Adana Halkevleri Ve Faaliyetleri (1963-1973)

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 35, 120 - 132, 15.10.2023

Nesrin Hangül

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.1318079

Öz

1932’de açılan Halkevleri, Cumhuriyet Halk Partisi’nin önemli bir eğitim kurumuydu fakat 1951’de kapatıldı. 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra eski halkevi yöneticileri bir araya gelerek halkevlerini açmak için birtakım çalışmalara başladı. Bu çalışmaların sonucunda 1960 yılında “Türk Kültür Derneği” adıyla yeniden kuruldu. Dernek 12 Nisan 1961’de Bakanlar Kurulu’nun kararıyla kamuya hizmet eden dernekler arasına alındı. Derneğin 21 Nisan 1963 tarihli olağanüstü kurultayında ismi “Halkevi” olarak değiştirildi. Eski örgütlenme yapısına sahip olan halkevi köycülük, dil, tarih ve edebiyat, müzik, gösteri, folklor, spor, turizm ve gezi, kitaplık ve yayın olmak üzere 9 koldan oluşuyordu. 1963’te derneğin halkevi ismini almasıyla birlikte Adana Halkevi açıldı. İlk toplantısını 26 Ekim 1963’te yaptı. Halkevine ilginin artması sonucu 1965’de Akkapı Halkodası açıldı. Açıldıktan kısa süre içinde üye sayısında büyük bir artış meydana geldi. Bunun üzerine 1966’da halkevine dönüştürülerek hizmet vermeye devam etti.
Adana’da faaliyet yürüten iki halkevinin çalışmaları Yeni Adana ve Ülkü gazeteleri ile Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nden elde edilen bilgiler incelenerek ortaya çıkarıldı. Ayrıca konuyla ilgili telif eserlerden de faydalanıldı.

Anahtar Kelimeler

Adana, Adana Halkevi, Akkapı Halkevi

Adana Community Centres and Their Activities (1963-1973)

Öz

educational institution of the Republican People’s Party, but they were closed in 1951. After the coup d’état of 27May 1960, former Community Centre directors came together and launched some efforts to reopen the centres. As a result of these efforts, they were re-established in 1960 under the name “Turkish Culture Association”. Upon a decision by the Council of Ministers on 12 April 1961, the association was included among the associations that serve the public. At the extraordinary assembly of the association on 21 April 1963, it was renamed as Community Centre (Halkevi). The Community Centre, which had the old organizational structure, consisted of 9 branches, including peasantism, language, history and literature, music, performance, folklore, sports, tourism and travel, library and publication. Following the renaming of the association as Community Centre in 1963, Adana Community Centre was opened. It held its first meeting on 26 October 1963. As a result of increasing interest, People’s Room of Akkapı was opened in 1965. Soon after its opening, there was a great increase in the number of its members. As a result, it was transformed into a community centre in 1966.
The present study sheds light to the activities of the two community centres operating in Adana by analysing the information obtained from Yeni Adana and Ülkü newspapers and the Prime Ministry Republican Archives. Copyrighted works on the subject were also used for this purpose.

