In this study, the foods consumed in Manisa at the beginning of the XVII th century are dealt with. Manisa Şer'iyye Sicili (Manisa Court Register) numbered 13, dated 1599-1609 and prepared as a narh notebook has been used as a main source in this article. In general, the names and the prices of the foods have been mentioned in narh notebook. Nevertheless, some substances except the food have been given in this notebook. The foods mentioned have been classified as grains, flour and flour products, fruits, vegetables, milk products and meat. The foods consumed in Manisa have been compared with the foods mentioned in narh notebooks belonging to the cities such as İstanbul, Üsküdar, Bursa, Balıkesir and Tekirdağ and then the similarities and the differences between them have been shown.
AKDAĞ, Mustafa (1995), Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası
Celalî İsyanları, Cem Yayınevi, İstanbul. AYDÜZ, Davut, (1994), İslam İktisadında Narh, Işık yayınları, İzmir. AYDÜZ, Davut, (2000), "Osmanlı Devleti'nde Narh Uygulaması", Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı II, Ekonomi ve Toplum, S. 32, Nisan-Mayıs 2000, s. 74-81. BİLGİN, Arif (2003), "Matbah-ı Âmire", Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 28, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, Ankara, s. 115-119 BİLGİN, Arif (2007), "Narh Listeleri ve Üsküdar Mal Piyasası (16421708)", IV. Üsküdar Sempozyumu Bildirileri, İstanbul, s. 155-191. DEVELLİOĞLU, Ferit (2010), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi, 26. Baskı, Ankara. EMECEN, M. Feridun, (1989), XVI. Asırda Manisa Kazası, Türk Tarih
Kurumu Yayını. Ankara. GÜNERGUN, Feza, (1992), "Inroduction of The Metric System to the Ottoman State", Transfer of Modern Science&Technology to The Müslim
World, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu), İstanbul, 1992, s. 297-316 İLGÜREL, Mücteba (2004), "1116-1119/1704-1707 Tarihleri Arasında
Balıkesir'e Ait Narh Düzenlemeleri", Osmanlı Araştırmaları, Prof Dr. Nejat Göyünç'e Armağan-2, C. XXIII, İstanbul, s. 11-21. KALLEK, Cengiz, (1997), Asr-ı Saadette Yönetim-Piyasa İlişkisi, İz
Yayıncılık, İstanbul. KALLEK, Cengiz (2006), "Narh", Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 32, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, s. 387-389. KOÇ, Yunus, (2000), "Zirai Tarih Araştırmalarında Ölçü Tartı Birimleri
Sorunu: Bursa Müdü Örneği", Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıl Dönümünde Bütün Yönleri İle Osmanlı Devleti Kongresi, 7-9 Nisan 1999, Bildiriler, (Haz: Alâaddin Aköz-Bayram Ürekli-Ruhi Özcan), Konya, 541-546. KÜTÜKOĞLU, S. Mübahat, (1978), "1009 (1600) Tarihli Narh
Defteri", Tarih Enstitüsü Dergisi, S. 9, 1978, s. 1-85. KÜTÜKOĞLU, S. Mübahat, (1983), Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, Enderun Kitabevi, İstanbul. KÜTÜKOĞLU, S. Mübahat (1984), "1624 Sikke Tashihinin Ardından
Hazırlanan Narh Defterleri", Tarih Dergisi, S. 34, s. 123-182. KÜTÜKOĞLU, S. Mübahat, (2006), "Narh", Diyanet Vakfı İslam
Ansiklopedisi, C. 32, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, s. 390-391. MARTRAN, Robert (1990), 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, C. I, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay-Enver Özcan), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara. ÖZTÜRK, Said (2002), "Osmanlı Devleti'nde Tüketicinin Korunması", Türkler, Yeni Türkiye Yayını, Ankara, s. 850-860. ÖZRÜRK, Said (2002), "Osmanlı Devleti'nde Sabun Sanayii", Türkler, C. 10, Yeni Türkiye Yayını, Ankara, s.781-790. ÖZTÜRK, Temel (2002), "Osmanlılarda Narh Sistemi", Türkler, C. 10, Yeni Türkiye Yayını, Ankara, s. 861-871. SAHİLLİOĞLU, Halil (1964), "XVII. Asrın İlk Yarısında İstanbul'da
