Aydın Vilayet Yıllıklarındaki Takvimlerde Önemli Günler

Yıl 2019, Sayı: 27, 171 - 192, 18.12.2019

Ertan Gökmen

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.661155

Öz

Bu çalışmada Aydın vilayeti salnamelerinin ilk sayfalarında verilen takvimlerdeki bilgiler değerlendirilmiştir. Yıllıkların bazısında takvim bulunmakla birlikte bazısında
bulunmamaktadır. Takvimlerde her ay için bir sayfa tahsis edilmiştir. Genel olarak on iki sayfadan oluşan bu takvimlerde öncelikle hicrî, rûmî, ve miladî takvimin ay ve günleri, sonrasında namaz vakitleri saat ve dakika olarak verilmiştir. Takvimlerin en önemli kısmını “eyyâm-ı meşhûre” sütunu başlığı altında verilen bilgiler oluşturmaktadır. Bu kısımda Güneş’in ve Ay'ın hareketlerine, burçlara, diğer gökcisimlerinin hareketlerine, meteorolojik olaylara, hayvanların davranışlarına, tarım ürünlerinin ekim ve dikim zamanlarına, sağlık uygulamalarına, nehirlerin suyunun yükselmesine ve alçalmasına, deniz suyunun hareketine, farklı din mensuplarınca kutlanan bayramlara ve yortu günlerine ve bazı önemli tarihi olaylara dair bilgiler verilmiştir. Takvimlerde verilen bu bilgiler vasıtasıyla halkın yukarıda belirtilen hususlarda bilgi sahibi olması ve buna göre davranması amaçlanmıştır. Takvimlerde yer alan bu hususlarla ilgili aşağıdaki paragraflarda geniş bilgiler verilmiştir. Bu bilgilere geçmeden önce insanların niçin takvim kullandığı, takvim çeşitleri ve Türklerin tarih boyunca hangi takvimleri kullandığı hususunda bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Takvim, Salname, Halk Takvimi, Mevsimler, Meteoroloji, Müslüman, Hıristiyan, Yahudi, Güneş, Ay, Burçlar

Kaynakça

• Kaynakça Salname-i Vilâyet-i Aydın, 1296, 1297, 1298, 1299, 1300, 1301, 1302, 1303, 1304, 1305, 1306, 1307, 1311, 1313, 1314, 1315, 1316, 1317, 1319, 1321, 1326. Akgür, A. Necati (1989). “Celalî Takvimi”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 61, Ağustos 1989, 169-182. Akgür, A. Necati (1990). “On İki Hayvanlı Türk Takvimi” Türk Dünyası Araştırmaları, S. 64, Şubat 1990, 169-211. Akgür, A. Necati (2006). “Güneş Takvimleri”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 262, Haziran 2006, 179-231. Akgür, A. Necati (2010). “Takvim” Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 39, İstanbul, 487-490. Aydın, Mahmut (2010). Ana Hatlarıyla Dinler Tarihi Tarih, İnanç ve İbadet, Ensar, İstanbul. Aydüz, Salim (2006), “Müneccimbaşı”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 32, İstanbul, 2-4. Çağatay, Neşet (1978). “Eski Çağlardan Bu Yana Zaman Ölçümü ve Takvim” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 22, 105-138. Devellioğlu, Ferit (2013). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitapevi, Ankara. Eroğlu, A. Hikmet (2015). “Hıristiyanlık” Dinler Tarihi, (Ed.) Baki Adam, Grafiker Yayınları, Ankara, 134-197. Fehd, Tevfik (2000). “İlm-i Ahkâm-ı Nücûm” Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 22, İstanbul, 124-126. Güney, Ünver (2006) “Türk Dünyasında Kronolojik Sistemler” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi S. 10, 239-272. Kutluer, İlhan (1992). “İslam Literatüründe Burç” Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 6, İstanbul, 422-424. Küçük, Abdurrahman-Tümer, Günay-Küçük, M. Alparslan (2010). Dinler Tarihi, Berikan Yayınevi, Ankara. Şeker, Necmettin (2013). “Hz. Peygamberin Hadislerinde Koruyucu Hekimlik: Hacamat Örneği” Konya Selçuk Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21, 157-188. Temelkuran, Tevfik (2002). “Türklerin Kullandıkları Takvim Çeşitleri”, Türkler, C. 3, Yeni Türkiye Yayınları, (Ed.) Hasan Celal Güzel, Ankara, 434-440. Unat, Yavuz (2012) (Çev), El-Fergânî, Cevâmi İlm en-Nucûm ve Usûl el-Harekât es-Semâviyye, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Ankara. Uzun, Mustafa (1992). “Edebiyatta Burç”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 6, İstanbul, 424-426. Türkçe Sözlük, (2011). Türk Dil Kurumu, Ankara., 2011, s. 508. Türker, Ömer, (Çev) (2012). Kadızâde er-Rûmî, Şerhü’l-Mülahhas Fi İlmi’l-Hey’e, Ankara. Yüksel, Ahmet (2010). “Osmanlı’da Zamanı Anlamak: Duvar takvimlerinin Basım ve Yayımı Üzerine Bazı Bilgiler”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 3, S. 12, Yaz 2010, 502-516.