Anahtar Kelimeler

Adana, Adana Community Centre, Akkapı Community Centre

Kaynakça

• “Kararnameler”, Resmî Gazete, 28 Nisan 1961, Sayı:10794.
• Akşin v.d., Sina, Türkiye Tarihi 4, Çağdaş Türkiye 1908-1980, Yayın Yönetmeni: Sina Akşin, Cem Yayınevi, İstanbul 2013.
• Akyol, Yaşar, “Türkiye’de Halkevleri’ne İlişkin Çalışmalar ve Değerlendirmeler Üzerine”,http://ataturkilkeleri.deu.edu.tr/pdf/dergisayi6-7/cilt2_sayi6-7_yasar_akyol.pdf. s.132. Erişim Tarihi: 12.06.2019.
• Arıkan, Zeki, “Halkevlerinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi”, Atatürk Yolu Dergisi, Cilt:6, Sayı:23, s.261-281.
• Arslan Oran, Nebahat, “Türk Ocağından Halkevine Geçişte Bir Örnek: Kars Halkevi”, Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:1, Bahar 2008, s.39-56.
• Arslan, Nebahat, Kars Türk Ocağı (1923-1931), Sonçağ Akademi, Ankara 2020.
• BCA, 030.01.124.796.01.
• BCA, 030.10.0.0.117.817.4.
• BCA, 030.18.01.02.159.18.14.
• BCA, 490.1.0.0.3.12.3.
• Birbiri, Mehmet, “37. Yılında Halkevleri”, Yeni Adana, 20 Şubat 1969, Sayı: 13272.
• Cumhuriyet Halk Partisi, Halkevleri 1940, Ulusal Matbaa, Ankara.
• Cumhuriyet, 22 Nisan 1963, Sayı:13908
• Cumhuriyet, 24 Şubat 1933, Sayı: 3162, s.1.
• Çeçen, Anıl, Halkevleri, Gündoğan Yayınları, İstanbul 1990.
• Doğaner, Yasemin, “Halkevleri”, Atatürk Ansiklopedisi, s.1. 06/03/2023 tarihinde https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/halkevleri/?pdf=3626,(21.08.2021) adresinden erişilmiştir.
• Falih Rıfkı, “Halkevi”, Hakimiyeti Milliye, 21 Şubat 1932, s.1.
• Ahmad, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, Kaynak Yayınları, İstanbul 2014.
• Hakimiyeti Milliye, “Dün Halkevi Açıldı”, No:3808, 20 Şubat 1932, s.1
• Hangül, Nesrin, Adana Vilayeti’nin Sosyo-Kültürel, Ekonomik, İdari ve Siyasi Yapısı (1960-1980), Basılmamış Doktora Tezi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars 2019.
• Kardaş, Canser , Diyarbakır Halkevi ve Karacadağ Dergisi, Grafiker Yayınları, Ankara 2018.
• Özacun, Orhan, “Halkevlerinin Dramı”, Kebikeç, 3(1996), s.87-96. Özer, İsmail, Türk Modernleşmesinde Halkevleri ve Diyarbakır Halkevi Örneği, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2021.
• Özüçetin, Yaşar, v.d., “Malatya Halkevi ve Faaliyetleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:9, Sayı:46, Ekim 2016, s.211-244.
• Sertel, Savaş, “Bingöl Halkevi ve Faaliyetleri (1936-1951)”, Journal Of History And Future, Year:2( April 2016), Volume:2, Issue:1, s.50-81.
• Ural, Selçuk, “Atatürk Döneminde Kars’ın Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Durumu”, Kars, Beyaz, Uykusuz Uzakta, İstanbul 2006.
• Ülkü, 6 Ocak 1964, Sayı: 1.
• Ülkü, Aralık 1964, Sayı:12.
• Ülkü, Ekim 1964, Sayı:10.
• Ülkü, Kasım 1964, Sayı:11.
• Ülkü, Nisan 1964, Sayı:4.
• Ülkü, Şubat 1964, Sayı:2.
• Yeni Adana, 1 Kasım 1965, Sayı:12256.
• Yeni Adana, 13 Şubat 1969, Sayı: 13266.
• Yeni Adana, 14 Şubat 1967, Sayı:12649.
• Yeni Adana, 18 Şubat 1967, Sayı: 12653.
• Yeni Adana, 19 Mart 1969, Sayı: 13293.
• Yeni Adana, 20 Şubat 1961, Sayı: 10811.
• Yeni Adana, 22 Aralık 1964, Sayı:11992.
• Yeni Adana, 27 Temmuz 1966, Sayı:12482.
• Yeni Adana, 28 Ekim 1963, Sayı: 11638.
• Yeni Adana, 3 Şubat 1970, Sayı:13566.
• Yeni Adana, 31 Ekim 1966, Sayı:12569.
• Yeni Adana, 31 Ocak 1966, Sayı: 12332.
• Yeni Adana, 4 Şubat 1970, Sayı:13567.
• Yeni Adana, 9 Mayıs 1967, Sayı: 12718.
• Yurt Ansiklopedisi, Türkiye İl İl: Dünü, Bugünü, Yarını, C:11, Anadolu Yayıncılık, İstanbul 1984.
• Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 1999