Tedavüldeki Sikkelerin Raici", Türk Tarih Kurumu Belgeler, C. I, S. 2, Temmuz 1964, s. 227-233. SAHİLLİOĞLU, Halil (1989), "Akçe", Diyanet Vakfı İslam
Ansiklopedisi, C. 32, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, s. 225-227. SAMİ, ġemseddin (1317), Kâmûs-ı Türkî, Der-Saadet. PAKALIN, M. Zeki (1993), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri
Sözlüğü, C. II, Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, İstanbul. TABAKOĞLU, Ahmet (2000), Türk İktisat Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul. Türkçe Sözlük Cilt 2 (1988), Türk Dil Kurumu, Ankara. YÜCEL, Yaşar (1992), Es'âr Defteri (1640 Tarihli), Türk Tarih Kurumu, Ankara. EKLER 212
Ek-1 Hububat ve Bakliyat Narhları Cinsi Ölçü Birimi 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1609 Arpa/ġair Ölçek 1014 ġair Yabandan
İzmir Mısırı Dirhem 68 Nohut Dirhem 125 206 250 125200 70100 70100 Çalışmaya ek olarak verilen tablolardaki veriler 13 Numaralı Manisa ġer'iyye
Sicilindeki narh kayıtlarına göre oluşturulmuştur. Defterde bazı ürünler için bir yılda birkaç defa narh verildiği olmuştur. Hatta bazen bu narhların sayısı yediye ve sekize ulaşabilmektedir. Bu durum bu verilerin tamamının tabloya yansıtılmasını güçleştirmektedir. Bu sebepten bir ürün için bir yıl içerisinde verilen en alt ve en üst narh tabloya yansıtılmıştır. Cinsi Ölçü Birimi 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1609 Kuru Nohut Dirhem 75 120 Mısır Dirhem 35 Pirinç Dirhem 5666 60 Pirinç
Bu çalışmada, XVII. yüzyıl başlarında Manisa'da tüketilen gıda maddeleri ve fiyatları ele alınmıştır. Makalede, 1599-1609 tarihlerini kapsayan ve narh defteri olarak hazırlanan 13 numaralı Manisa Şer'iyye Sicili kaynak olarak kullanılmıştır. Bu defterde genellikle gıda maddelerinin isimleri ve fiyatları zikredilmiştir. Bunun yanında defterde, bazı diğer emtia çeşitleri ve fiyatları verilmiştir. Defterdeki gıda maddeleri tahıllar, un ve unlu mamuller, meyveler, sebzeler, tatlılar, süt ve et ürünleri şeklinde sınıflandırılarak verilmiştir. Manisa'da tüketilen gıda maddeleri İstanbul, Üsküdar, Bursa, Balıkesir ve Tekirdağ gibi bazı Osmanlı şehirlerine ait gıda maddeleri ile karşılaştırılmış, birbirleri ile olan benzerlikler ve farklılıklar belirtilmiştir.
AKDAĞ, Mustafa (1995), Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası
Celalî İsyanları, Cem Yayınevi, İstanbul. AYDÜZ, Davut, (1994), İslam İktisadında Narh, Işık yayınları, İzmir. AYDÜZ, Davut, (2000), "Osmanlı Devleti'nde Narh Uygulaması", Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı II, Ekonomi ve Toplum, S. 32, Nisan-Mayıs 2000, s. 74-81. BİLGİN, Arif (2003), "Matbah-ı Âmire", Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 28, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, Ankara, s. 115-119 BİLGİN, Arif (2007), "Narh Listeleri ve Üsküdar Mal Piyasası (16421708)", IV. Üsküdar Sempozyumu Bildirileri, İstanbul, s. 155-191. DEVELLİOĞLU, Ferit (2010), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi, 26. Baskı, Ankara. EMECEN, M. Feridun, (1989), XVI. Asırda Manisa Kazası, Türk Tarih
Kurumu Yayını. Ankara. GÜNERGUN, Feza, (1992), "Inroduction of The Metric System to the Ottoman State", Transfer of Modern Science&Technology to The Müslim
World, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu), İstanbul, 1992, s. 297-316 İLGÜREL, Mücteba (2004), "1116-1119/1704-1707 Tarihleri Arasında
