Atatürk Dönemi’nde Türkiye’de Aile Hukuku ve Çocuk Hakları

Yıl 2020, , 349 - 368, 24.03.2020

Gül Çakır

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.705011

Cited By: 1

Öz

Türkiye Cumhuriyeti kuruluşunun ilk yıllarından itibaren ideolojisini toplumda yerleştirmek ve yaygınlaştırmak, güçlü, sağlıklı, medeni, eğitilmiş bir millet meydana getirmek için (Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 1937) Türk ailesini ve bu aile de en çok kadın ile çocuğu önemli iki öge olarak görmüştür (Gürbüz Türk Çocuğu Mecmuası, 1927). Türk Milleti’nin kalkınmasında kadın ve çocuğun rolünü kavrayan yeni devlet, Osmanlı’dan kalan ve yeni rejimin ideallerine uymayan sembolleri ortadan kaldırarak Türk ailesinin gelişimi için yeni bir algı yaratma çabasına girişmiştir.
Yeni devlet, başta Türk Medeni Kanunu olmak üzere bir takım yasalar meydana getirerek, Türk ailesini oluşturan bireylerin hak ve ödevlerini düzenleyerek Aile Hukuku’na medeni bir biçim vermiştir. Aileye ilişkin hakların gelişimi ülkenin çağdaşlaşması için atılmış önemli bir adımdır.
Bu çalışmanın amacı Türkiye’de Atatürk Dönemi’nde aile hukuku ve çocuk haklarındaki ilerlemeleri ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Aile, Kadın, Çocuk, Aile Hukuku

Family Law And Children's Rights in Turkey During Atatürk Period

Öz

Since the early years of its foundation, Republic of Turkey regarded “Turkish family” and especially “women and children” as two important elements that secure and spread its modern ideology in society, and building a strong, healthy, civilized and as well as an educated nation. With comprehending the role of women and children in the further development of the nation, the new state has attempted to create a new perception of the evolution of Turkish family by removing the symbols left by Ottomans, especially those do not conform to the ideals of the new regime.
The new state has modernized Family Law by regulating the rights and responsibilities of the individuals those constitute the Turkish family and enacting several laws such as the primer Turkish Civil Code. Development of family rights and the law is an important step towards the modernization of the country.
The aim of this study is to demonstrate the progress in family law and children's rights during Atatürk period in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Family, Women, Children, Family Law

