahlanma yarışı, Avusturya-Macaristan veliahdının öldürülmesiyle I. Dünya Savaşı’nın patlak vermesine neden oldu. I. Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla beraber Osmanlı Devleti, seferberliğini ilan etti ve seferberliğe uygun olarak Ordunun kuruluş teşkilâtlanmasını yeniden düzenledi. Çıkarılan Mükellefiyet-i Askeriye Kanun-ı Muvakkati ile askerlik hizmetinin yerine getirilmesinde uygulanacak kriterler belirlendi. Bunun yanı sıra 13 Kolordu Asker Alma Bölgesi oluşturuldu. Yapılan düzenlemeler neticesinde siah altına alınan yükümlüler, askerlik şubelerinden, depo denilen eğitim merkezlerine gönderilip, buralarda askeri eğitimlerini aldıktan sonra, menzil müfettişlikleri vasıtasıyla, Çanakkale Cephesi’ne belirlenen güzergâhlar üzerinden sevk edildi.

Anahtar Kelimeler: I. Dünya Savaşı, Çanakkale Cephesi, Asker Alım, Cepheye İntikal

 

 

 

Recruiting and Transportation Process of Army for Çanakkale Front Lines at World War I

Abstract

After the Ottoman Empire emerged defeated from the Balkan War, it started modernization movements within the Army. In the meanwhile, the industrialization race in European countries led to the start of World War One, triggered with the assassination of the Crown Prince of the Austro-Hungarian Empire. Following the beginning of the war, the Ottoman Empire declared mobilization and it reorganized the foundation organization of the Army in accordance with the mobilization. Criteria necessary for military service were determined according to the Obligatory Military Service Temporary Law. In addition to this, thirteen Army Corps Recruiting Zones were established. As a result of the reorganizations, the recruited men were taken from the induction centers to the training centers named depots and after receiving military training there, through the agency of destination inspectors, they were sent to the fronts, the Gallipoli Front being primarily, via designated routes.

Keywords: World War I, Çanakkale Battle Front, Recruiting, Transportation to Battle Front

