İstanbul’da Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Taksim ve Daruşşafaka Hastanelerinin Vefat Listeleri, Yaralı ve Hastaların Vefat Sebepleri (1915-1916)

Yıl 2015, Cilt: 13 Sayı: 18, 705 - 730, 31.05.2015

Lokman Erdemir

https://doi.org/10.17518/caty.91937

Öz

Çanakkale Muharebeleri Türk tarihi ve Dünya tarihi açısında önemli bir
dönüm noktasıdır. Savaşların siyasi sonuçları yanında iktisadî ve içtimaî sonuçları da vardır. Bununla birlikte savaş sadece muharebe cephede harp ya da
birliklerin ikmali ile de değildir. Yaralanmalar, hastalıklar ve bunların tedavileri
de savaşın bir parçasıdır.
Osmanlı Devleti savaş sırasındaki sağlık hizmetlerinin kayıtlarını tutmuştur.
Özellikle İstanbul’da Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin idaresindeki hastanelerin
sağlık kayıtları bu açıdan çok önemlidir. Cephe gerisine getirilen bir yaralının
hastaneye girişinden hangi halde olursa olsun çıkışına kadar kaydının tutulması
tıp tarihi ve dönemin sağlık hizmetlerinin anlaşılması açısından da ayrıca
önemli bir durumdur. Bu çalışma ile Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin hastanelerindeki
kayıtlardan yola çıkarak, yaralıların cephedeki yaralanmalarını mahiyeti
ve vefat sebepleri üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Birinci Dünya Harbi, Çanakkale Cephesi, Sağlık, Tıp,
Yaralanma

The Deceased List of Istanbul’s Red Crescent Association, Taksim
and Darussafaka Hospitals and the death reasons of the wounded and ill
(1915-1916)

Abstract
The Gallipoli Battles is a turning point in Turkish history as well as the
world history. There are economic and social outcomes of these wars. At the 

same time, the wars are not all about combatting in the battlefield and unit
supply. Injuries, illnesses and treatment of these are a part of the wars as well.
The Ottoman Empire took a record of health care services during the war.
Particularly, the records of the hospitals under the management of Istanbul’s
Red Crescent Association are very important. Besides, it equally important to
know how the sanitation works went down in that time for the history of medicine,
to have a record of the wounded from his/her coming to the hospital and
leaving.
With this study, based upon the Red Crescent Association’s hospital records,
we will lay emphasis on the essence of battlefield injuries and the causes
of deaths.
Keywords: World War I, Gallipoli Battles, Health, Medicine, Injuries

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Harbi, Çanakkale Cephesi, Sağlık, Tıp, Yaralanma

Kaynakça

• Kızılay Arşivi, 617/3.
• Kızılay Arşivi, 617/2.
• Kızılay Arşivi, 702/1.
• Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Arşivi (Atase), Kls. 2189, Dos. 41, Fih. 2-1.
• Erdemir, Lokman, “Çanakkale Savaşı Sırasında İstanbul Hastanelerinde İlk Sağlık Hizmetleri
• ve Şehitlerin Defni” Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl 17:1 (2012), s. 51-73.
• Erdemir, Lokman, “Çanakkale Muharebe Meydanlarından İstanbul Hastanelerine: Sağlık Hizmetleri”,
• Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2012/1,
• Sayı:15, s. 91-113.
• Erdemir, Lokman, Çanakkale Savaşı Siyasi, Askeri ve Sosyal Yönleri, Gökkubbe Yayınları, İstanbul
• , s.
• Türkiye Kızılay Derneği 73 Yıllık Hayatı (1877-1949), Ankara, 1950.
• Özbay, Kemal, Türk Asker Hekimliği Tarihi ve Asker Hastaneleri, C. I, Yörük Basımevi, İstanbul
• ,
• Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hanımlar Heyet-i Merkeziyesi Tarafından Tertib Edilen Takvim,
• c. II, 1332.
• Osmanlıca Tıp Terimleri Sözlüğü, Haz. Ekrem Kadri Unat, Eklemedin İhsanoğlu, Suat Vural,
• Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2004.
• Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi: Osmanlı Devri : Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi: Çanakkale
• Cephesi Harekatı (Haziran 1915 - Ocak 1916), V, 3. kitap, Ankara: Genelkurmay
• Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, 1980.