Malzeme Tedarik Süreçleri ve Yerlileştirme Çalışmalarının İmalat Sanayindeki Önemi: Kaya Kamyonuna Ait İkincil Fren Sistemi Direncinin Yerlileştirilmesi Örneği

Yıl 2025, Cilt: 21 Sayı: 3, 43 - 49, 26.09.2025

Barış Oğuz Arzum Işıtan

https://doi.org/10.18466/cbayarfbe.1646807

Öz

Makine imalat sektörü, Türkiye ekonomisinin en stratejik sanayi dallarından biri olup, imalat sanayisine sağladığı katkılarla büyük bir öneme sahiptir. Ancak, makine ve ekipman üretiminde kullanılan kritik bileşenlerin büyük ölçüde ithalata bağımlı olması, dış ticaret açığını artırmakta ve yerlileştirme çalışmalarının önemini göstermektedir. Bu çalışma, mühendisler için malzeme tedarik süreçleri ve yerlileştirme stratejilerinin imalat sanayisindeki etkisini incelemektedir. Çalışmada, kaya kamyonlarında kullanılan ikincil fren sistemi (retarder) direncinin yerlileştirilmesi süreci detaylandırılmıştır. İlk olarak malzeme tedarik süreçleri ve mühendislik karar verme mekanizmaları incelenmiş, ardından yerli üretimin teknik ve ekonomik avantajları değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, ithal edilen retarder direncinin yerli üretime geçirilmesi ile maliyetin %85 oranında azaldığı ve teslim süresinin 6 aydan 1 aya düşürüldüğü tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, sanayide yerlileştirme politikalarının etkin uygulanmasının, üretim maliyetlerini azaltarak ve tedarik sürelerini kısaltarak sanayinin rekabet gücünü artıracağını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Makine imalatı , yerlileştirme , malzeme tedariki , sanayi politikaları , retarder direnci

Importance of Material Procurement Processes and Domestication Studies in the Manufacturing Industry: The Case of Domestication of the Secondary Brake System Resistor of a Rock Truck

Öz

The machinery manufacturing sector is one of the most strategic industrial sectors in the Turkish economy, playing a vital role in manufacturing by providing industrial support, employment, and economic value. However, the heavy dependence on imported critical components in machine and equipment production increases the foreign trade deficit and highlights the importance of localization efforts. This study examines the effects of material procurement processes and localization strategies in the manufacturing industry. Focusing on the localization of the secondary braking system (retarder) resistor used in rock trucks, the study first analyzes procurement procedures and engineering decision-making mechanisms. It then evaluates the technical and economic advantages of domestic production. The study found that transitioning the imported retarder resistor to local manufacturing provided significant economic and logistical advantages, including an 85% cost reduction and a drastic improvement in delivery time. These findings demonstrate that the effective implementation of localization policies in the industry can enhance competitiveness by reducing production costs and improving procurement lead times.

Anahtar Kelimeler

industrial policies , localization strategies , machinery manufacturing , material procurement processes , retarder resistor

Etik Beyan

There are no ethical issues after the publication of this manuscript.

Teşekkür

The authors would like to thank the Directorate of Garp Lignite Management.

