5 Temmuz 1915 Zığındere Türk Taarruzu

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 37, 108 - 119, 30.10.2024

İslam Özdemir

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.1342245

Öz

28 Haziran 1915’teki Zığındere harekâtı sonrasında İngilizler, Güney Grubu Komutanlığı’nın sağ kanadındaki mevzileri ele geçirmeyi başardı. Türk savunması ise bu beklenmedik sonuç karşısında kaybettiği siperleri geri almak maksadıyla karşı taarruzlar düzenledi. Her iki taraf arasında sekiz gün boyunca devam eden şiddetli muharebe süreci “Zığındere Muharebeleri” adıyla tarihe geçti. Türk tarafının, kaybettiği mevzileri geri alabilmek için yaptığı son karşı taarruz ise 5 Temmuz 1915’te gerçekleşti. Zığındere muharebelerinin son taarruzu olma özelliğini taşıyan bu saldırı da öncekiler gibi başarısız oldu.
Bu çalışmanın amacı Zığındere muharebelerinin son taarruzu olan 5 Temmuz 1915 saldırısına ait tarihi süreci konuyla ilgili ana ve tali kaynakların sunduğu bilgiler ışığında anlatmaya çalışmaktır. Araştırma sırasında yazılı literatürün sunduğu veriler, muharebe coğrafyasında yapılan alan gezileri sırasındaki izlenimlerle karşılaştırılmış, konu askeri tarih disiplini çerçevesinde bütüncül bir bakış açısıyla ele alınmaya çalışılmıştır. Kısacası bu çok yönlü araştırma sürecinde 5 Temmuz 1915 taarruzunun Zığındere muharebeleri içerisindeki öneminin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmamız muharebe sürecine ilişkin yeni tespit ve değerlendirmelerde bulunulması açısından da analitik bir araştırma olma özelliğini taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Savaşı, Çanakkale Cephesi, Çanakkale Muharebeleri, Zığındere Muharebeleri, 5 Temmuz 1915 Türk Taarruzu.

July 5, 1915 Turkish Offensive at Zığındere

Öz

Subsequent to the Gully Ravine operation on June 28, 1915, the British forces, which were engaged in strategic maneuvers, successfully captured the positions located on the right flank of the Southern Group Command. The Turkish defense, in light of this unforeseen development, initiated counteroffensives with the aim of regaining the trenches that had been lost. The intense combat operations that lasted for eight days between both sides became historically known as the "Battles of Gully Ravine." The final counter-offensive undertaken by the Turkish forces to recapture the positions they had lost occurred on July 5, 1915. This operation, characterized as the last assault of the Gully Ravine battles, ultimately failed, consistent with the outcomes of the preceding offensives.
The aim of this study is to elucidate the historical context of the July 5, 1915, attack, which represents the final counter-offensive of the Gully Ravine battles, based on the information provided by primary and secondary sources relevant to the subject. In the course of the research, the data presented by the written literature was systematically compared with observations gathered during field surveys conducted in the battle geography. The subject was examined through a holistic lens within the discipline of military history. In summary, this multifaceted research process aims to elucidate the significance of the July 5, 1915, attack within the context of the Gully Ravine battles. Our study also possesses an analytical character, facilitating new findings and evaluations regarding the battle process.

Anahtar Kelimeler

World War I, Çanakkale Front, Çanakkale Battles, Gully Ravine Battles, July 5, 1915 Turkish Offensive.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4857, Dos. H-11, Fih. 1.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4857, Dos. H-11, Fih. 1a.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4857, Dos. H-11, Fih. 1-2.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.5327, Dos. H-3, Fih. 1-4.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls. 3849, Dos. H-8, Fih. 1-7/1-9.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls,5528, Dos. H-5, Fih. 1-9a.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4857, Dos. H-13, Fih. 1-11.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4857, Dos. H-12, Fih. 1-12,1-12a.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4775, Dos. H-4, Fih. 1-18.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4775, Dos. H-4, Fih. 1-22.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4857, Dos. H-11, Fih. 1-25.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4763, Dos. H-7, Fih. 1-45.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4763, Dos. H-7, Fih. 1-52.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.4763, Dos. H-7, Fih. 1-59,1-60.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.3474, Dos. H-11, Fih. 7-13.
• ATASE Arşivi, BDH, Kls.3474, Dos. H-12, Fih. 8-25.
• Araştırma-İnceleme Türü Eserler
• Aldoğan, Ş. Göncü, Çanakkale Savaşı Siperin Ardı Vatan, MB Yayınları, İstanbul, 2006.
• Bartlett, E. Ashmead, Despatches from the Dardanelles (1915), George Newness Ltd, London, 1915.
• Beşkardeş, V, Uslu, Y, Uslu, B., Geyik İle İlgili Terimler Üzerine Düşünceler, Avrasya Terim Dergisi, Sayı 2, 2014.
• Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi V.Cilt, Çanakkale Cephesi Harekâtı III. Kitap, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1980.
• Baikie, H.S. aktaran R.R.Thompson, The Fifty-Second (Lowland) Division, Maclehose, Jackson and Company, Glasgow, 1923.
• Chambers, S., Çanakkale Zığındere, Çev. İsmail Hakkı Yılmaz, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2015.
• Frank’tan Mektuplar, Avrupa Savaşı, 4 Ağustos 1914, The Gallipolian, No.57, Ağustos, 1988.
• Hart, P. Gelibolu, Çev. Ahmet Fethi, Alfa Basım, Yayım, Dağıtım, İstanbul, 2014.
• James, R. R. Gelibolu Harekâtı, Çev. Haluk V.Saltıkgil, Belge Yayınları, İstanbul, 1965.
• Oglander-Aspinall, C.F. Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekâtı, Arma Yayınları, İstanbul, 2005.
• Patterson, J.H. With Zionists in Gallipoli, New York, 1916.
• Roux, F.C.Çanakkale Seferi, Mütercimler: Mehmet Nihad ve Asım, Matbaa-i Askeriye, İstanbul, 1337.
• Sabah, İ. (2023). ÇANAKKALE MUHAREBE SAHASINDA YENİ TESPİTLER . Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı , 22 (34) , 49-80 . DOI: 10.17518/canakkalearastirmalari.1257317
• Westlake, R. Çanakkale’de Savaşan İngiliz Alayları, Çev. Yusuf Serdar Demirtaş, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2019.
• Anı ve Günlük Türündeki Eserler
• Fertan, H. R. Hasan Remzi Fertan’ın Harp Hatıraları: Çanakkale, Kafkas, Filistin Cepheleri ve İstiklal Harbi, Yayına Haz. Lokman Erdemir, Bağcılar Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, 2016.
• Güralp, Ş. Bir Askerin Günlüğünden Çanakkale Cephesi’nden Filistin’e, Güncel Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• Web Üzerindeki Kaynaklar
• Sabah, İ. Kırık Bir Mezar Taşının İzinde: Şehit Tabip Binbaşı Mehmet İsmail Bey, http://mobil.canakkalecephesi.com/haber/kirik-bir-mezar-tasinin-izinde-sehit-tabip-binbasi-mehmet-ismail-bey (Erişim Tarihi: 28.06.2021).
• Zığındere,https://canakkalemuharebeleri1915.com/genel/muharebe-alani-yer-isimleri/seddulbahir/468-zigin-dere-gully-ravine (Erişim Tarihi: 28.06.2021).