KYBELE İKONOGRAFİSİNDE TYMPANON

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 1, 291 - 318, 31.03.2018

Güler Ateş

Öz

Bu çalışmada Kybele
ikonografisinde bugüne kadar pek fazla incelenmemiş olan Tympanon ele
alınacaktır. Klasik çağdan itibaren Geç Antik Döneme kadar Tanrıça'nın hemen
hemen tüm betimlerinde kullanılan bu müzik enstrumanı, Tanrıça'nın
ikonografisinde en karakteristik, belki de en önemli atribüdür. Çalışmanın
konusu ve amacı, Tympanonun Kybele ikonografisindeki yerinin incelenmesi ve
neden özellikle klasik çağda bu enstrumanın Tanrıça'nın ikonografisinde bu
denli önem kazandığının sorgulanmasıdır. Ayrıca bu enstrumanın Kybele
kültündeki ve kült ritüellerindeki önemi üzerinde de durulacaktır. Atina’daki
Metroon'da bulunan Agorakritos’un Kybele kült heykelinin bu bağlamda nasıl bir
rol oynadığı ve klasik çağda Tanrıça'nın nasıl algılandığı irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kybele, Meter, Tympanon, Kült, Metroon

Kaynakça

• Akurgal 1955: E. Akurgal, Phrygische Kunst, Ankara.
• Akurgal 2001: E. Akurgal, The Hattian and Hittite Civilizations, Ankara.
• Ateş 2010: G. Ateş, “Bilder aus gebranntem Ton. Neues über den Kult der Kybele in der Aizanitis“, K. Rheidt (Ed.), Aizanoi und Anatolien. Neue Entdeckungen zur Geschichte und Archäologie im Hochland des westlichen Kleinasiens, Mainz am Rhein, 48-55.
• Beazley 1963: J. D. Beazley, Attic Red-figure Vase-painters2, Oxford.
• Berndt-Ersöz 2006: S. Berndt-Ersöz, Phrygian rock-cut shrines. Structure, function, and cult practice, Leiden, Boston, Brill.
• DNP: Der Neue Pauly. Enzyklopädie der Antike
• Erdoğan 2008: A. Erdoğan, “Phokaia İncir Adası Kaya Kutsal Alanı ve Bakkheion”, Z. Çizmeli (Ed.), III. ve IV. Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu, Ankara, 109-126.
• Haspels 1971: C. H. E. Haspels, The Highlands of Phrygia I-II. Sites and Monuments, Princeton, N.J.
• Helck 1971: W. Helck, Betrachtungen zur Großen Göttin und den ihr verbundenen Gottheiten, München.
• Herdejürgen 1968: H. Herdejürgen, Untersuchungen zur Thronenden Göttin aus Tarent in Berlin und zur archaischen und archaistischen Schrägmanteltracht, Waldsassen/Bayern.
• Koller 1963: H. Koller, Musik und Dichtung im Alten Griechenland, Bern.
• Körte 1898: A. Körte, „Kleinasiatische Studien III. Die phrygischen Felsendenkmäler“, AM 23, 80 ff.
• Miller 1995: S. G. Miller, „Old Metroon and Old Bouleuterion in the Classical Agora of Athens“, in: M. H. Hansen, K. Raaflaub (Ed.), Studies in the Ancient Greek Polis, Stuttgart, 133-156
• Naumann 1983: F. Naumann, Die Ikonographie der Kybele in der phrygischen und der griechischen Kunst, Berlin.
• Robertson 1996: N. Robertson, „The Ancient Mother of the Gods. A Missing Chapter in the History of the Greek Religion“, in: E. N. Lane (Ed.), Cybele, Attis and related Cults. Essays in Memory of M. J. Vermaseren, Leiden, 239-304.
• Roller 1996: L. E. Roller, „Reflections of the Mother of the Gods in Attic Tragedy“, in: E. N. Lane (Ed.), Cybele, Attis und related Cults. Essays in Memory of M. J. Vermaseren, Leiden, 305-321.
• Roller 1999: L. E. Roller, In Search of God the Mother: The Cult of Anatolien Cybele, Berkeley.
• Salviat 1964: F. Salviat, „Stéles et naïskoi de Cybéle à Thasos“, BCH 88, 239-251.
• Sezgin 2012: Y.Sezgin, „Antik Dönemde Pergamon-Aigai İlişkileri“ Ege Üniversitesi Arkeoloji Dergisi, XVII, 81-95.
• Shear 1995: T. L. Shear, Jr., „Bouleuterion, Metroon and the Archieves at Athens“, in: M. H. Hansen, K. Raaflaub (Ed.), Studies in the Ancient Greek Polis, Stuttgart, 157-190.
• Thompson ve Wycherley 1972: H. A. Thompson, R. E. Wycherley, The Athenian Agora. Results of Excavations conducted by The American School of Classical Studies at Athens. The History, Shape and Uses of an Ancient City Center, Princeton.
• Vermaseren 1982: M. J. Vermaseren, Corpus Cultus Cybele Attidisque (CCCA) II. Graecia Atque Insulae, Leiden.
• Vikela 2001: E. Vikela, „Bemerkungen zu Ikonographie und Bildtypologie der Meter-Kybelereliefs: Vom phrygischen Vorbild zur griechischen Eigenständigkeit“ AM 116, 67-123, Taf. 13-23.