Türkçedeki Düz ve Sürerlik Geleceğimsileri

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 1, 110 - 123, 30.06.2024

Taylan Akal

https://doi.org/10.47777/cankujhss.1436908

Öz

Geleceğimsiler, gelecek zaman eki olmadan gelecek zaman ifade eden yapılardır. İngilizcede iki tür geleceğimsi bulunur; düz ve sürerlik. Düz geleceğimsiler geniş zaman kullanılarak çekimlenirken, sürerlik türü geleceğimsiler sürerlik ekiyle kurulurlar. Rullmann vd. (2022) İngilizcede düz ve sürerlik türü geleceğimsileri, düz geleceğimsilerin plan gerektirirken, sürerlik türü geleceğimsilerin plan gerektirmediğini öne sürerek birbirinden ayırır. Bu ayrımı temel alarak, mevcut çalışma Türkçe geleceğimsilerin özelliklerini plan gerektirme üzerinden analiz eder. Türkçe geleceğimsilerin plan gerektirme analizi, bu çalışmada ayrıca doğal olguları anlatan eylemlerin ve geçmişte gelecek/olasılık belirten yapıların incelenmesiyle de desteklenmiştir. Çalışmanın sonuçları İngilizce ve Türkçe geleceğimsilerin plan yorumlaması ve doğal olgularla uyumluluk konularında ayrıştıklarını göstermektedir. İngilizcede düz geleceğimsi yapı plan gerektirip, doğal olgularla uyumlu iken; Türkçede plan gerektiren ve doğal olgularla uyumlu olan yapı sürerlik belirten geleceğimsi yapısıdır. Buna ek olarak, Türkçede geçmişte gelecek/olasılık belirten yapıların incelenmesi de bu yapılarla sürerlik belirten geleceğimsilerin uyumlu olduğunu, düz geleceğimsilerin ise uyumlu olmadığını göstermektedir. Bu bulgu da, bu çalışmada Türkçe düz ve sürerlik gösteren geleceğimsi yapılarla ilgili saptanan ayrışmayı desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

geleceğimsi, geniş zaman, sürerlik, gelecek zaman, geçmişte gelecek/olasılık

Plain and Progressive Futurates in Turkish

Öz

Futurates denote future time reference without using future markers. In English, there are two types of futurates; plain and progressive. Plain futurates are formed by using present tense, while progressive is formed with progressive marker. Rullmann et al. (2022) differentiate plain and progressive futurates in English stating that plain futurates require schedule, while progressives do not. Based on the mentioned divergence, the present study analyzes the properties of Turkish futurates in terms of schedule requirement. The analysis on the schedule requirement of Turkish futurates are also supported by analyzing the status of nature events, and the availability of future in the past constructions. The outcomes of the study show that there is a contradiction between English and Turkish futurates in terms of schedule interpretation, and compatibility with natural events. While in English, the plain futurate requires schedule, and properly works with natural events; it is the progressive futurate that necessitates schedule, and works fine with nature events in Turkish. Additionally, the analysis on future in the past constructions in Turkish shows that progressive futurates are available with future in the past, while plain futurates are not. This finding also supports the divergence drawn between plain and progressive futurates in Turkish.

Anahtar Kelimeler

futurate, aorist, progressive, future tense, future in the past

Kaynakça

• Cinque, G. (2001). A Note on Mood, Modality, Tense and Aspect Affixes in Turkish. In E. E. Taylan (Ed.), The Verb in Turkish. (pp. 47-59). John Benjamins B. V.
• Copley, B. L. (2002). The Semantics of the Future. (PhD Dissertation, Massachusetts Institute of Technology, Department of Linguistics and Philosophy).
• Copley, B. L. (2014). “Causal Chains for Futurates”. In De Brabanter, P., M. Kissine, and S. Sharifzadeh (Eds.), Future Times, Future Tenses. (pp. 72-86). Oxford Academic. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199679157.003.0004
• Çakır, H. (2009). Grammatik Kurz & Bündig. Türkisch. Pons.
• Erguvanlı Taylan, E. (2001). On the relation between temporal/aspectual adverbs and the verb form in Turkish. In E. E. Taylan (Ed.), The Verb in Turkish. (pp. 97-128). John Benjamins.
• Ersen-Rasch, M. I. (2004). Türkische Grammatik für Anfänger und Fortgeschrittene. Second edition. Max Hueber.
• Goodman, F. (1973). On the semantics of futurate sentences. Ohio State University working papers in linguistics 16, (pp. 76-89). Ohio State University.
• Göksel, A. and Kerslake, C. (2005). Turkish: A Comprehensive Grammar. Routledge.
• He, Y. (2024). The Semantics of Mandarin Futurates. Language and Linguistics, 25(2), 234-269.
• Jendraschek, G. (2011). A Fresh Look at the Tense-Aspect System of Turkish. Language Research, 47(2), 245-270.
• Jendraschek, G. (2014). “Future tense, prospective aspect, and irrealis mood as part of the situation perspective: Insights from Basque, Turkish, and Papuan”. In De Brabanter, P., M. Kissine, and S. Sharifzadeh (Eds.), Future Times, Future Tenses. (pp. 138-164). Oxford Academic. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199679157.001.0001.
• Kanık, M. (2015). The Turkish Aorist and Progressive: Present Tense, Future Tense, or What? Journal of Language and Linguistic Studies, 11(1), 103-115.
• Kornfilt, J. (1997). Turkish. Routledge.
• Lewis, G. (1967). Turkish grammar. Oxford University Press.
• Rivero, M. L. (2009). Intensionality, High Applicatives, and Aspect: Involuntary State Constructions in Bulgarian and Slovenian. Natural Language and Linguistic Theory, 27, 151-196.
• Rullmann, H., Huijsmans, M., Matthewson, L., and Todorović, N. (2022). Why Plain Futurates are Different. Linguistic Inquiry, 54(1), 197–208. doi: https://doi.org/10.1162/ling_a_00435.
• Vetter, D. C. (1973). Someone Solves This Problem Tomorrow. Linguistic Inquiry, 4(1), 104-08. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/4177759. Accessed 9 Oct. 2023.
• Yavaş, F. (1979). The Turkish Aorist. Kansas Working Papers in Linguistics, 4(1), 41-49.