DİVAN ŞAİRİ VARSAĞIYI FARKLI ANLARSA

Yıl 2014, Cilt: 12 Sayı: 1, 158 - 166, 03.08.2014

Doç. Dr. İsrafil Babacan

https://doi.org/10.18026/cbusos.04215

Öz

In this study we focused on the a poem titled “varsağı” written by İbrahim Ziyaeddin, whose mahlas is Nuri and who lived in XVII. century. Firstly, we drew the conceptual framework of “varsağı” in folk poetry tradition. We tried to emphasize the foregrounding characteristics of “varsağı” especially as a literary term avoiding to quote the common descriptions and properties reported in the literature. In the second place, we gave place to how Divan poets evaluated folk poetry and “varsağı” dealing with the effects of their views on classical Azerbaijan poetry. At the final part of the study, we introduced the “varsağı” and its poet abovementioned concentrating on how the poet himself apprehend the “varsağı”. We have no other works of İbrahim Ziyaeddin except his Divan. All we kno w about İbrahim Ziyaedin comes from his Divan since there is no word related to him on bibliographic records. Although his literary power is far behind the poets of his age, he still must be considered in the circle of Divan poetry. As wellas his varsagı writing is not an unpresecented situation as a Divan poet in classical Turkish poetryt radition, his mentioned poem is different from the classical varsagıs in folk poetry tradition especially in point of form. The “varsağı” in his Divan is different from the examples we encounter in folk poetry. We conclude that, İbrahim Ziyaeddin interpret the “varsağı” in a boroad manner, since his poem didn’t meet the requirements of “varsağı” in terms of form and genre pecularities. In other words, he reconceptualised “varsağı” as a stylistic feature.

Anahtar Kelimeler

Nuri, İbrâhîm Ziyâeddîn, Varsağı, XVII Ceuntry, Style

DİVAN ŞAİRİ VARSAĞIYI FARKLI ANLARSA

Öz

Çalışmamızda, XVII. asırda yaşamış Nurî mahlaslı İbrahîm Ziyâeddîn’in varsağı başlığını taşıyan şiiri ele alınmıştır. İlk olarak halk şiiri geleneği içinde varsağının edebî bir terim olarak nasıl algılandığı çeşitli kaynakların bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme yapılırken varsağının bilinen tanım ve niteliklerinin aktarımından kaçınılmış, edebî bir terim olarak ön plana çıkan yönleri vurgulanmıştır. Daha sonra divan şairlerinin halk şiiri niteliklerine ve varsağıya yaklaşımı ele alınmıştır. Söz konusu yaklaşımın Azerbaycan coğrafyasında oluşan klasik şiir içindeki yerine de değinilmiştir. Yazının son kısmında ise çalışmamıza konu olan varsağı ve şairi tanıtılmıştır. Bu bölümde, incelenen varsağının, şair tarafından nasıl anlaşıldığı ortaya konmaya çalışılmıştır. XVII. yüzyılda yaşayan İbrahîm Ziyâeddîn’in Divan’ı dışında başka bir eseri elimizde mevcut değildir. Biyografik kaynaklarda kendisine dair malumata rastlamadığımız şair hakkında bilinenler, bu divanda aktardığı bilgilerden ibarettir. Kendi çağdaşlarına nispetle edebî açıdan zayıf sayılabilecek İbrahîm Ziyâeddin, yine de pek çok bakımdan divan şiiri geleneğinin dışında tutulamaz. Bir divan şairi olarak onun varsağı yazması, bu gelenekte görülmeyen bir durum olmamakla birlikte söz konusu şiir, özellikle şekil bakımından halk şiirindeki geleneksel varsağılardan farklıdır. Şiir metninden anladığımıza göre İbrahim Ziyâeddîn, varsağıyı şekil ya da tür olarak algılamayarak daha geniş bir açıdan yorumlamıştır. Yani varsağıya bir üslup ve anlatım özelliği olarak yaklaşmıştır diyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Nurî, İbrahîm Ziyâeddin, Varsağı, XVII. yüzyıl, Üslup

Kaynakça

• DİLÇİN, Cem (2000), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, TDK Yayınları, Ankara.
• DİZDAROĞLU, Hikmet (1968), “Halk Şiirinde Türler”. Türk Dili Dergisi, sayı: XIX/20, s. 186-293.
• ELÇİN, Şükrü (2000), Halk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara.
• ERDOĞAN, Mustafa (2002), Türk Edebiyatında Muhammes, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• İbrahîm Ziyâeddîn, Dîvân, Millî Kütüphane, Yz. A. 5730, Ankara.
• İPEKTEN, Haluk (1997), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• İSEN, Mustafa (1994), Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, AKMY, Ankara.
• KAYA, Doğan (2007), “Varsağı”. Ansiklopedik Türk Halk Terimleri Sözlüğü, s. 764-765.
• KILIÇ, Filiz (2010), Aşık Çelebi Meşâirü’ş-Şu’arâ İnceleme Metin, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
• KÖPRÜLÜ, Fuad (2004), Edebiyat Araştırmaları 1. (Yay. Haz. Orhan Köprülü), Akçağ Yayınları, Ankara.
• ____________ (2004), Edebiyat Araştırmaları 2. (Yay. Haz. Orhan Köprülü), Akçağ Yayınları, Ankara.
• , (2003), Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, (Yay. Haz. Orhan Köprülü), Akçağ Yayınları, Ankara.
• KURNAZ, Cemal (1997), Türküden Gazele, Akçağ Yayınları, Ankara.
• OĞUZ, M. Öcal, (2001), Halk Şiirinde Tür, Şekil ve Makam, Akçağ Yayınları, Ankara.
• ONAY, Ahmet Talat (1996), Türk Halk Şiirlerinin Şekil ve Nevi, (Yay. Haz. Cemal Kurnaz), Akçağ Yayınları, Ankara.