SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAPSAMINDA KYOTO PROTOKOLÜ ESNEKLİK MEKANİZMALARI VE TÜRKİYE’NİN DURUMUNUN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 4, 207 - 238, 30.12.2017

Gül Binboğa

Öz

Yaşanabilir
bir dünya için kıt olan doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımının
gerekliliği her geçen gün giderek önem kazanmaktadır. Bu kapsamda, ülkeler
sürdürülebilir kalkınma için düşük karbonlu ekonomilerin oluşturulması
konusunda daha kararlı adımlar atmaya başlamışlardır. Küresel iklim
değişikliğine sebep olan insan kaynaklı sera gazı emisyonlarını azaltarak sürdürülebilir
kalkınmayı sağlama amacıyla Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve
Sözleşmesi ve Kyoto Protokolü kapsamında geliştirilen esneklik mekanizmaları ise
karbon finansmanında etkin bir araç olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışmada, sürdürülebilirlik
kapsamında Kyoto Protokolü esneklik mekanizmaları ve Türkiye’nin durumu
incelenerek konunun öneminin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Yapılan
analizler doğrultusunda, Türkiye’nin artan nüfusu
ve kalkınma çabalarına bağlı olarak sera gazı salımının yıllar itibariyle artma
eğiliminde olduğu ve dünyaya entegre olarak maliyet etkin bir şekilde küresel
iklim değişikliğiyle mücadele etmede Kyoto Protokolü esneklik mekanizmalarından
yeterli bir şekilde yararlanamadığı anlaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Kyoto Protokolü esneklik mekanizmaları, küresel iklim değişikliği