Kaynakça

• [1]. Türkiye Makina Federasyonu, https://www.makfed.org/TR,23/raporlar.html, (2020).
• [2]. T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı,. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Makine-Calisma-Grubu-Raporu.pdf , (2018).
• [3]. Makine ve Aksamları İhracatçıları Birliği, https://www.makfed.org/pdf/Rapor_Katma-Deger-ve-Ithal-Girdi-Kullanimlari-Analizleri_Aralik-2020.pdf , (2020).
• [4]. Kundak, S, Aydoğuş, I. 2018. Türkiye’de imalat sanayinin ithalata bağımlılığının analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences; 17(1): 252-266.
• [5]. Türkiye Makina Federasyonu, https://www.makfed.org/TR,23/raporlar.html (2024).
• [6]. T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, https://www.sbb.gov.tr/wp- content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf , (2023).
• [7]. Dineri, E, Işık, N. 2021. Import dependence and manufacturing industry in Turkish economy: Hatemi-J asymetric causality test. Gazi Journal of Economics and Business; 7(1): 68-82. (https://doi.org/10.30855/gjeb.2021.7.1.005)
• [8]. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü, https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu3101015013 (2022).
• [9]. Başkol, MO, Bektaş, S. 2020. Türkiye imalat sanayinin teknolojik yapısının rekabet gücü üzerine bir analiz. TESAM Akademi Dergisi; 7(2): 331–356. (https://doi.org/10.30626/tesamakademi.788709)
• [10]. Mirasçı, S, Aksoy, A. 2023. Çelik malzeme satın alma süreçlerinde veri madenciliği ve makine öğrenmesi uygulamaları. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi; 11(3): 1174–1189. (https://doi.org/10.21923/jesd.1221635)
• [11]. Görener, A. 2013. Tedarik zinciri stratejisi seçimi: Bulanık VIKOR yöntemiyle imalat sektöründe bir uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi; 5(3): 47-62.
• [12]. Altuntaş, C, Tuna, O. 2012. Endüstriyel hizmet satın alma süreci ve lojistik merkezler: bir içerik analizi uygulaması. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi; 09: 21-41.
• [13]. Ankara Kalkınma Ajansı, https://ankaraka.org.tr/sites/default/files/inline-images/Sat%C4%B1n%20Alma%20S%C3%BCre%C3%A7leri.pdf , (2025).
• [14]. Bayram, M, Şahin, H, Topal, B. 2023. Tedarik esnekliği, teslimat esnekliği, planlama süreci ve tedarik süreci arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkilerin incelenmesi. Mühendislik Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi; 5(2): 338-348. (https://doi.org/10.46387/bjesr.1335992)
• [15]. Vepara, https://www.vepara.com.tr/tedarik-zinciri-yonetimi-nedir/, (2025).
• [16]. Ural, E. 2005. Malzeme ihtiyaç planlama sistemi ve otomotiv sektöründe bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• [17]. Anglou, FZ, Ponis, S, Spanos, A. 2021. A machine learning approach to enable bulk orders of critical spare-parts in the shipping industry. Journal of Industrial Engineering and Management; 14(3): 604–621. (https://doi.org/10.3926/jiem.3446)
• [18]. Antosz, K, Ratnayake, RMC. 2019. Spare parts’ criticality assessment and prioritization for enhancing manufacturing systems’ availability and reliability. Journal of Manufacturing Systems; 50: 212–225. (https://doi.org/10.1016/j.jmsy.2019.01.003)
• [19]. Sönmez, V, Öney, GT. 2021. Satın alma faaliyetleri için analitik hiyerarşi prosesi yöntemi ile tedarikçi seçimi. Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering; 26(3): 969–986. (https://doi.org/10.17482/uumfd.807265)
• [20]. Oğuz, B. 2023. Mühendisler için kamu ve özel sektörde teknik ve idari şartname hazırlama ve kabul süreci. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• [21]. IKEDA, .https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/migration/tr/Makina_ve_Metal_Sektoru-re3.pdf , (2020).
• [22]. Ding, Z, Zhou, L, Xu, J, Tong, J. 2023. Vehicle retarders: a review. IEEE Access; 11:102757-102767. (https://doi.org/10.1109/ACCESS.2023.3288328)
• [23]. Pandey, SN, Khaliq, A, Zaka, MZ, Saleem, MS, Afzal, M. 2015. Retarder used as braking system in heavy vehicles-a review. International Journal of Mechanical Engineering and Robotics Research: 4(2): 86-90.
• [24]. Bosch Car Service, https://www.boschcarservice.com/tr/tr/blog/genel-arizalar/retarder-arizalari/ , (2025).