ÖDEMİŞ OVASINDA BEYTEPE (KARAKOVA) HÖYÜĞÜNDE PALEOCOĞRAFYA – JEOARKEOLOJİ ARAŞTIRMALARI

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 1, 151 - 172, 31.03.2018

Serdar Vardar

Öz

Ödemiş ovasındaki höyükler genellikle birikinti yelpazelerinde
ve eteklerinde bulunmaktadır. Beytepe (Karakova höyüğü) Küçük Menderes
ırmağının yatağına en yakın konumda kurulmuş bir Tunç Çağı yerleşimi olarak
diğerlerinden farklıdır. Bu çalışmanın amacı Beytepe höyüğü çevresinde
Holosen’de meydana gelen doğal çevre değişmelerinin belirlenmesi ve insan-çevre
ilişkilerinin değerlendirilmesidir. Höyük çevresinin paleocoğrafya ve
jeoarkeolojisinin ele alındığı çalışmada höyük ve çevresinde yapılan
sondajlardan alınan sediman örneklerinin değerlendirilmesinde element
analizlerinden yararlanılmıştır. ICP, AAS, SFM ve KJELDAHL cihazları
kullanılarak yapılan element analizleri ile Ödemiş ovasının son 7000 yıllık
sediman katmanları ayırt edilmiş ve ortamları belirlenmiştir. Detaylı
analizlerin sonucunda paleosol katmanlarının tespiti üzerinde de durulmuştur.
Bu analizlerin yardımı ile Tunç Çağı yerleşimi olan Beytepe höyüğünün
çevresinde arkeolojik dolgular, yangın katmanları, pişmiş toprak yüzeyler,
akarsu taşkın ve yatak sedimanları, oxbowlar ve sulak ortam sedimanları
ayrılabilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Ödemiş Ovası, Beytepe (Karakova) Höyüğü, Paleocoğrafya, Jeoarkeoloji