Kaynakça

• AKKAYA, G.Cenk ve UZAR, Ceren (2012), “Karbona Dayalı Finansal Gelecek Sözleşmeleri ve Fiyat Gelişimi Üzerine Bir İnceleme”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, DPUJSS, C. 1, S. 32, ss. 67-80. ALİUSTA, Hakan, YILMAZ, Baki ve KIRLIOĞLU, Hilmi (2016), “Küresel Isınmayı Önleme Sürecinde Uygulanan Piyasa Temelli İktisadi Araçlar: Karbon Ticareti Ve Karbon Vergisi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICAFR 16 (3. Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Kongresi) Özel Sayısı, ss. 382-401. ARI, İzzet (2010), İklim Değişikliği İle Mücadelede Emisyon Ticareti ve Türkiye Uygulaması, (Uzmanlık Tezi), Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara. AXEL, Michaelowa ve JOTZO, Frank (2005) “Transaction costs, institutional rigidities and the size of the clean development mechanism”, Energy Policy, Vol: 33, Issue 4, pp. 511-523. BAYRAK, Ragıp (2012) “Sürdürülebilir Kalkınma İçin Türkiye’de Düşük Karbon Ekonomisi ve Kyoto Protokolü’nün Finansman Kaynakları”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Sayı:1 No:4, ss. 266-279. Beyhan, Ş. Gülin ve Ünügür, S. Mete (2005), “Çağdaş Gereksinmeler Bağlamında Sürdürülebilir Turizm ve Kimlik Modeli”, İTÜ Dergisi/a, C. 4, S.2, ss. 79-87. BİRPINAR, Mehmet Emin (2016), “Paris Anlaşması ve Türkiye”, Anahtar Dergisi, Y. 28, S. 329, ss. 4-5. Carbonmaerketdata 2017, “Carbon Market Data”, (https://www.carbonmarketdata.com/en/products/world-ets-database/presentation), (10.05.2017) Carbon-pulse ( 2017), (https://carbon-pulse.com/28939/), (10.05.2017) ÇELİKKOL, Hakan ve ÖZKAN, Nasif (2011), “Karbon Piyasaları ve Türkiye Perspektifi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 31, ss. 203-222. Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB) (2011), “Karbon Piyasalarında Ulusal Deneyim ve Geleceğe Bakış Raporu, Ankara, Ocak 2011”, (http://www.enver.org.tr/UserFiles/Article/f8fefddd-d749-4784-816b-eb06e69b9d34.pdf), (05.04.2017) Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB) (2008), “Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları ve Diğer Uluslararası Emisyon Ticareti Sistemleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, (http://iklim.cob.gov.tr/iklim/Files/eKutuphane/KP_OIK_FinalRapor-28%2012%202008.pdf), (10.04.2017) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) (2012), “Karbon Piyasalarında Ulusal Deneyim ve Geleceğe Bakış”, (http://iklim.cob.gov.tr/iklim/New%20folder/KARBON%20piyasas%C4%B1,kitap[1].pdf), (05.04.2017) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞBa), (http://www.csb.gov.tr/projeler/iklim/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmenu&Id=12461), (05.04.2017) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞBb), “Emisyon Ticareti Sistemi Nedir? Nasıl Çalışır?”, (https://www.csb.gov.tr/db/destek/editordosya/Full_Taslak.pdf), (15.04.2017) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞBc), “Karbon Piyasasına Hazırlık Ortaklığı Programı, (https://www.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/file/PMR.pdf), (15.04.2017) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞBd), “Dünya Bankası PMR Projesi”, (http://www.csb.gov.tr/projeler/iklim/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmenu&Id=12486), (15.04.2017) Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü (ÇYGM) (2012), “Türkiye’de Karbon Piyasası” (http://www.eie.gov.tr/iklim_deg/document/karbon_piyasasi.pdf), (15.04.2017), ((05.04.2017) Demireli, Erhan ve HEPKORUCU, Atilla (2010), “Çevre Finansmanı: Kavramsal Bir Yaklaşımla Karbon Finans Borsası”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt: 2, Sayı:2, ss. 37-48. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2009), “İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Planı”, http://www.sp.gov.tr/upload/xSPTemelBelge/files/A1ke0+IFM_Stratejisi_ve_Eylem_Plani.pdf DSİ Genel Müdürlüğü Etüd ve Plan Dairesi Başkanlığı İklim Değişikliği Birimi (DSİ) (2010), “İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, Kyoto Protokolü ve Türkiye”, (www.dsi.gov.tr/iklim/sozlesmeler/cerceve_sozlesme_kyoto/iklim_degisikligi_cerceve_sozlesmesi_ve_turkiye.pdf), (11.04.2017) DOĞAN, Seyhun ve TÜZER, Mutlu (2011), “Küresel İklim Değişikliği İle Mücadele: Genel Yaklaşımlar ve Uluslararası Çabalar”, Journal of Sociological Studies. 2011, Issue 44, ss. 157-194. Endres, Alfred ve Ohl, Cornelia (2005), “ Kyoto, Europe?—An Economic Evaluation of the European Emission Trading Directive”, European Journal of Law and Economics, Volume:19, Issue:1, pp. 17-39. GILMAN, Robert (1992), “Sustainability” from the 1992 UIA/AIA “Call for Sustainable Community Solutions”, (http://www.context.org/about/definitions), (30.06.2017) GÜNDOĞAN, Arif Cem, BAŞ, Dursun, SAYMAN, Rıfat Ünal, ARIKAN, Yunus ve ÖZSOY, Gülçin (2015), “A’dan Z’ye İklim Değişikliği Başucu Rehberi”, Bölgesel Çevre Merkezi ve Almanya Federal Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği (https://recturkey.files.wordpress.com/2016/11/adanzye_iklim_degisikligi_basucurehberi.pdf), (10.04.2017) Hahn, Robert W. ve Stavins, Robert N. (2011), “The Effect of Allowance Allocations on Cap-and-Trade System Performance”, The Journal of Law and Economics, Volume: 54, Number: 54, 1-31. HALSNAES, Kirsten (2002), “Market potential for Kyoto mechanisms—estimation of global market potential