İsmail Fâzıl [Cebesoy] Paşa’nın Mütareke’nin Akdinden Evvel Vaziyet ve Hâl Üzerine Ufak Bir Nazar Başlıklı El Yazısı Notları

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 28, 189 - 216, 16.07.2020

Tülay Ercoşkun Sadik Fatih Torun

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.770617

Öz

İsmail Fâzıl [Cebesoy] Paşa, Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına tanıklık etmiş asker ve devlet adamı olarak hizmet etmiştir. Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde Yozgat Milletvekili olmuştur. Meclisin feshedilmesinden sonra, fikir ve düşünceleriyle Sivas Kongresi’nde ve ilk TBMM’ye katkı sağlayarak Millî Mücadele Hareketi içinde yer almıştır. İlk İcra Vekilleri Heyeti’nde Nafıa Vekilliği yapmıştır. Basılı eserlerinin yanı sıra el yazısıyla tuttuğu notları döneme ışık tutmaktadır. Bu çalışmada, aile arşivinde yer alan “Mütareke’nin Akdinden Evvel Vaziyet ve Hâl Üzerine Ufak Bir Nazar” başlıklı el yazısıyla tuttuğu notların günümüz Türkçesine çevrilip değerlendirilmesi ve tarih araştırmacılarının istifadesine sunulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İsmâil Fâzıl [Cebesoy], Yozgat Milletvekili, Nafıa Vekili, Millî Mücadele,, Mütareke

Kaynakça

• BOA, İ. TAL, Dosya No:455/ Gömlek No: 1326 B–028, Tarih: 30 B 1326 (28 Ağustos 1908).
• BOA, İ.AS.87/1327 C 095, Tarih: 25 C 1327 (14 Temmuz 1909).
• BOA, İ.HB, 102/1329 Z 007, Tarih: 03 Z 1329 (25 Kasım 1911).
• BOA, İ.HB, 104/1330 M–026, Tarih: 06 M 1330 (27 Aralık 1911).
• BOA, İ. HB/ 107/ 1330 S–022/ 1330 S 12 (01 Şubat 1912).
• BOA, İ.HB, 128/1331 Ra–001, Tarih: 01 Ra 1331 (08 Şubat 1913).
• BOA, İ.HB, 128/1331 Ra 018, Tarih: 05 Ra 1331 (12 Şubat 1913).
• İrade-i Milliye, nr 2, s.4,10-11- Eylül 1335 (10 Eylül 1919).
• Bayar, C., Bende Yazdım Milli Mücadele’ye Giriş 5, Baha Matbaası, İstanbul, 1967.
• Bayar, C., Bende Yazdım Milli Mücadele’ye Giriş 7, Baha Matbaası, İstanbul, 1967.
• Cebesoy, Ali F., Milli Mücadele Hatıraları, Temel Yayınları, İstanbul, 2000.
• Çoker, F., Türk Parlamento Tarihi: Milli Mücadele ve TBMM I. Dönem (1919–1923), III. Cilt, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara, 1995.
• Erim, N.,, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri cilt 1 (Osmanlı İmparatorluğu Antlaşmaları), TTK Yayınları, Ankara, 1953.
• Gökbilgin, M. T.,, Milli Mücadele’ye Başlarken Mondros Mütarekesinden Sivas Kongresine, Birinci Kitap, TTK Yayınları, 1959.
• İsmail Fâzıl Paşa, “Mütareke’nin Akdinden Evvel Vaziyet ve Hâl Üzerine Ufak Bir Nazar” başlıklı el yazısıyla tuttuğu notları.
• İsmail Fâzıl Paşa, Meşâhir-i Askerimizden Bir Sahife, Necm-i İstikbal Matbaası, Dersaadet, 1329 [1913].
• İsmail Fâzıl Paşa, Islâhâta Dâir Mütâla’ât-i Umûmiyye, Matba’a-i Osmanîye, Dersaâdet, 1329 [1913].
• Jaeschke, G., Kurtuluş Savaşı ile İlgili İngiliz Belgeleri, TTK Yayınları, Ankara, 1971.
• P.S. [Peyami Safa], Güzide Serdarımız Ali Fuad Paşa ve Pederi Merhum İsmail Fâzıl Paşa Tercüme-i Halleri, Orhaniye Matbaası, İstanbul, 1920.
• Tansel, S., Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, C. 1, MEB Yayınları, Ankara, 1977.
• Turan, M., Yunan Mezalimi (İzmir, Aydın, Manisa, Denizli), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2014.
• Türkmen, İ., İsmail Fâzıl Paşa: Askeri-Siyasi Hayatı ve Fikirleri (1856-1921), Altınpost Yayınları, Ankara, 2015.
• Türkmen, İ., “İsmail Fâzıl Paşa’nın 1877-1878- Osmanlı-Rus Harbi’nin Kahramanlarına Dair Değerlendirmesi”, Tarihin ve Tarihçinin İzinden – Kazım Yaşar Kopraman Armağanı- Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2014.
• Türkmen, İ., İsmail Fâzıl Paşa’nın (Cebesoy) Hayatı, Askeri ve Siyasi Faaliyetleri, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2005.
• Türkmen, Z., Mütareke Dönemi’nde Ordunun Durumu ve Yeniden Yapılandırılması, TTK Yayınları, Ankara, 2001.