Öz
Osmanlı
Devleti’nde Tanzimat Dönemi, Batılı anlamda ilk Osmanlı aydınının ortaya
çıktığı dönemdir. Osmanlı aydını, Batılılaşma siyaseti çerçevesinde askeri ve
sivil memur yetiştirmek amacıyla açılan okullarda yetişen ya da doğrudan Avrupa
kentlerinde eğitim gören kadroların içerisinden çıkmıştır. Aldıkları eğitim
sonucu Batı’daki gelişmeleri takip etmeleri, hem siyasi hem de kültürel pek çok
bilgiyi içeriye aktarmalarını sağlamıştır.
Osmanlı’nın
ayakta kalmasının Batılı-modern bilginin daha fazla dolaşıma girmesi ile mümkün
olacağını düşünen Osmanlı aydını içerisinde Beşir Fuad (1852?-1887), üzerinde
durulması gereken önemli bir şahsiyettir. Onu önemli kılan; edebiyat, biyoloji,
matematik, fizik, sosyoloji, dil ve eğitim, felsefe gibi pek çok alana yayılmış
bir ilgi alanına ve birikime sahip olmasıdır. Pozitif bilimlere ve dolayısıyla
olgulara olan güvenci, üzerine fikir beyan ettiği tüm konularda pozitivist ilkeleri
kendisine referans almasını sağlamıştır.
Makalemizde
Fuad’ın aydın kimliği, arka planda 19. yüzyılın özellikleri olmak üzere aldığı
eğitim ve beslendiği Batılı kaynaklar üzerinden sorgulanacaktır. Yazı hayatının
büyük bir kısmını oluşturan edebi faaliyetlerinin üzerinde durmak ise sadece
edebiyata yüklediği anlamı değil, bir bütün düşünceleri ve fikirlerini çözümlemek
açısından önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahmet Mithat Efendi (2014), Beşir Fuat, (haz.) Bahar Dervişcemaloğlu, Dergâh Yayınları, İstanbul.
- AKYÜZ, Kenan (2013), Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri: 1860-1923, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
- Recai-zâde Ekrem (1999), “Gözyaşlarına Takriz”, Şiir ve Hakikat: Yazılar ve Tartışmalar, (haz.) Handan İnci, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, ss. 323-326.
- ENGİNÜN, İnci (2010), Yeni Türk Edebiyatı: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), 5. Baskı, Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Beşir Fuad (1989), “Beşer-Mukaddime”, Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi-V, (haz.) Mehmet Kaplan, İnci Enginün, Birol Emil, Zeynep Kerman, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- Beşir Fuad (1999), “Gayret’in 3,4,5,6 Numrolu Nüshalarında Münderic “Victor Hugo” Ünvanlı Makale-i İntikadiyeye Mukabele”, Şiir ve Hakikat: Yazılar ve Tartışmalar, (haz.) Handan İnci, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, ss. 173-188.
- Beşir Fuad (1999), “Menemenli-zâde Tahir Beyefendi’nin Gayret’in 29, 30, 31, 33 Numrolu Nüshalarındaki Makale-i Cevabiyeye Cevap”, Şiir ve Hakikat: Yazılar ve Tartışmalar, (haz.) Handan İnci, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, ss. 206-240.
Ayrıntılar
| Bölüm | Beşeri Bilimler Sayısı |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mart 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 15 Sayı: 1 |