for co-operative greenhouse gas emission reduction policies”, Energy Policy, Volume 30, Issue 1, pp. 13-32. HAMRICK, Kelley ve GOLDSTEIN, Allie (2016), “Raising Ambition State of the Voluntray Carbon Markets 2016”, Forest Trends’ Ecosystem Marketplace, Washington, DC, (http://www.forest-trends.org/documents/files/doc_5242.pdf), (16.04.2017) ICAP (2017), “Emissions Trading Worldwide International Carbon Action Partnership (ICAP) Status Report 2017”, (https://icapcarbonaction.com/en/?option=com_attach&task=download&id=447), (16.04.2017) IPCC (2013), “Climate Change 2013 The Physical Science Basis”, https://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg1/WG1AR5_Chapter02_FINAL.pdf), (16.04.2017) KARAKAYA, Ethem ve ÖZÇAĞ, Mustafa (2001), ”Sürdürülebilir Kalkınma ve İklim Değişikliği: Uygulanabilecek İktisadi Araçların Analizi”, First Conference İn Fiscal Policy And Transition Economies, ss. 1-7. KIVILCIM, İlge (2014), “Türkiye’nin Karbon Piyasalarındaki Mevcut Durumu İKV Değerlendirme Raporu”, (http://www.ikv.org.tr/images/files/TURKIYENIN%20KARBON%20PIYASALARINDAKI%20MEVCUT%20DURUMU(7).pdf), (10.04.2017) MERCAN, Mehmet (2013), Türkiye İçin Alternatif Mitigasyon Politikası Uygulamalarının Ekonomik Analizi: Genel Denge Analizi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Aydın. MIDSEFF, “Carbon Markets”, (http://turkishcarbonmarket.com/carbon-markets), (15.04.2017) Muller, Adrian (2007), “How to make the clean development mechanism sustainable—The potential of rent extraction”, Energy Policy, Volume: 35, Issue: 6, pp.3203-3212. NARİN, Müslüme (2013), “Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizması: Emisyon Ticareti”, International Conference On Eurasian Economies, ss. 941-952. ÖZDAN, Setenay (2014), Kyoto Protokolü Kapsamında Emisyon Ticareti, Karbon Borsaları ve Türkiye’ye Yansımaları, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Sermaye Piyasası ve Borsa Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. PAN, Haoran (2005), “ The cost efficiency of Kyoto flexible mechanisms: a top-down study with the GEM-E3 world model”, Environmental Modelling & Software, Volume 20, Issue 11, pp. 1401-1411. Resmi Gazete (2012), Enerji Verimliliği Strateji Belgesi, (http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/02/20120225-7.htm) (01.12.2017) ROWLANDS, Ian H (2001), The Kyoto Protocol's 'Clean Development Mechanism': A sustainability assessment”, Third World Quarterly, Volume:5, Issue 5, pp. 795-811. Satır Reyhan, Ayşe ve Reyhan, Hakan (2016), “Küresel Isınmanın Nedenleri, Sonuçları, Çözümleri Üzerine Yeni Değerlendirmeler”, Memleket Siyaset Yönetim (MSY), C. 11, S. 26, ss. 1-24. TBMM İklim Değişikliği Meclis Araştırma Komisyonu (TBMM) (2008), “İklim Değişikliği Meclis Araştırma Raporu (2008)”, 1-521, (http://iklim.cob.gov.tr/iklim/AnaSayfa/RaporlarBelgeler.aspx?sflang=tr), (05.04.2017) Thomson Reuters (2016), “Carbon Market Monitor”, (https, ://climateobserver.org/wp-content/uploads/2016/01/Carbon-Market-Review-2016.pdf), (17.04.2017) Tunahan, Hakan (2010), “Küresel İklim Değişikliğini Azaltmanın Bir Yolu Olarak Karbon Finansmanı”, Sakarya Üniversitesi Muhasebe Finansman Dergisi, S. 46, ss. 199-205. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2016), Seragazı Emisyon Envanteri, (http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21582), (10.04.2017) TÜRKEŞ, Murat, ŞEN, Ömer Lütfi, KURNAZ, Levent, MADRA, Ömer ve ŞAHİN, Ümit (2013), “İklim Değişikliğinde Son Gelişmeler, IPCC 2013 Raporu”, İstanbul Politikalar Merkezi, Sabancı Üniversitesi, (http://ipc.sabanciuniv.edu/wp-content/uploads/2014/01/13672_IPCCRapor.web_.02.01.14.pdf), (09.04.2017) TÜRKEŞ, Murat, SÜMER, M. Utku ve ÇETİNER, Gönül (2000), “Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları” Tesisat Dergisi 52, 84-100. Türkiye Dış İşleri Bakanlığı (TDİB), “Kyoto Protokolü”, (http://www.mfa.gov.tr/kyoto-protokolu.tr.mfa), (16.04.2017) UNFCCC (2017), (http://cdm.unfccc.int/Statistics/Public/index.html/), (16.04.2017) UNFCCC (2016), Emission Reduction Units (ERUs) Issued, (http://ji.unfccc.int/statistics/2015/ERU_Issuance_2015_10_15_1200.pdf), (16.04.2017) UNFCCC (2014), “Executive Board Annual Report 2014”, (http://unfccc.int/resource/docs/publications/unfccc_cdm-eb_annual_report2014.pd)f, (16.04.2017) UNFCCC(2010), http://unfccc.int/kyoto_protocol/mechanisms/emissions_trading/items/2731.php, (15.05.2017) United Nations (UN) (1987), WCED Report, Our Common Future, (http://www.un-documents.net/our-common-future.pdf), (15.04.2017) United States Environmental Protection Agency (EPA) (2016), (https://www.epa.gov/sites/production/files/2016-07/ghgconc2000-large.jpg), (10.04.2017) World Bank, (2017) “State and Trends of Carbon Pricing”, (https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/28510/wb_report_171027.pdf?sequence=5&isAllowed=y), (01.12.2017). World Bank (2016), “State and Trends of Carbon Pricing”, (https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/25160/9781464810015.pdf?sequence=7&isAllowed=y, 1-140), (15.04.2017) World Bank (2013), “CO2 Emissions (metric tons per capita)”, (http://data.worldbank.org/indicator/EN.ATM.CO2E.PC), (15.04.2017) ZHANG, ZhongXiang (2000), “Estimating the Size of the Potential Market for the Kyoto Flexibility Mechanisms”, Weltwietschaftliches Archiv, Vol:136 (3), pp. 491-521.