15. YÜZYILDA NİĞDE ŞEHRİNDE İSKÂN ve MAHALLELER

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 1, 691 - 712, 31.03.2017

Nevzat Topal

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.298213

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada 15.
yüzyılda Niğde şehrinde iskân ve mahalleler değerlendirilecektir. Niğde şehri
15. yüzyılda uzun süre Karamanoğulları hâkimiyetinde kalmış yüzyılın ikinci
yarısında Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Osmanlı devleti tarafından 15.
yüzyılın sonu ve 16. Yüzyılın başında düzenlenen vakıf ve tahrir defterlerinden
Niğde şehrindeki mahalleleri büyük ölçüde tespit edilmiştir. Bu defterlerde yer
alan mahalle isimlerinin Karamanoğulları hâkimiyeti sırasında mevcut olduğu
düşünülmektedir.

Niğde şehrindeki
mahallelerden bahseden ilk kaynak 1415 tarihli Karamanoğlu Ali Bey
vakfiyesidir. Bu vakfiyede 3 mahalle ismi yer almakta olup çalışmada
kullandığımız diğer kaynaklarda isimleri zikredilmemektedir. Şehrin Osmanlı
hâkimiyetine girmesine müteakip 1476 ve 1483 tarihlerinde düzenlenen vakıf
defterlerinde Niğde şehrine ait mahalle ve mescit isimleri yer almaktadır.
Ayrıca 16. yüzyılın başlarında düzenlenen tahrir defterinde de şehirde 29
mahalle ismi zikredilmektedir. 16. Yüzyılın başlarında düzenlenen tahrir defterlerinde
tespit edilebilen mahalle isimlerinin birkaç tanesi hariç Karamanoğulları
devrinde de bu mahalle isimlerinin büyük ölçüde mevcut olduğu tespit
edilebilmektedir. 16. yüzyılın başlarında düzenlenen tahrir defterinde şehirde
iki tane gayrimüslim mahalle olduğu görülmekte olup bu mahallelerin 15.
yüzyılda da mevcut olabileceği ihtimal dâhilindedir. 

Anahtar Kelimeler

Niğde, Mahalle, Mescit, Karamanoğulları, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• AKŞİT, Ahmet, (2009),” Niğde Şehri İle İlgili tarihi kaynaklar: Akmedrese Vakfiyesi”, TÜBAR, XXVI (Güz), s. 21-28.
• AKŞİT, Ahmet, (2009),” Türkiye Selçukluları Devrinde Niğde Vilayetinin Alt Birimleri ve Sınırları”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 21, s. 125-133.
• AKYURT, Yusuf, (1942), Resimli Türk Abideleri Niğde Şehri Cild XV.
• BARKAN, Ö. Lütfi (1953), “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, X, s. 1-26.
• COŞKUN, Fahri, (1996), 888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri (Tanıtım, Tahlil ve Metin), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• COŞKUN, Fahri, (2010), “888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Defteri”, Vakıflar Dergisi, 33 (Haziran), s. 15-52.
• ÇAL, Halit, (2000), Niğde Şehrindeki Ahşap Tavanlı Cami ve Mescitler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• DOĞAN, Hamdi, (2008), “Hicri 1246 Tarihli Cizye Defterine Göre Niğde Kazasındaki Gayrimüslim Unsurlar”, Niğde, Aksaray ve Nevşehir Tarihi Üzerine, edt. Musa Şaşmaz, Kitabevi, İstanbul, s. 15-26.
• ERDOĞRU, M. Akif, (Aralık 2003) “Murad Çelebi Defteri: 1483 Yılında Karaman Vilâyetinde Vakıflar-II”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XVIII/2, s. 99-140;