Kaynakça

• 1. Resmi Yayınlar a. Düstur 1869 yılı Maarif-i Umumiye Nizamnamesi. Düstur, I. Tertip, C. 2, ss. 184-219 b. T.C. Resmi Gazete Memurin Kanunu, Resmi Ceride, 31 Mart 1926, S. 336. Medeni Kanun. TC. Resmi Gazete, 4 Nisan 1926, S. 339. Umumî Hıfzıssıhha Kanunu. TC. Resmi Gazete, 6 Mayıs 1930 Salı, S. 1489. 3008 Numaralı İş Kanunu. TC. Resmi Gazete, 15 Haziran 1936, S. 3330, ss. 6621-6644. c. BCA (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA, Fon:51-0-0-0/ Diyanet İşleri Reisliği, Yer.2.4.8, 20.03.1924. d. TBMM. Zabıt Ceridesi TBMM Zabıt Ceridesi, D.II,C. 22, İçtima Senesi: III, 17.02.1926, s. 231 TBMM. Zabıt Ceridesi, D.II, İ.III, C. 20, Kabul Tarihi 17.02.1926, Kanun No: 743, s. 76. TBMM Zabıt Ceridesi, D.II, C. 23, İçtima Senesi III, Kanun No: 788, s. 136. e. Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi Atatürk’ün TBMM’nin V. Dönem 3. Yasama Yılını Açış Konuşması (1 Kasım 1937). Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, D.V, C. 20, S. 3.
• 2.Gazeteler Akşam Cumhuriyet Ulus
• 3. Kitap ve Makaleler Adliye Vekili Mahmut Esat Bozkurt’un 1926 yılında yazdığı Medenî Kanun Genel Gerekçesi. Mahmut Esat Bozkurt Anısına Armağan (1892-1943), İstanbul Barosu Yayınları, 2008. Akşamcı. Medeni Kanun’a Göre Evlenmek İstemeyenler. Akşam Gazetesi, 7 Nisan 1937, s. 3. Çocuk Hakları. Gürbüz Türk Çocuğu Mecmuası, Haziran 1931, S. 60, s. 7-8. Medeni Kanun Hükümlerine Aykırı Surette Evlenenler. Ulus Gazetesi, 18.02.1937, s. 2. Mesut Bir Aile Nasıl Teşkil Eder?. Erkekler Dünyası. 6 Kanun-ı Sani 1329. Ali, Necip (1933). Türk İnkılâbında Yeni Bir Adım Daha, Ülkü Halkevleri Mecmuası, S: 10, C. 2, s. 273. Altın, Hamza (2008). 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ve Öğretmen Yetiştirme Tarihimizdeki Yeri, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Yayınları, S: 13, s.s. 271-283. Aydın, Mehmet Akif (1998). Hukûk-ı Âile Kararnamesi. TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C. XVIII. Baskın, Bahar (2008). II. Meşrutiyette Kadın Eğitimine Yönelik Bir Girişim: İnas Darülfünunu. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 38, s. 91. Doğan, İsmail (1992). Tanzimat Sonrası Sosyo-Kültürel Değişmeler ve Türk Ailesi, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 1, Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara. Ergün, Mustafa (1996). II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ocak Yay., Ankara. Eroğlu, Hamza (1990). Türk İnkılâp Tarihi, Savaş Yay., Ankara. Gökçe, Birsen (1976). Aile ve Aile Tipleri Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, C. 8, S. 1-2. Gömeç, Saadettin (2015). Türk Ailesine Genel Bir Bakış. Aile Yazıları/7, TC. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara. Güler, Ali (1992). İlk Yazılı Türkçe Metinlerde Aile ve Unsurları. Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 1, Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara. Hukûk-ı Âile Kararnamesi. Kader Matbaası, İstanbul 1336. İnan, Afet (1998). Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara. Kurnaz, Şefika (1991). Cumhuriyet öncesinde Türk Kadını (1839-1923), TC. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yay., Ankara. Makal, Ahmet (1999). Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920-1946, İmge Kitapevi, Ankara. Mardin, Şerif (1991). Türk Modernleşmesi-Makaleler 4, İletişim Yayınları, İstanbul. Okay, Cüneyd (1999). Belgelerle Himaye-i Etfal Cemiyeti (1917-1923), Şûle Yayınları, İstanbul. Ögel, Bahaeddin (2015). Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, C. I-II, TTK Yayınları, Ankara. Sertel, Sabiha Zekeriya (1927). İçtimâî Bahisler: İctimâî Sa’y: Çocuk Salahı IV (Child Welfare). Hayat Mecmuası, C: I, S. 19, Ankara. Tabakoğlu, Ahmet (1992). Osmanlı Toplumunda Aile. Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 1, Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara. Tanör, Bülent (2015). Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Temp, Gülendam (1993). Hukuk Önünde Kadın-Erkek Eşitliği. Çağdaş Hukuk, Çağdaş Hukukçular Derneği Yayınları, Yıl: 2, s. 17-18. Toprak, Zafer (1992). II. Meşrutiyet Dönemi’nde Devlet, Aile ve Feminizm. Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 1, Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara. Tunaya, Tarık Zafer (2004). Hürriyetin İlanı-İkinci Meşrutiyet’in Siyasi Hayatına Bakışlar, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Turan, Refik (1992). Osmanlıların Kuruluş Yıllarında Türk Ailesi. Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 1, Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara. Türkdoğan, Orhan (1992). Türk Ailesinin Genel Yapısı. Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 1, TC. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara. Ulusan, M. İlhan (2002). Türk Medeni Kanunu’nun Dünü ve Bugünü. İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: I, İstanbul. Yüksel, Sera Reyhani (2014). Türk Medeni Kanunu Bakımından Kadın-Erkek Eşitliği. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVII, Ankara.
• 4. İnternet Kaynakları http://www.undocuments.net/gdrc1924.htm, E.T.10.10.2018