Balıkesir'e Ait Narh Düzenlemeleri", Osmanlı Araştırmaları, Prof Dr. Nejat Göyünç'e Armağan-2, C. XXIII, İstanbul, s. 11-21. KALLEK, Cengiz, (1997), Asr-ı Saadette Yönetim-Piyasa İlişkisi, İz
Yayıncılık, İstanbul. KALLEK, Cengiz (2006), "Narh", Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 32, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, s. 387-389. KOÇ, Yunus, (2000), "Zirai Tarih Araştırmalarında Ölçü Tartı Birimleri
Sorunu: Bursa Müdü Örneği", Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıl Dönümünde Bütün Yönleri İle Osmanlı Devleti Kongresi, 7-9 Nisan 1999, Bildiriler, (Haz: Alâaddin Aköz-Bayram Ürekli-Ruhi Özcan), Konya, 541-546. KÜTÜKOĞLU, S. Mübahat, (1978), "1009 (1600) Tarihli Narh
Defteri", Tarih Enstitüsü Dergisi, S. 9, 1978, s. 1-85. KÜTÜKOĞLU, S. Mübahat, (1983), Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, Enderun Kitabevi, İstanbul. KÜTÜKOĞLU, S. Mübahat (1984), "1624 Sikke Tashihinin Ardından
Hazırlanan Narh Defterleri", Tarih Dergisi, S. 34, s. 123-182. KÜTÜKOĞLU, S. Mübahat, (2006), "Narh", Diyanet Vakfı İslam
Ansiklopedisi, C. 32, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, s. 390-391. MARTRAN, Robert (1990), 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, C. I, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay-Enver Özcan), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara. ÖZTÜRK, Said (2002), "Osmanlı Devleti'nde Tüketicinin Korunması", Türkler, Yeni Türkiye Yayını, Ankara, s. 850-860. ÖZRÜRK, Said (2002), "Osmanlı Devleti'nde Sabun Sanayii", Türkler, C. 10, Yeni Türkiye Yayını, Ankara, s.781-790. ÖZTÜRK, Temel (2002), "Osmanlılarda Narh Sistemi", Türkler, C. 10, Yeni Türkiye Yayını, Ankara, s. 861-871. SAHİLLİOĞLU, Halil (1964), "XVII. Asrın İlk Yarısında İstanbul'da
Tedavüldeki Sikkelerin Raici", Türk Tarih Kurumu Belgeler, C. I, S. 2, Temmuz 1964, s. 227-233. SAHİLLİOĞLU, Halil (1989), "Akçe", Diyanet Vakfı İslam
Ansiklopedisi, C. 32, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, İstanbul, s. 225-227. SAMİ, ġemseddin (1317), Kâmûs-ı Türkî, Der-Saadet. PAKALIN, M. Zeki (1993), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri
Sözlüğü, C. II, Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, İstanbul. TABAKOĞLU, Ahmet (2000), Türk İktisat Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul. Türkçe Sözlük Cilt 2 (1988), Türk Dil Kurumu, Ankara. YÜCEL, Yaşar (1992), Es'âr Defteri (1640 Tarihli), Türk Tarih Kurumu, Ankara. EKLER 212
Ek-1 Hububat ve Bakliyat Narhları Cinsi Ölçü Birimi 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1609 Arpa/ġair Ölçek 1014 ġair Yabandan
İzmir Mısırı Dirhem 68 Nohut Dirhem 125 206 250 125200 70100 70100 Çalışmaya ek olarak verilen tablolardaki veriler 13 Numaralı Manisa ġer'iyye
Sicilindeki narh kayıtlarına göre oluşturulmuştur. Defterde bazı ürünler için bir yılda birkaç defa narh verildiği olmuştur. Hatta bazen bu narhların sayısı yediye ve sekize ulaşabilmektedir. Bu durum bu verilerin tamamının tabloya yansıtılmasını güçleştirmektedir. Bu sebepten bir ürün için bir yıl içerisinde verilen en alt ve en üst narh tabloya yansıtılmıştır. Cinsi Ölçü Birimi 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1609 Kuru Nohut Dirhem 75 120 Mısır Dirhem 35 Pirinç Dirhem 5666 60 Pirinç
Gökmen, D. D. E. (2013). Narh Kayıtlarına Göre XVII. Yüzyıl Başlarında Manisa’da Tüketilen Gıda Maddeleri (1599-1609). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 62-115.