Kaynakça

• Altınbaş, Ü. (1975) Küçük Menderes Ovası Alüvyal Topraklarında Organik Madde Miktarı ile Agregasyon İndeksi Arasındaki İlişkiler. E.O.Z.F. Yayınları No: 247, Bornova-İzmir. Armağan, A. M. (2011) Osmanlı Belgelerinde Ödemiş, Ödemiş Kent Müzesi Yayınları 1, Ödemiş. Bozbay, E.; Kozan, A.T.; Bircan, A.; Öğdüm, F. (1986). Küçük Menderes Havzası’nın (batı ve orta bölümü) jeomorfolojisi. M.T.A. Rapor no 80008, Ankara. Boxem H.W.; Wielemaker W.G. (1972) Soils of the Küçük Menderes Valley, Turkey. Agr. Üniv. Dep. Of Trop. Soil Sci., Wageningen, the Netherland. Brown, A.G. (2001) Alluvial Geoarchaeology, Floodplain archaeology and environmental change, Cambridge Univ. Press, UK. Butzer, K.W., 1982. Archaeology as Human Ecology. Cambridge University Press, Cambridge. Çilingiroğlu, A.; Derin, Z.; Abay, E.; Sağlamtimur, H.; Kayan, İ. (2004). Ulucak Höyük. Excavations Conducted Between 1995 and 2002. (Chapter 1: Paleogeography. p.3-8 and Figures 1-6. p. 81-86) Ancient Near Eastern Studies. Supplement 15. 161 p. Peeters 2004. Derin, Z. (2011) Sözlü ifade, Ege Üniversitesi Ebebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü, İzmir. D.M.İ. (2013) Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ödemiş Meteoroloji İstasyonu 1957-2013 dönemi rasat verileri. Doğan, U. (2017) Jeoarkeoloji: Aşıklı Höyük Örneği, Jeomorfoloji Derneği Bülteni, 1, 8-18. Doğer, E. (2011) Sözlü ifade, Ege Üniversitesi Ebebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü, İzmir. D.S.İ. (2013) Devlet Su İşleri Türkiye Akarsuları Akım Yıllıkları 1953-2012 Erinç, S. (1955) Orta Ege Bölgesinin Jeomorfolojisi, M.T.A. Enst, Derleme Rapor, No. 2217, Ankara. French, C. (2003) Geoarchaeology in Action: Studies in Soil Micromorphology and landscape evolution. Routledge London and Newyork. Gözenç, S. (1978) Küçük Menderes havzasında arazinin kullanılış ve sınıflandırılması, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü yayınları 94 (İstanbul 1978). Holliday, V. (2004) Soils in archaeological research. Oxford University Press.
• Lajunen, L. H. J.; Peramaki P. (2004) Spectrochemical Analysis by Atomic Absorption and Emission, 2nd Edition, Published by The Royal Society of Chemistry, Thomas Graham House, Science Park, Milton Road, Cambridge CB4 OWF, UK. Kayan, İ. (2002) Arkeoloji, Jeoloji, Coğrafya Yeni Bir Yaklaşım: Jeoarkeoloji, Toplumsal Tarih, Cilt 18, s.101. Koçman, A. (1989) Uygulamalı Fiziki Coğrafya Çalışmaları ve İzmir-Bozdağlar Yöresi Üzerine Araştırmalar, Ege Ünv. Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 49, İzmir. Meriç, R. (1988) Antik dönemde Küçük Menderes havzasının tarihsel coğrafyasına genel bir bakış. Ege Coğrafya Dergisi, 4, s.202-213, İzmir. Meriç, R. (2009). Das Hinterland Von Ephesos. Archäologisch-Topographische Forschungen im Kaystros-Tal, Ergänzungshefte Zu Den Jahresheften Des Österreichhischen Archäologischen Institutes, Heft 12, Wien. Öner, E.; Uncu, L.; Vardar, S.; Hocaoğlu, B. (2000) Troia’dan Didi-Gora’ya, Ege Coğrafya Dergisi, 11, 147-160, İzmir. Rojay, B.; Toprak, V.; Demirci, C.; Süzen, L. (2005) Plio-Kuvaterner evolution of the Küçük Menderes Graben Southwestern Anatolia, Turkey, Geodinamica Acta 18/3-4, 317–331. Sevin, V. (1989) Batı Anadolu'nun az bilinen antik bir kenti Hypaipa üzerine bir araştırma, Bülten; Ödemiş’e ilişkin araştırma ve incelemeler, Ödemiş Lisesi Kültür Varlıklarını Koruma Tanıtma ve Müzecilik Kolu Yayını 11, 1989, 42-49. Sevin, V.; Sevin N. A., Çetin S. (2013) Neikaia, unutulmuş bir antik kent. Ödemiş Müzesi Yayın No:1, Ödemiş. Vardar, S.; Sarıöz, E. (2006) Torbalı Ovasının Kuzey ve Güney Kesimlerinin Alüvyal Gelişimi ve Doğal Ortam Değişmelerine Etkileri, Ekoloji Dergisi, 15, 60, 55-64, 2006, İzmir. Vardar, S. (2010). Küçük Menderes Havzası’nın Jeomorfolojisi ve Yerleşim Üzerine Etkisi. I. Ulusal Tire Sempozyumu, 18-20 Ekim 2010, Bildiri Özetleri Kitabı, 1, Tire. Vardar, S. (2013) Küçük Menderes Havzası Doğu Bölümünün Fiziki Coğrafyası, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, 889 sayfa, İzmir. Vardar, S. (2015) Küçük Menderes Havzası Doğu Bölümünde Paleocoğrafya Araştırmaları, Ödemiş Ovasında Jeoarkeolojik Değerlendirmeler, İzmir Kent Kitaplığı 107, ISBN: 978-975-18-0186-9, İzmir. Vardar, S. (2017) Ödemiş Ovasında Beytitepe Höyüğünde Paleocoğrafya-Jeoarkeoloji Araştırmaları, Ege Coğrafya Dergisi 26 (2), 2017, 127-149, İzmir. Waters, M. R. (1992) Principles of Geoarchaeology: A North American Perspective. Tucson: The University of Arizona Press. Yavuz, B.G. (2007) Ödemiş’in Tarihi, Efe Ofset Matbaacılık, Ödemiş. Texier, C. (1923) Küçük Asya, Çeviren: Ali Suat, Cilt II, İstanbul.