Anahtar Kelimeler

I. Dünya Savaşı, Çanakkale Cephesi, Asker Alım

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• ATASE Arşivi; Klasör 1890, Dosya 59, Fihrist 001-6.
• ATASE Arşivi; Klasör 1890, Dosya 59, Fihrist 001-15.
• ATASE Arşivi; Klasör 633, Dosya 210, Fihrist 6.
• Resmi Yayınlar
• Düstur, Tertip 2.c.7:Düstur Tertib-i sani, cilt 7, 25 Zilhicce 1332-5 Muharrem 1334,1 Teşrinisani 1330-31 Teşrinievvel 1331, Babıali Sadaretuzma Müdevvenat-ı Kanuniye Müdüriyyeti marifetiyle tertib edilmiştir. Dersaadet, Matbaa-i Amire,1336:
• Düstur, Hizmet-i Askeriye Haricinde Bulunan Efraddan Silah İsti’maline Kabiliyetli Olanların Suret-i Celb ve İstihdamı Hakkında Kanun-ı Muvakkat, numro 198, c. II, 7. Tertip, s. 545.
• Düstur,16 Cumadilahir 1333 Tarihli Mükellefiyet-i Askeriye Kanun-ı Muvakkatına Müzeyyel Kanun-ı Muvakkat, numro 199, c. II, 7. Tertip, s. 546.
• Düstur, 16 Cumadilahire 1332 tarihli Mükellefiyet-i Askeriye-i Kanuni Muvakkatinin 2,3,4,5. maddelerine muaddel kanun-ı muvakkat, numro 226, c. II, 7. Tertip, s. 589.
• Düstur, 16 Cemaziyelahir 1332 Tarihli Mükellefiyet-i Askeriye Kanun-ı Muvakkatinin 140. maddesini Muaddel Kanun-ı Muvakkat, numro 237, c. II, 7. Tertip, s. 600.
• Düstur, 16 Cumadilahire 1332 Tarihli Mükellefiyeti Askeriye Kanun-ı Muvakkatinin 42. maddesine Müzeyyel ve Mekatib-i Sultaniye 10. Sınıf Müdaviminine Mütedair Fıkra Hakkında Kanun-ı Muvakkat numro 242, 2. c. II, 7. Tertip, s. 608.
• Düstur, 16 Cumadilahire 1332 Tarihli Mükellefiyeti Askeriye Kanun-ı Muvakkatinin 46, 48., 69. ve 70. Maddelerine Muaddel kanun-ı Muvakkat numro 247, c. II, 7. Tertip, s. 612-613.
• Düstur,16 Cumadilahire 1332 Tarihli Mükellefiyeti Askeriye Kanun-ı Muvakkatinin 46., 48., 69. ve 70. maddelerine Muaddel kanun-ı Muvakkat, numro 287, c. II, 7. Tertip, s. 672.
• Düstur, 16 Cumadilahire 1332 Tarihli Mükellefiyeti Askeriye Kanun-ı Muvakkati 50. maddesini Muaddel Kanun-ı Muvakkat, numro 289, c. II, 7. Tertip, s. 673.
• Düstur, 16 Cumadilahire 1332 Tarihli Mükellefiyeti Askeriye Kanun-ı Muvakkatinin 51. maddesinin Fıkra-i Ulasını Muaddel Kanaun-ı Muvakkati, numro 307, c. II, 7. Tertip, s. 693.
• Gazeteler
• Takvim-i Vekayi Gazetesi, 18 Cumadilahir 1332, 1 Mayıs 1330, Numara 1815.
• Takvim-i Vekayi Gazetesi, 18 Cumadilahir 1332, 1 Mayıs 1330, Numara 1816.
• Tetkik Eserler
• Ahmed Cemal Paşa, Hatıralar İttihat ve Terakki I. Dünya Savaşı Anıları Cemal Paşa Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Komutanı, İstanbul 2010.
• Aker, Şefik, “Çanakkale-Arıburnu Savaşları ve 27. Alay”, Çanakkale Hatırları, c. I, İstanbul 2001.
• Arıkan, İbrahim. Bir Mehmetçiğin Çanakkale-Galiçya-Filistin Cephesi Anıları Harp Hatıralarım, İstanbul 2007.
• Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, İstanbul 2009.
• Arslan, Mehmet, Çanakkale Muharebeleri Esnasında Osmanlı Devleti’nde Asker Alma Hizmeti ve Askerlik Şubeleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale 2014.
• Atabey, Figen, “Çanakkale Muharebeleri Süresince Marmara’da Deniz Nakliyatı” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c. XXV, S. 73, 2009, s. 5.
• Aydemir, Şevket Süreyya, Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa Üçüncü Cilt (Son) (1914-1922), İstanbul 1972.
• Bayur, Yusuf Hikmet, 1914-1918 Genel Savaşı Kısım: I Savaşın Başından 1914-1915 Kışına Kadar, c. III, Ankara 1991.
• Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi Çanakkale Cephesi, c. II, II. Kitap, Ankara 1978.
• Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Çanakkale Cephesi Harekâtı, c. V, I. Kitap Ankara 1993.
• Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Çanakkale Cephesi Harekâtı, c. V, I. Kitap, Ankara 1993.
• Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Çanakkale Cephesi Harekâtı, c. II, II. Kitap, Ankara 1978.
• Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Çanakkale Cephesi Harekâtı, c. III. Kitap, Ankara 1980.
• Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Osmanlı İmparatorluğu’nun Siyasi ve Askeri Hazırlıkları ve Harbe Girişi, c. I, Ankara 1970.
• Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi (4 Haziran 1915-9 Ocak 1916) c. V, III. Kitap, Ankara 2012.
• Çanakkale-1915: Osmanlı Devleti’nin 700. Kuruluş Yıldönümü, Ankara 1999.
• Çöklü, Şenol, I. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Asker Alma Usulleri (Ahz-ı Asker), Ankara 2014.
• Çöl, Emin. Çanakkale-Sina Savaşları, İstanbul 2009.
• Erat, Muhammet, “20. Yüzyıl Başında Avrupa, Osmanlı Devleti ve I. Dünya Savaşı”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Editör: Muhammet Erat, İstanbul 2013.
• Erdemir, Lokman, Çanakkale Savaşı Siyasi, Askeri ve Sosyal Yönleri, İstanbul 2009.
• Erden, Ali Fuad, Birinci Dünya Harbi’nde Suriye Hatıraları, İstanbul 2003.
• Erkin, Behiç, Hatırat 1876-1958, Ankara 2010.
• Gücüyener, Şükrü Fuad, “Birinci Dünya Savaşı’nda Tanıdığım Kahramanlar Binbaşı Şevki Bey, Taşköprülü Aloş, Bursalı Mehmet Onbaşı, Çerkesli Ömer”,Çanakkale Hatırları, c. III, İstanbul 2003.
• Güler, Zafer, Gelibolu Müfrezesi Yüzbaşı Mustafa Tevfik’in Ölüm Kalım Mücadelesi, İstanbul 2007.
• Hatemi, Nilüfer, Mareşal Fevzi Çakmak ve Günlükleri, c. I, İstanbul 2002.
• İbrahim Naci, Allahaısmarladık, Çanakkale Savaşı’nda Bir Şehidin Günlüğü, İstanbul 2013.
• Karabekir, Kâzım, I. Dünya Savaşı Anıları Cihan Harbine Neden Girdik? Cihan Harbine Nasıl Girdik? Cihan Harbini Nasıl İdare Ettik: Irak Cephesi Erzincan ve Erzurum’un Kurtuluşu Sarıkamış, Kars ve Ötesi, İstanbul 2011.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı (1908-1918) Dördüncü Bölüm Birinci Dünya Savaşı, Birinci Dünya Savaşı’nın Çıkması ve Osmanlı İmparatorluğu, c. IX, Ankara 1996.
• Köksal, Osman, “Osmanlı Devleti’nde Askerliğin Vatandaşlık Mükellefiyetine Dönüşüm Evrimi”, On İkinci Askeri Sempozyumu Bildirileri I Kuruluşundan Günümüze Türk Ordusu, Ankara 2009, s. 266.
• Mehmet Talat (Paşa), Talât Paşa’nın Anıları, İstanbul 2011.
• Mustafa Şefik Efendi. Çanakkale, Kafkas, Gazze ve Sina Cephelerinde Yaşadıklarım, İzmir 2013.
• Mülâzım Mehmet Sinan, Harp Hatırlarım Çanakkale-Irak-Kafkas Cephesi, Ankara 2006.
• Münim Mustafa. “Cepheden Cepheye (1914-1918) İhtiyat Zabiti Bulunduğum Sırada Cihan Harbi’nde Kanal ve Çanakkale Cephelerine ait Hatıralarım”, Çanakkale Hatıraları, c. III, İstanbul 2003.
• Pierre Renouvin, I. Dünya Savaşı ve Türkiye 1914-1918, (çev. Örgen Uğurlu), İstanbul 2004.
• Sâbis, Ali İhsan, Birinci Dünya Harbi, Birinci Dünya Harbi’nden Evvelki Hadiseler, Harbin Zuhuru ve Seferberlik ilanı, Harbe Nasıl Sürüklendik, İstanbul 1991.
• Sanders, Liman Von. Türkiyede Beş Yıl, (çev. Eşref Bengi Özbilen), İstanbul 2011.
• Saygılı, Hasip, “Birinci Dünya Harbi’nde Rumeli’nden Osmanlı Ordusuna Müslüman Gönüllü Katılımları”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, S. 18, 2013, s. 232-236.
• Sayılır, Burhan, Çanakkale Kara Savaşları Öncesi ve Sırasında Psikolojik Harekât Faaliyetleri, Askerlerin Psikolojileri ve İçinde Bulundukları Koşullar (Mart 1915- Ocak 1916), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara 2005.
• Sofuoğlu, Ebubekir, Kosova’nın Çanakkale Kahramanları, İstanbul 2007.
• Sunata, İ. Hakkı, Gelibolu’dan Kafkaslara I. Dünya Savaşı Anılarım, İstanbul 2008.
• Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, 6. Kısım (1908-1920), c. III, Ankara 1971.
• Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Osmanlı Devri, Birinci Dünya Harbi İdari Faaliyetler ve Lojistik, c. X, Ankara 1985.
• Türkgeldi, Ali Fuat, Görüp İşittiklerim, Ankara 2010.
• Umar Osman, Ömer, Osmanlı Yönetimi ve Fransız Manda İdaresi Altında Suriye (1908-1930), Ankara 2004.